Türk sinemasında sayılarla ilgili bir işe kalktığınız zaman, elimizde tek bir kaynak var o da Antrakt Sinema gazetesi. Gazete adına, sinema yazarı Deniz Yavuz, 22 yıldır sinemamızın neredeyse istatistiki haritasını çıkarıyor. Neden 22 yıldır derseniz, sebebi basit, sinemamızda sayısal veriler 1990’dan bu yana tutulmaya başlanmış. Öncesi yok…
Yavuz, 22 yıllık çalışmasını şimdilerde Türkiye Sinemasının 22 Yılı adıyla bir kitapta topladı. Sinema Genel Müdürlüğü’nün de katkılarıyla çıkan kitapta adeta sinemamızın sayısal tarihi (tabii 22 yıllık) yer alıyor. 1990’dan günümüze hangi filmler vizyona girdi, ne kadar seyirci izledi, Kültür Bakanlığı ve Eurimages’dan hangi filmler destek aldı? Yönetmenler sayısal performansı nasıl? 22 yılda en çok izlenen yerli ve yabancı filmler, ilk hafta sonu ve ilk hafta en çok izlenen yapımlar hangileri? Hangi ilde kaç sinema var? Bütün bu sorulara ve daha fazlasına kitap cevap veriyor. Yavuz "Sinemaların bilet satış verileri, sinema sayıları, yönetmen performansları, maddi destekler, yurtiçi ve yurtdışı festival performansları ülkede bugüne dek arşivsel hiçbir tutanakla incelenememektedir. Dolayısıyla kitap, vizyon ile filmler, şirketler ile bilet satışları arasındaki verileri böylesine detaylı ortaya koyan ilk çalışmadır," diyerek kitabın önemini vurguluyor. "Bakalım bu verilerle ışığında sinemamızın nasıl bir envanteri çıkıyor?" dedik ve rakamlarla Türkiye sinemasını masaya yatırdık.
22 YILDA NELER OLDU?
2010 itibariyle Türkiye’de sineması bulunmayan tek şehir Tunceli. Ardahan, Bingöl, Bitlis, Çankırı, Elazığ, Erzincan, Iğdır, Kars, Kilis, Kırıkkale, Kırşehir, Muş, Osmaniye ve Şırnak’ta ise sadece 1’er sinema bulunuyor.
1989-2012 arasında en üretken yönetmen 9 film ile Zeki Demirkubuz. Onu 8’er filmle Çağan Irmak ve Mesut Uçakan takip ediyor. Üçüncü sırada ise 7’şer filmle Atıf Yılmaz, Ali Özgentürk ve Sinan Çetin yer alıyor.
Bilet fiyatı ortalaması, 2012 itibariyle 9.6 TL. 2006’da ortalama bilet fiyatı 7.3 TL.
Can Dündar’ın Mustafa filmi (1 milyon 101 bin 14 kişi) 22 yılda en çok izlenen belgesel.
23’ü yabancı, 21’i ulusal olmak üzere 44 ödül ile Türk sinemasının en çok ödül alan yapımı Uzak, 63 bin 845 kişi tarafından izlenmiş.
En çok yerli yapımın vizyona girdiği yıl, 70 filmle 2011. En düşük ise 2002 ve 1996. Bu yıllarda dokuzar yerli film vizyona girmiş.
1990-2012 (haziran ayına kadar) 594 yerli film arasında 1 milyon sınırı aşan 52 film yer alıyor. 381 film ise 100 bin barajının altında kalmış. Türk izleyicisi genelde hafta sonları sinema gidiyor. 2012’de hafta sonu sinema gidenlerin oranı yüzde 57. Hafta sonu da yüzde 39 ile en çok cuma günleri sinemaya gidilmiş.
Türkiye’de 1989 ile 2012 arasında 303 yönetmen 625 yerli film çekmiş.
En çok filmin vizyona girdiği yıl 2011. 288 filmden 70’i yerli 218’i yabancı film.
1990-2011 arasında en çok ABD yapımı film, 2 bin 568 adet, gösterime girmiş. İkinci sırada Fransa 248 filmle yer alıyor. Sonra sırasıyla İngiltere (216), İtalya (138) ve Almanya (122) yapımı filmler geliyor.
Bugün kült film olarak adlandırdığımız pek çok yapımın aslında vakti zamanında çok da izlenmediğini bilmek de şaşırtıcı. Mesela Melih Gülgen’in Tatar Ramazan filmi gösterime çıktığında 10 bin 25 kişi tarafından izlenmiş. Yine Serdar Akar’ın Gemide filmi 16 bin 661 kişi tarafından seyredilmiş.
2006-2012 arasında seyirci en çok 2012’nin 17 Şubat’ta başlayan haftasında sinemaya gitmiş. Toplam rakam 2 milyon 732 bin 568 kişi. Bu hafta Fetih 1453’ün vizyona girmişti. 1989 ile 2012 arasında en fazla bilet satılan seri filmler sıralaması şöyle: Üç filmlik Recep İvedik serisi 11.9 milyon, üç filmlik Kurtlar Vadisi serisi 7.1 milyon, sekiz filmlik Harry Potter serisi 6.5 milyon, üç filmlik Hababam Sınıfı serisi 6.2 milyon, dört filmlik Alacakaranlık serisi 4.6 milyon seyirci tarafından izlenmiş.
Türkiye’de sinemalarda 1990’dan 2012’nin sonuna kadar 564 milyon bilet kesilmiş. Bunun 194.3 milyonu yerli filmi için, 369.7 milyon bilet ise yabancı filmler için.
Sinemamıza Eurimages’dan 16.4 milyon avro destek
1990 ile 2011 arasında Türkiyeli 46 yönetmen 74 film için Eurimages’dan 16.4 milyon avro destek almış. Filmleri en çok destek olan yönetmenler ise Ferzan Özpetek (Hamam, Harem Suare, Karşı Pencere, Bir Ömür Yetmez), Canan Gerede (Robert’s Movie, Aşk Ölümden Soğuktur, Parçalanma, Dilan), Ali Özgentürk (Çıplak, Mektup, Balalayka, Kalbin Zamanı, Yengeç Oyunu), Yeşim Ustaoğlu (Güneşe Yolculuk, Bulutları Beklerken , Pandora’nın Kutusu, Araf) ve Erden Kıral (Mavi Sürgün, Avcı, Yolda). Destek alan yönetmenler arasında Yavuz Turgul, Nuri Bilge Ceylan, Reha Erdem, Özcan Alper, Zeki Demirkubuz, Abdullah Oğuz, Sinan Çetin, Uğur Yücel, Zeki Ökten gibi yönetmenler de var.
Kültür Bakanlığı’nın destek performansı
1988-2000 yılları arasında bakanlık 79 film projesini yaklaşık olarak 250 bin TL ile desteklenmiş. Bu filmlerden 36 film çekilip vizyona girmeyi başarmış. Diğerleri vizyona bile çıkamamış. Destek alıp vizyona çıkan ve en fazla seyirci çeken yapımlar ise Ağır Roman, İstanbul Kanatlarımın Altında ve Hoşçakal Yarın. 2005-2011 arasında ise 212 film, 28 milyon 261 TL ile desteklenmiş. Destek alan filmler arasında en çok izlenen yapımlar ise Babam ve Oğlum, 120, Hacivat ve Karagöz Neden Öldürüldü? ve Kurtuluş Son Durak.
Sabah