Sinemada çekim yöntemleri nelerdir? Film çekim teknikleri nelerdir? Genel sahne yöntemi nedir? Açılama nedir? Bindirme nedir? Üçüz çekim yöntemi nedir? Tek plan nedir? Plan-sekans nedir? Özgür biçim yöntemi nedir?
Sinemada bir sahneyi çekmenin birçok yöntemi vardır. Sizler için sinemada bir sahneyi çekmek için temel teknikleri derledik.
Genel Sahne Yöntemi
Genel sahne yönteminde bütün sahne bir kez baştan sona tek bir plan halinde çekilir. Buna ana plan yani “master” denilir. Ana plan çekildikten sonra açılamaya geçilir. Sonraki tüm planların ana plana uygun olması gerektiğinden, önce ana planı çekmek her zaman daha iyidir. Eğer çekime ana planla başlanmazsa devamlılık sorunları doğar.
Ana plan genellikle bir genel plandır. Bu kesin bir koşul değildir. Kameranın kesinlikle sabit olması gerekmez, ana plan hareketli de olabilir. Genel sahne yönteminde önemli olan sahneyi baştan sona içermesidir. Karmaşık sahneler kimi zaman minik ana planlara bölünür, sahnenin en iyi şekilde nasıl görüntüleneceği planlamak yeterlidir.
Açılama
Açılama, bir sahneyi başarıyla kurgulamak için gerekli olan tüm orta planlar, yakın planlar, omuz üstü planlar, ara planlar ve ayrıntı planlarından oluşur. Ana plan, tüm sahnenin bir tür çatısıdır. Açılamalar, bütünü oluşturmak için bu çatıya uygun parçalardır. Bu yüzden önce ana planı çekmek gerekir. Ana plan sahnenin devamlılığını kurar, bundan sonra çekilen her şeyin ana planda saptanmış olana uyması gerekir.
Ana plan çekildikten sonra oyunculardan birinin açılarına geçilir. Onun bütün planları çekildikten sonra diğer oyuncunun planları çekilmeye başlanır. Çünkü kamerayı bir yönden diğer yöne çevirmek ışıkların yeniden düzenlenmesini gerektirir. Yani bir açıdan bir açıya geçmek, sonra yeniden ilk açıya geçmek zaman kaybına neden olur. İkinci oyuncunun açılarına karşı açılar denir. Kurgu bakımından bunların ilk planlarındaki objektifin odak uzunluğu ve çekim uzaklığına uyması önemlidir. Birinin planından diğerinin planına kesildiğinde çerçeve boylarının aynı kalmasını sağlar. Genel sahne yöntemiyle çekim yapılırken bazı temel kurallar uygulanır.
- Önce ana planı çekin; önce açılama, sonra ana plan çekilmeye kalkılırsa, büyük olasılıkla devamlılıkta sorun çıkar.
- Bütün sahneyi baştan sona çekin.
- Karakterler girecekse plana boş sahne ile başlayın, karakterler çerçeveye girsinler.
- Karakterler çerçeveden çıkacaksa, hepsinin tamamen çıktığından emin olun.
- Sahnenin başı veya sonu için geçiş planları kullanabileceğinizi unutmayın.
- Sahnenin bir yönündeki planların tümünü çektikten sonra diğer yöne dönün.
Kurguda çoğunlukla açılama planlarını kullanacağınızı biliyorsanız, ana planın çekiminde kimi ufak tefek hatalar görmezden gelinebilir. Ana planı onlarca kez tekrarlayabilirsiniz.
Bindirme ya da Üçüz Çekim Yöntemi
Bindirme yöntemine üçüz çekim de denir. Büyük bir sanayi tezgahında kocaman bir şaftın yapılışını çektiğinizi düşünün. Bir fabrikanın ve şirketin tanıtım videosunu çekiyorsunuz. Kocaman çelik parça çok pahalı ve günde yalnız bir tane üretiliyor. Hareketi tekrarlama şansınız olmayacak. Ustanın kısa bir süre işe ara vermesini isteyebilirsiniz; ama yapılmış olan şeyi yineleme olanağı yok. Öte yandan 5 ya da 10 dakikalık bir işlemin hepsini aynı açıdan göstermek çok can sıkıcı olabilir. Genel sahne yöntemi kullanıyor olsak, bütün işlemi tek bir açıdan çekip sonra kamerayı başka bir açıya yerleştirip çeşitli açılamalar için sahnenin tekrarlanmasını isterdik. Üçüz çekim yöntemi hareketi tekrarlama olanağı olmayan sahnelerde işe yarar.
BİNDİRME;
O zaman şöyle yapılabilir; kesilecek metal kütüğü getirilirken sahneyi tanıtmak için bir genel plan çekilir ve ustaya biraz beklemesi söylenir. Parçanın tezgaha konuşundan yakın plan çekmek için çabucak yaklaşılır. Usta birkaç adım geri çekilip parçayı yeniden getirir ve tezgaha sıkıca bağlar. Hemen başka bir açıya geçer ve hareketin devamı görüntülenir. Sonunda akıcı biçimde kurgulanacak planlar olur. Kurgucuya her planın başında ya da sonunda fazladan bindirme payı bırakmak, bir sahnenin kurgusunda olabilecek birçok aksaklığın önüne geçer.
Tek Plan
Bir sahneyi çekme yöntemlerinin en basiti, tek plan ya da Fransızların deyimiyle plan-sekans yöntemidir. Plan-sekans bütün sahnenin kesintisiz tek bir planda çekilmesi demektir. Bir sahne “Telefonu kaldırıp konuşur” gibi tek bir planın yeterli olacağı kadar basit olabilir.
Bu planlar başarılı olduklarında muhteşem olabilirler ama tam başarılı değilse -örneğin kurgu sırasında sahnenin biraz fazla yavaş olduğunu görürseniz- seçenekleriniz sınırlıdır. Elinizde yalnızca tek planın değişik tekrarlan varsa, gerçekten yapacağınız bir şey yoktur. İşi garantiye alın, her olasılığa karşı birkaç açılama ve ayrıntı planlan da çekin.
Children Of Men filminden harika bir plan-sekans örneği
Özgür Biçim Yöntemi
- İlk planda diyalogu izleyin. Konuşan oyuncuyu çerçevelemek için elinizden geleni yapın. Buna diyalog planı denir.
- İkinci planda sağa-sola pan yaparak konuşmayan kişiyi çerçevede tutun. Bu plan size çok önemli birçok iyi tepki planlan sağlayacaktır. Kurgucuya da bir sürü kesme olanağı verecektir. Bu da tepki planıdır.
- Eğer çekecek olursanız, üçüncü planda doğaçlama yapın: bazen konuşanı çekin, arada bir dinleyene dönün, birkaç kez geri çekilip geniş görün, kısaca uygun gördüğünüz şeyi yapın. Bu da özgür biçim planıdır.
Bütün bunların toplamı akıcı biçimde kurgulayabileceğiniz bir sahne oluşturacak ve kurgucuya da sahneyi değişik biçimlerde bağlama, sarkan kısımları kırpıp sıkıştırma olanağı sağlayacaktır.