Sakarya Üniversitesi (SAÜ) Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç.Dr. Mustafa Koç, ramazanda açlığın etkisiyle doyamayacağını düşünerek alışveriş yapan tüketicilerin farkında olmadan aile bütçesini olumsuz etkileyeceğini söyledi.
Koç, AA muhabirine, ramazan alışverişlerinde açılığın ihtiyaç fazlası harcamalarda etkin rol oynadığını anlattı.
Aç karınla ihtiyaç duyulandan daha fazla alışveriş yapmanın nedenlerini fizyolojik ve psikolojik olarak değerlendirilmesinin mümkün olacağını ifade eden Koç, fizyolojik etkinin kan şekerini düşürdüğünü ve tüketicinin, sağlıklı düşünmesine engel olduğunu belirterek, “Birey daha önceden tadmayı dahi düşünmediği bir yiyeceği aç karnına alıp, açlık giderildikten sonra yemeyip, yaptığı bu alışverişin gereksiz olduğunu anlıyor” şeklinde konuştu.
Koç, psikolojik faktörün ise bir süreç içinde geliştiğini anlatarak, açlık halinin, istek duyusunu zaman içerisinde ihtiyaç haline getirdiğini, bu halinde bireyde fazla alışveriş yapma gereksinimi doğurduğunu söyledi.
Psikolojik faktörde, isteğin ihtiyaca dönüşme süreci otomatikleştiği için bireyin farkında olmadan ihriyaç dışı alma dürtüsüne kapıldığını kaydeden Koç, bireyin aç olmasına rağmen, gerektiği kadar ve bilinçli bir alışverişin yapılabilmesi için, bu sürecin farkında olması gerektiğini belirtti.
– “Duygularla davranmak her zaman bireyi istenen sonuçlara ulaştırmaz”
Koç, çağdaş toplum olmanın göstergesinin toplumu oluşturan bireylerin bilinçli tüketici olmalarına bağlı olduğunu vurgulayarak, şöyle konuştu:
“Birey, davranışlarını etkileyen faktörlerin farkında olmazsa davranışlarını kontrol edebilmesi neredeyse imkansızdır. Eğer birey bu sürecin farkında olamazsa yapacağı alışverişte kararları mantıklı olmaktan çok duygusal olacaktır. Duygularla davranmak her zaman bireyi istenen sonuçlara ulaştırmaz. Mutlaka bu sürece aklın da katılması gerekmektedir. Bu bağlamda yapılan önerilere dikkat edilerek sadece ramazan ayında değil her alışverişte dikkatli olmak milli servetlerimizi korumanın en temel şartıdır. Açlığın etkisiyle doymayacağını ve aldıklarının hepsini yiyebileceğini düşünerek alışveriş yapan birey için bütün yiyecekler uyarıcı nitelik taşır ve farkında olmadan yaptığı fazladan alışveriş hem milli serveti hem de aile bütçesini olumsuz etkiler. ‘En ucuz enerji tasarruf edilen enerjidir’ sözündeki temel anlayış bütün harcamalar için geçerlidir.”
Ramazan aylarında alışverişlere yanlız çıkmanın, kişiyi yönlendirmelerden uzak tutacağını ifade eden Koç, başkasının aldığı bir ürünü gözlemlemenin de gereksiz alışveriş davranışlarını artırabileceğini söyledi.
Koç, Ramazan ayında ihtiyaç dışı alışverişi engellemek için sabah saatlerinde ya da iftardan sonra pazara çıkılması gerektiği önerisinde bulunarak, gündüz alışverişe çıkılması durumunda ise tok karnına hazırlanan ihtiyaç listesine uyulmasının yararlı olacağına dikkati çekti.
-Son kullanma tarihine dikkat
Aç karınla alışveriş yapmanın insanların ürünlerin son kullanma tarihlerini gözden kaçırmalarına neden olabileceğine de işaret eden Koç, ramazan ayında da ürünlerin son kullanma tarihlerine bakılması tavsiyesinde bulundu.
Koç, sözlerini şöyle tamamladı:
“Her ürünün belirli bir tüketim süresi vardır. Neyi ne sürede bitirdiğinizin farkında olun. Özellikle market alışverişlerinde parayı ödemeden son bir kez daha ‘gerçekten aldığım şeyler gerekli midir’ diye kendinize sorun. Gereğinden fazla yapılan bir alışveriş daha büyük olumsuzluklara neden olabilecektir ve bunların üstesinden gelmek eksik alışveriş kadar kolay olmayacaktır. Kredi kartları ile yapılan alışverişlere özen gösterilmelidir, limiti dolmuş ödenemeyen kart borçları, hacizlerle karşılaşabilirsiniz. Ramazanda alışveriş için hazırladığınız listeyi karşılayabilecek yeterli parayı yanınıza alarak pazara ya da markete gitmekte gereksiz alışverişi engelleyebilecek bir diyer önlem olabilir.”
AA