Prof. Dr. Burhanettin Can’ın Milli Gazetedeki “Kadife darbeden sosyolojik savaşa-3:” başlıklı yazısı…
Kadife Darbe ve Sosyolojik Savaş İçin Bir Analiz
Giriş
Burada, sosyolojik savaş ve Kadife darbelerde yapılan analizlerin kısa bir özeti verilecek ve kadife darbe ile sosyolojik savaş arasındaki ilişki ortaya konacaktır.
Sosyolojik Savaş İçin Analiz
Sosyolojik savaş karargâhları, hedef ülkelerde amaçlarına daha kolay ulaşabilmek için hassas ve ince sosyolojik analizler yapmaktadırlar (1). Sosyolojik savaş analizlerinde, genel olarak, aşağıdaki noktalarda bir sorgulama yapılmaktadır:
A – İç Dinamikler
1 – Toplumsal Yapı
* Toplumu var kılan, toplumun değişik kesimlerini birbirlerine bağlayan ve toplumu diğer toplumlardan ayıran ortak paydalar nelerdir
* Ortak paydalar etrafında meydana gelen dayanışma ve bütünleşme kapasitesi nasıldır
* Ortak paydalar etrafında meydana gelen aidiyet duygusu ve kader birliğinin düzeyi nedir
* Dini, etnik, mezhep ve tarikat yapıları nelerdir Aralarındaki ilişkinin düzeyi ve istikameti nasıldır Ülkede var olabilecek bir kriz anında, var olan ilişkiler nasıl bir seyir takip edebilir
* Cemaat/Hareket/STK/ Hizip ve fraksiyon yapılanmaları nasıldır Dayandıkları temel dünya görüşü/felsefe nedir Cemaatleri/Hareketleri/STK/Hizip ve fraksiyonları, birbirinden ayıran ana özellikler, aralarında muhtemel ilişki şekilleri nelerdir Bölgesel ve küresel güç merkezleri ile ilişkisi olanlar var mı Ülkede var olabilecek bir kriz anında, var olan ilişkiler nasıl bir seyir takip edebilir
* Gençliğin fikri ve felsefi kapasitesi, duygu ve düşünceleri, yaşam tarzları, hayata bakışları ve hayattan beklentileri nelerdir Memnuniyet düzeyi nedir
* Farklı gençlik örgütlenmelerinin birbiri ile ilişkileri nasıldır Ülkede var olabilecek bir kriz anında, var olan ilişkiler nasıl bir seyir takip edebilir
* Bölgesel ve küresel güç merkezleri ile ilişkisi veya ilişki eğilimi olan gençlik örgütleri var mı Ülkede var olabilecek bir kriz anında, var olan ilişkiler nasıl bir seyir takip edebilir
* Toplumda var olan spor kulüpleri nelerdir Dayandıkları temel dünya görüşü/felsefe nedir Kulüpleri birbirinden ayıran ana özellikler, aralarında muhtemel ilişki şekilleri nelerdir Var olabilecek bir kriz anında, var olan ilişkiler nasıl bir seyir takip edebilir; Siyasi iktidara karşı tutum ve tavırları ne olabilir
* Sanat dünyasının yapısı, gücü, ideolojik karakteri ve grupları nedir Aralarındaki ilişkinin çatışma ve veya uzlaşma boyutu nedir Sanatçıların rol model olma-olabilme kapasiteleri nasıldır Var olabilecek bir kriz anında, sanat dünyasının tutum ve tavrı ne olabilir, var olan ilişkiler, nasıl bir seyir takip edebilir
* Akademisyenler, kanaat önderleri, aydınların yapısı, gücü, kapasitesi, etki alanları ve ideolojik karakteri ve grupları nedir Var olabilecek bir kriz anında, tutum ve tavırları genel olarak ne olabilir Akademisyenler, kanaat önderleri ve aydınların ve/veya örgütlerinin bölgesel ve küresel güçlerle ilişkileri, işbirliğine girme eğilimleri nedir
2 – Kültür ve Medeniyet
* Toplumun dâhil olduğu kültür ve medeniyetin temel dayanakları nelerdir Ağırlıkları nedir
* Kültür ve medeniyetin dayandığı dünya görüşü/Akaidi/Doktriner temel değerler nelerdir ve ağırlıkları nedir
* Referans alınan bilgi kaynakları nelerdir Ağırlıkları nedir
3 – Siyasi Yapı
* Toplumda var olan siyasi yapılanma nasıldır Siyasi partilerin dayandıkları temel felsefe nedir Siyasi partileri, birbirinden ayıran ana özellikler, aralarında muhtemel ilişki şekilleri nelerdir
* İktidar ve muhalefet partilerinin aralarındaki ilişki nasıldır Ülkede var olabilecek bir kriz anında, var olan ilişkiler nasıl bir seyir takip edebilir.
* İktidar partisinin ülkeye hâkim olma durumu nedir Halkla arasındaki ilişki nasıldır. Bir kriz anında iktidar partisinin ve halkın ortaya koyacağı muhtemel tavır nedir
4 – Devlet-Sistem
* Ülkede var olan Devlet-Sistem hangi dünya görüşü/felsefe üzerine bina edilmiştir Devletin-Sistemin dayandığı dünya görüşü/felsefe ile halkın inandığı, hayatını tanzim ettiği dünya görüşü/felsefe arasındaki ilişki nedir Uyum veya uyumsuzluk düzeyleri nelerdir Ülkede var olabilecek bir kriz anında, var olan ilişkiler nasıl bir seyir takip edebilir
* Devlet kurumları arasındaki uyum ya da uyumsuzluğun düzeyi nedir Ülkede var olabilecek bir kriz anında var olan ilişkiler nasıl bir seyir takip edebilir
* Sivil ve askeri bürokrasi ile siyaset ve hükümet ilişkisi nasıldır Sivil ve askeri bürokrasi içinde bölgesel ve küresel güçlerle iş tutanlar veya iş tutmaya eğilimli olanlar var mı Ülkede var olabilecek bir kriz anında, sivil ve askeri bürokrasinin tutumu ne olur Siyasi iktidarla var olan ilişkileri nasıl bir seyir takip edebilir
* Okul, bamı ve kışla ilişkisi, nasıldır Siyasetle ilişki düzeyleri nedir Siyasi ilişkiler, toplumu ne oranda ve ne şekilde etkilemektedir Ülkede var olabilecek bir kriz anında, var olan ilişkiler nasıl bir seyir takip edebilir
5 – Ekonomik Yapı
* Ülkedeki ekonomik sistemin durumu, gelir gider dağılımı, bölgeler arası ekonomik dengesizliğin düzeyi nedir
* Sınıfsal bir yapı ve sınıfsal çatışma var mı veya sınıfsal çatışma eğilimi var mı
* Ülkede var olabilecek bir kriz anında, var olan ilişkiler nasıl bir seyir takip edebilir
6 – Kitle İletişim Araçları-Medya
* Ülkedeki medyanın etkileme gücü, yapısı, ekonomik ve ideolojik karakteri nedir
* Medya arasında rekabetin karakteri nedir
* Bölgesel ve küresel güç merkezleri ve uluslararası medya kuruluşları ile ilişkileri var mı varsa ne düzeydedir
* Var olabilecek bir kriz anında, var olan ilişkiler nasıl bir seyir takip edebilir
* İnternet ve sosyal medya kullanım oranı, kullanım şuuru ve şekli nedir
* İnternet ve sosyal medyanın etkileme ve yönlendirme gücü nasıldır
* Ülkede var olabilecek bir kriz anında, sosyal medyacıların tutum ve tavırları, tepkileri ne olabilir
B – Dış Dinamikler
* Bölgesel ve küresel dinamikler nelerdir
* Ülkedeki olayları, değişimleri etkileme güçleri var mıdır
* Bölgesel ve küresel güç merkezlerinin Türkiye içinde işbirliği yaptığı yapılar var mı Varsa güçleri nedir
* Ülkede var olabilecek bir kriz anında, bölgesel ve küresel güçlerin muhtemel izleyeceği politikalar neler olabilir ve bunlarla ilişkileri olan yapıların tutum ve davranışları ne olabilir
Sosyolojik savaş karargâhları, icra edilecek sosyolojik savaşın mahiyetine göre çok daha ayrıntılı ve ince analizler yapmaktadır.
Kadife Darbelerin Dayandığı Analizin Genel Çerçevesi
Kadife Darbelerin Stratejileri, aşağıda özetlenen bir analizin üzerine bina edilmektedir (2):
A- İç Dinamikler
Kadife Darbe sürecine etki eden, onu kolaylaştıran ve hatta hızlandıran iç parametreleri aşağıdaki başlıklar altında toplayabiliriz:
1 – Toplumsal Yapı
* Demografik Parçalanmışlık Düzeyi Nedir Etnik Unsurlar Arasında Ve Farklı İnançlar Arasında Kin Ve Nefretin Yayılma Düzeyi Nedir
* Değerlerin Yozlaşması, Toplumsal Bağların Çözülmesi Düzeyi Nedir
* Öğrencilerde Ve Gençlerde Öfke Birikimi Var Mı Varsa Düzeyi Nedir
* Yabancı İstihbarat Mensuplarının Öğrencilerin Arasına Sızarak İyi Bir Konum Elde Edip Etmedikleri
* Şiddetin Yaygınlaşması Ve Suç Oranlarında Artış Düzeyi Ve Nedenleri
* Güvensizlik Dalgasının Yaygınlaşma Düzeyi Ve Nedenleri.
* Bizzat Dışarıdan Finanse Edilen İşbirlikçi Sivil Toplum Örgütlerinin Var Olup Olmaması Ve Olabilme İhtimali
* Yönetime Ve Sisteme Karşı Güvensizliğin, Biriken Öfkenin, Gittikçe Artan Küskünler Kitlesinin Var Olup Olmadığı Varsa Düzeyi
* Cemaatler, Hareketler, STK’ların Durumu, Tepkileri, Dayanma Güçleri, Halkla Bağları, Olaylara Tepkileri, Bir Kriz Anında Kimin Yanında Yer Alacağı
2 – İktidarın Durumu
* İktidardakilerin Bütünlük Düzeyi Nedir Liderle İktidar Ve Partisi Arasında Uyum Nasıldır
* Liderin Kadrosunun Durumu Nedir
* İktidarın İktidar Olma Kararlılığı Nasıldır
* Yönetimdeki Zaaflar Nelerdir 1-Yöneticilerin Lükse İsrafa Kayma Düzeyleri, 2-Halka Karşı Duyarsızlaşmaları, 3- Eş Dost Akraba Ve Yandaşlık İlişkisi, 4- Aile Saltanatı.
* Yönetimden Dışlanmışların, Dışlanan Yöneticilerin Durumu Ve Muhtemel Hareket Tarzları. Dışlanan Yöneticilerin Muhalefet Lideri Olma İhtimal Ve Potansiyelleri
3 – Muhalefetin Durumu:
* Muhalefetin Parçalı Veya Bütünleşme Düzeyi
* Muhalefetin Halk İle İlişkisi, Gücü, Sürükleyiciliği
* Muhalefet Liderlerinin Popülaritesi, Güvenirliliği, Sempatikliği
* Diş Güçlerle İşbirliğine Girme İhtimalleri
* İktidarı Destekleyecek Muhalefet Partilerini, Tarafsızlaştırma Veya Cepheye Dahil Etme İmkanları
4 – Kitle İletişim Araçlarının Durumu
* Kimin Kontrolünde Olduğu
* Ülke İçinde Ve Dışında Güvenirliliği
* Dünya Ve Bölge Kamuoyunu Etkileme Gücü
* Eğlence Kültürünün Yayıcılığı
* İşbirliğine Uygunluğu
5 – Yargı Ve Güvenlik Güçlerinin Tutumu:
* İktidara Karşı Tarafsız Mı, Muhalif Mi, Destekliyor Mu
* Muhtemel Hareket Tarzı
6 – Ekonomik Yapı
* Güçlü mü
* Zayıf Ve Kırılgan Noktaları
* İşbirliği Yapılabilecek Sermaye Güçleri Ve Zararlarının Karşılanması
* Üretim, Borsa, Turizm, Hizmet Sektörünün Durumu
* Çıkarılacak Krizin Ekonomik Boyutu Ülkeye, Bölgeye Ve Dünyaya Etkileri
* Halkın Ekonomik Kriz Karşısında Muhtemel Tepkisi, Dayanma Gücü
B – Dış Dinamikler
1 – Ülkenin Jeostratejik, Jeopolitik,
Jeoekonomik ve Jeokültürel Durumu
* Hedef Ülke Bölgesel Ve Küresel Güçler İçin Ne Anlam İfade Etmektedir Bölgesel Ve Küresel Güçlerin Hedef Ülke İle İrtibat Düzeyleri Nasıldır
* Hedef Ülkenin Bulunduğu Bölgeyi Etkileyebilecek Jeo-Stratejik Konum Nedir
* Enerji Kaynakları Ve Ulaşım Yolları Nasıldır
* Diğer Kıymetli Yer Altı Kaynakları Var mı
2 – Dış Güçlerin(Bölgesel Ve
Küresel Güçlerin) Tutumu
* Bölgesel ve Küresel Güçlerin ve Uluslararası Kuruluşların(BM, NATO, İMF, Dünya Bankası) Olaya Bakışı, Tavrı Ve Müdahale Etme Kararlılığı ve Yetenekleri.
* Dışlanmış Yöneticilerle İşbirliğinin Sağlanması Mümkün mü
* Eksen Çatışmasının Süreci Etkileme Düzeyi
* Ekonomik manipülasyon yapabilme imkân ve kapasiteleri: Mevcut yönetimi sıkıntıya düşürebilmek ve halkın şikâyetlerinin artması için ekonomi ile oynamak. İşsizlikle beraber memnuniyetsizlik ve güvensizliği artırmak.
* Seçim Gözleyicilerinin Kasıtlı Davranışları: Seçim sonuçlarını tanımama ve onları uluslararası kamuoyuna yanlış bir şekilde aktarma.
* Kitle İletişim Araçlarının Tutumu
* Dış destek sağlama güç ve imkânları
* Gerçeği çarpıtarak yansıtabilme kapasiteleri
* Yabancı STK/Vakıfların Ülke İçerisinde Yıpratma Faaliyeti Yürütme İmkân ve Kapasitesi
* İçerdeki Sivil Toplum Örgütlerine Parasal Destek Verme İmkânları.
* Gençliği Kamuoyu Oluşturma Konusunda Eğitebilme İmkânları.
* Gençlere Burs Verebilme İmkanı Ve Bunun Oluşturabileceği Etkiler.
* Kadife Darbe Sürecindeki Örgütlemeye Fiilen İştirak Edebilme İmkânları Mümkün mü
Sonuç
Kadife darbeler, sosyolojik bir savaşın kısa vadeli uygulaması olup amaç, kısa vadede, ülkedeki siyasi iktidarı devirmek, uzun vadede de toplumsal yapının içine fay hatları meydana getirtip çatıştırmak için uygun bir alt yapı hazırlamaktır.
Kaynaklar
1 – Çağlayan, Y., Osmanlıdan Ortadoğu’ya Sosyolojik Savaş, Etkileşim, İstanbul, 2013, S: 43-45.
2 – Sharp G., Diktatörlükten Demokrasiye Kurtuluş İçin Teorik Bir Çerçeve, ABD, The Albert Einstein Enstitüsü, Dördüncü Baskı, Mayıs 2010, S: 10-36; 77-85.