Istranca Ormanı’nda bir Macar meşesi… 1948’de işlenen yazar Sabahattin Ali cinayetinin tek şahidi. Ali’nin cesedi bu meşenin yakınlarında bulunuyor. Sonra ormancılar kesiyor ağacı. İlk önce keresteciye gidiyor. Ardında da bir marangoza satılıyor. İşinin ehli olan bu marangoz da beş yaşındaki kızı için İrfan adında bir kukla oyuyor. İrfan da "Tanık olduğum bir cinayet var," diyerek başlıyor anlatmaya. Kukla İrfan’ın anlattıkları, Türkiye’nin yakın tarihiyle yüzleşmeye başlamasının bir sonucu olarak sahneye taşınıyor. Türkiye, 12 Eylül 1980 darbesini, Dersim Katliamı’nı ve tarihinde yer alan birçok karanlık noktayı konuşmaya, tartışmaya başladı son yıllarda. Bu mesele sanat dünyasından da yankı buldu. Sinema filmlerinde ve açılan sergilerde Türkiye’nin yakın tarihiyle yüzleşmesi üzerine sözler söylendi. Bunun son örneklerinden biri de Yönetmen Özcan Alper’in Gelecek Uzun Sürer filmi. Alper bu filmde faili meçhul cinayetleri konu aldı. Oynayan İnsan Tiyatrosu’nun da derdi aynı. Ağaç İrfan oyunlarıyla, yazar Sabahattin Ali’nin baskılar sonucu ülkeden kaçmaya çalışırken, ‘milli güvenlik teşkilatı mensubu’ olduğu iddia edilen Ali Ertekin tarafından öldürülmesini konu alıyorlar.
ANLATACAKLARIMIZ ÇOK
Ağaç İrfan’ın yönetmeni Halil Ersan, "Asıl derdimiz tarihle yüzleşebilmek. Sabahattin Ali’nin son bir saatini anlatan Ağaç İrfan’ı toplumsal bir belleğe dönüştürmek istiyoruz," diyor. Oyunun yazarı Serkan Bilgi ise "Ağaç İrfan insanlığı arayan bir kukla. Bizim tarihle yüzleşmemizi istiyor," sözleriyle amaçlarını anlatıyor. Ağaç İrfan fikri yazar Sekan Bilgi’nin kafasında, bir marangozla tanıştıktan sonra canlanmış. Bilgi, "Sabahattin Ali’nin öldürülmesi hakkında, katil Ali Ertekin’in anlattıklarının haricinde bir bilgimiz yok. Ertekin, Ali’yi tek başına öldürdüğünü söylemiş. Ama ben buna inanmıyorum. Sabahattin Ali’nin yazar olması beni bu cinayetin daha örgütsel bir suç olduğuna inandırıyor. Ağaç İrfan fikrinin peşine takıldığım zaman, ciddi bir araştırma sürecinin içinde buldum kendimi. Sonra Hrant Dink’in katiliyle, Sabahattin Ali’nin katilinin yaptığı savunmanın neredeyse aynı olduğunu fark ettim. Bu konuda anlatmak istediklerim vardı," diyor.
SIRADA SİVAS
Oynayan İnsan Tiyatrosu, geçtiğimiz eylül ayında kuruldu. O tarihten itibaren Ağaç İrfan oyunu için hazırlanıyorlar. Ağaç İrfan’ın anlattıkları sadece Sabahattin Ali ile de sınırlı kalmayacak. Ağaç İrfan’ın Metin Altıok’la da bağlantısı var. Gelecek sene sahnelenecek oyunla da Sivas Katliamı’nı anlatacak bize. Nâzım Hikmet’in, Salacak Koyu’ndan Türkiye’yi terk ederken kullandığı salın küreklerinden biri de Istranca Ormanı’ndaki o Macar meşesinden oyulmuş. Yani İrfan’ın Nâzım Hikmet’le ilgili tanıklıkları da var. Ağaç İrfan oyunu, iki haftada bir Harbiye’de bulunan Kenter Tiyatrosu’nda sahneleniyor. 28 Ocak’ta oyunu burada izlemek mümkün.
GERÇEK PERDENİN ARKASINDA
Ağaç İrfan oyununun anlattığı mesele kadar tekniği de ilgi çekici. Bunun nedeni oyunun çağdaş teknikler kadar geleneksel teknikleri de bünyesinde barındırması. Oyunda Ağaç İrfan’ın anlattıkları, bir perdenin arkasından yansıyor. Gerçekleri perdenin ardından izliyor seyirciler. Fakat bu tekniği kullanmak kolay olmamış. Yönetmen Halil Ersan’ın İstanbul’un mekan sıkıntısından yakınıyor: "Biz dört metreye sekiz metrelik perdemizi gerecek özel bir sahne bulamadık. İki tane var. Kenter Tiyatrosu ve Oyun Atölyesi. Mekan sıkıntısı çok vahim. Sivas Katliamı’nı anlatacak oyunumuzu, sahne yerine bir bahçede oynamayı planlıyoruz bu nedenle."
Sabah