Emevi Devleti (661 – 750)
*Hz. Ali şehit edildikten sonra Kûfeliler, Hz. Hasan’ı halife seçtiler. Muaviye de Şam’da halifeliğini ilan etti.
*Müslümanlar arasında kan dökülmesini istemeyen Hz. Hasan, Muaviye ile anlaşarak halifelikten çekildi.
*Yapılan anlaşmaya göre Muaviye yerine herhangi birini halife tayin etmeyecekti.
* anlaşmadan sonra Hz. Hasan bir müddet sonra vefat etti.
*Emevi soyundan gelen Muaviye’nin halife olmasıyla İslam tarihinde Emeviler Dönemi başladı.
*Muaviye halife olunca ilk iş olarak Şam’ı İslam Devleti’nin merkezi yaptı
*Muaviye iç huzuru sağladıktan sonra fetih hareketlerine başladı.
*Emeviler Dönemindeki siyasi gelişmeler şunlardır:
İstanbul kuşatması:
*Muaviye, İstanbul üzerine bir ordu gönderdi. Bu ordu İstanbul’u kuşattı (668)fakat kuşatmadan sonuç alınamadı.
*Kuşatma sırasında Eyüp El Ensari şehit oldu.
*Birinci kuşatma başarısız olunca, 674 yılında İstanbul ikinci kez kuşatıldı.
* Denizden yapılan bu kuşatma aralıklarla yedi yıl sürdü.
*Bu kuşatmadan, Bizans’ın Grejuva denilen “denizde de yanabilen Rum ateşi” ile savunma yapması yüzünden sonuç alınamadı.
*Muaviye ölmeden önce oğlu Yezid’i halife tayin ederek halifeliği saltanat hâline getirdi.
* Böylece Dört Halife Döneminde devam eden seçimle yönetime gelme anlayışı son bulmuş oldu.
Kerbela Olayı (680):
*Muaviye ölünce oğlu Yezid halifeliğini ilan etti.
*Yezid’in halifeliğini kabul etmeyen Kûfeliler, Hz. Ali’nin küçük oğlu Hz. Hüseyin’i halifeliğe getirmek için Kûfe’ye çağırdılar.
* Bunu haber alan Yezid, Hz.Hüseyin’in yolunu Kerbela denilen yerde kestirdi.
.*Hz. Hüseyin ve yanındakileri şehit ettiler. Bu olay Kerbela Olayı olarak tarihe geçti.
Kuzey Afrika ve İspanya’nın Fethi:
*Emevilerin en parlak dönemi halife Abdülmelik ve Velid devirleridir.
*Velid zamanında Kuzey Afrika valiliğine getirilen Musa bin Nusayr, Atlas Okyanusu’nakadar bütün Kuzey Afrika’yı fethetti.
*Kuzey Afrika’da yaşayan Berberiler, İslamiyeti kabul ederek Arap kültürünün etkisi altına girdiler.
* Vizigot kralının İspanya halkına baskı ve zulüm yapması üzerine İspanya’nın yerel yöneticileri, Müslümanlardan yardım istediler.
*Tarık bin Ziyad komutasındaki Islam ordusu bölgeye gönderildi.
*İspanya ya geçen İslam ordusu Kadiks Zaferi
(711) sonucunda fethetmişti.
*Avrupa’daki ilerleyiş Fransa’da Franklarla yapılan Puvatya Savaşı’na kadar sürdü (732).
Türk-Arap İlişkileri:
* Hz. Osman Döneminde Türklerin doğudaki en son sınırı olan Ceyhun Irmağı’na kadarki bölgeler fethedildi.
*Arap orduları, Muaviye’nin halife olmasından sonra Türklerle mücadele etti
*Horasan valiliğine getirilen Kuteybe, Ceyhun Irmağı’nı geçerek Taşkent, Buhara, Semerkant
şehirlerini ele geçirdi.
*Türgeş Kağanı Sulu Han, Emevi valisini yendiyse de daha sonra geri çekilmek zorunda kaldı (720).
Emevi Devleti’nin Yıkılması (750):
*Emevi Devleti, varlığını uzun süre devam ettiremedi. Bu devletin yıkılmasında;
-İmparatorluğun çok geniş sınırlara ulaşması sonucu merkezî otoritenin zayıflaması,
-Emevi ailesinin Arap milliyetçiliği politikası izlemesi sonucu, Emevi egemenliğindeki mevâli diye tabir edilen Arap olmayan Müslümanların yönetime karşı tavır almaları,
-Devlet makamlarına genellikle Emevi ailesi dışında yöneticilerin getirilmemesi,
-Şiilerin halifeliği ele geçirme mücadelelerini sürdürmeleri,
*Ebu Müslim adlı bir komutanın başlattığı bu ayaklanma, Irak ve Iran’a yayıldı.
*Emevilere karşı oluşturulan muhalefetin öncülüğünü Hz. Muhammed’in amcası Abbas’ın soyundan gelenler yapmaktaydı. *ayaklanmalar, Ebu’l Abbas Abdullah’ın halife ilan edilmesiyle son buldu
*Böylece Emevi Devleti sona erdi (750). *Emeviler Döneminde halifeler gösterişli bir hayat sürmeye başladı. Ancak Ömer bin Abdulaziz gerçekleştirdiği faaliyetlerle diğer Emevi halifelerinden ayrılır.*İslamiyet’in ilk yıllarında Arap Yarımadası’nda Arap alfabesi, Mısır ve Suriye’de Eski Yunan alfabesi kullanılmaktaydı.
*Abdülmelik, İlk İslam parasını bastırdı, resmî yazışmalarda Arap alfabesinin kullanılmasını zorunlu hâle getirdi.
*Böylece Arap alfabesi Arabistan dışında da yaygınlaştı.
(Abid Yaşaroğlu Hocanın Ders Notlarından)