Son zamanlarda kitabevlerine uğrayanların dikkatini "Hep Okunacak Kitaplar" çekiyor. Bu raflardaki kitapların rüşdünü ispatladıklarına, yıllar geçse de ilk günkü zevki vereceklerine işaret edilir gizliden gizliye.
Adına lokomotif kitaplar diyebileceğimiz bu eserler, yayınevlerini besleyen, basımı yıllar yılı yapılacak kitaplardır bir bakıma.
Münzevi yazar J. D. Salinger‘ın "Çavdar Tarlasında Çocuklar" romanının kahramanı Holden Caulfield, "Bir kitabı okuyup bitirdiğiniz zaman, bunu yazan keşke çok yakın bir arkadaşım olsaydı da, canım her istediğinde onu telefonla arayıp, konuşabilseydim diyorsanız, o kitap bence gerçekten iyidir" der.
Bu "sıcak, samimi" ölçütü aklınızın bir kenarına iliştirin. Önce iki alıntı; Usta yazar Selim İleri bir yazısında "Edebiyat dünyamız değilse bile, yayın dünyamız ‘çoksatar’da kilitlendi gibime geliyor. Edebiyatımızın onurunu ayakta tutan ‘küçük’ yayınevleri, babayiğit bir iki ‘büyük’ yayınevi olmasa, Türkçe edebî verimler silinip gidecek. Okurlara da şaşmamak elde değil: Çok satarlar arasında sizi, kitabınızı göremediklerinde neredeyse burun kıvırıyorlar, sen de yazar mısın?! gibilerinden. Yanıt yetiştiremiyorsunuz"…
Eleştirmen Semih Gümüş ise, "İnsan şu soruyu sormadan edemiyor: Niçin bizim yüzüne bile bakmadığımız bazı kitapları birileri peynir ekmek gibi alıyor ve bizim sevdiğimiz kitaplar bin bile satamazken ötekiler çok satıyor?" diyordu. Çok satarlarla ilgili bir haber okumayacağınızı hemen söyleyelim. Malum çoksatar kelimesini duyup dudak bükenler az olmadığı gibi bu listeleri kutsal bir metin gibi algılayıp peşlerine düşenler de yok değil.
Son zamanlarda kitabevlerine uğrayanlar ya da yayınevlerinin sitelerine girenler "Hep Okunacak Kitaplar" başlığı altında yeni yeni varlık gösteren bir ibareyle karşılaşmışlardır. Bu raftaki kitapların rüşdünü ispatladıklarına, yıllar geçse de ilk günkü zevki vereceklerine işaret edilir gizliden gizliye. Madalyonun öteki yüzüne baktığımızda bunlar yayınevlerini besleyen, basımı yıllar yılı yapılacak kitaplardır bir bakıma. Adına lokomotif kitaplar diyebileceğimiz bu eserler yayınevinin göz bebeğidir. Kimselere kaptırmak istemezler. Zira kitap başını almış gidiyordur, yayınevinin de çarkı biraz onunla dönüyordur.
Türkiye‘de her geçen gün halkasını genişleten yayıncılık sektörü özellikle 2000’den sonra büyük bir kırılma yaşadı. Gerek anlayış gerek nitelikli kitaplar yayımlama gerekse pazarlama teknikleriyle (ki bazen dudak uçuklatacak cinsten) okura çengeli takmanın peşinde. Bir edebiyat okuru olarak bir romanın ya da şiir kitabının çok satar oluşu beni ilgilendirmez diyebilirsiniz ama yayınevlerinin ‘ekmek parası’ için bazı kaygıları taşıması gayet doğal. Zira çark dönmek zorunda. Bunun için yayınevi yazarını gazete sayfalarında, imza günlerinde, billboardlarda, televizyonlarda sunmak, yeni mecralar açıp daha geniş kitlelere ulaştırmak için pek çok çaba sarf eder. Selim İleri‘yi ve Semih Gümüş‘ü buluşturan, biraz da hayrete düşüren bu çoksatar kitapların ne derece nitelikli olduğu ve onları tepelere taşıyan gücün nasıl açıklanacağı.
Yazarıyla bütünleşmiş yayınevleri var
İbreyi bu kez yayıncılara çevirdik. Yayın dünyasında epey yaşlanan, yeni yeni büyüyen yayınevleri kuruldukları günden bu yana hangi kitapları çok bastı, onları besleyen bir nevi lokomotif vazifesi gören kitapları hangileri? Aynayı yayıncılara tutup biraz nabız yokladık. Kuruldukları günden bu yana en çok satan ilk beş kitaplarını sorduk. Kimi bu bilgiyi vermeye çekindi, sessiz kaldı. Kimi sadece kitapların ismini verdi, rakamlarını kendine sakladı.
Yayınevlerinin lokomotif kitapları listesini alt alta dizince okur, yazar ve yayıncı üçgeninde dikkatle incelenesi bir tablo çıktı. Popüler kitap basan yayınevlerinin kitapları yüz binlere ulaşırken, edebiyat ağırlıklı kitap basan yayınevlerinin satışları maalesef pek yukarılarda uçuşmuyor. Bu pek şaşırtıcı değildi. Artık yazarıyla bütünleşmiş yayınevleri var. Son dönemdeki yazar geçişleriyle rakamları değişen yayınevleri de dikkat çekiyor.
Can Yayınları‘nı Şeker Portakalı, YKY‘yi Sabahattin Ali‘nin eserleri (çoğu kimse Sait Faik olarak zannetse de), Kaynak Yayınları‘nı M. Fethullah Gülen‘in kitapları, İletişim Yayınları‘nı Orhan Pamuk‘un romanları, Doğan Kitap‘ı ise Elif Şafak‘ın eserleri sürüklüyor diyebiliriz.
Listenin geneli öyle korkulduğu gibi değil. Salinger‘ın kahramanı Caulfield gibi içinizde telefon etme isteği uyandıracak pek çok yazar var. Yüz binleri aşan satış rakamları yayın dünyasında, okur ve yazar cephesinde, son 25-30 yılda nelerin değiştiğini, ne yöne aktığını ‘gören’ için ele veriyor.
Bu kitaplar her zaman gözde
Can Yayınları
Şeker Portakalı, Jose Mauro de Vasconcelos; 350 bin
Simyacı, Paulo Coelho; 300 bin
Bin Dokuz Yüz Seksen Dört, George Orwell; 290 bin
Yüreğinin Götürdüğü Yere Git, Susanna Tamaro; 275 bin
Gülünün Solduğu Akşam, Erdal Öz; 100 bin
Yapı Kredi Yayınları
‘Kuyucaklı Yusuf’ ve ‘Kürk Mantolu Madonna’, Sabahattin Ali
Bütün Şiirleri, Orhan Veli
‘Harry Potter ve Melez Prens’ ve ‘Harry Potter ve Ölüm Yadigarları’, J.K. Rowling
İnce Memed, Yaşar Kemal
Nâzım Hikmet’in şiir kitapları
Timaş Yayınları
Metal Fırtına, 600 bin
Osmanlıyı Yeniden Keşfetmek, İlber Ortaylı; 250 bin
Kıl Beni Ey Namaz, Senai Demirci; 250 bin
Kayıp Gül, Serdar Özkan; 200 bin
Abdulhamid’in Kurtlarla Dansı, Mustafa Armağan; 170 bin
Kaynak Yayın grubu
Sükutun Çığlıkları, M. Fethullah Gülen; 182 bin
Gönül Tahtımızın Eşsiz Sultanı Efendimiz, Reşit Haylamaz; 181 bin
Namazı Anlayarak Kılmak, Prof. Dr. Davut Aydüz; 178 bin
Fikir Atlası, M. Fethullah Gülen; 177 bin
Kendi İklimimiz, M. Fethullah Gülen; 136 bin
İthaki Yayınları
Esir Şehrin İnsanları, Kemal Tahir
Hurinin Çocukları, John Ronald Reuel Tolkien
Edgar Allan Poe Bütün Hikayeleri, Edgar Allan Poe
Aşk Gibi Aydınlık Ölüm Gibi Karanlık, Mehmed Uzun
Koralin ve Gizli Dünya, Neil Gaiman
İletişim Yayınları
Orhan Pamuk’un kitapları (‘Yeni Hayat’, ‘Benim Adım Kırmızı’, ‘Kar’, ‘Masumiyet Müzesi’ ve ‘İstanbul; Hatıralar ve Şehir’)
Yaban, Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Kiralık Konak, Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Puslu Kıtalar Atlası, İhsan Oktay Anar
Tutunamayanlar, Oğuz Atay
NTV Yayınları
Cahillikler Kitabı-1, John Lloyd, John Mitchinson; 176 bin
Macbeth, William Shakespeare; 40 bin
Suç Ve Ceza, Fyodor Mihailoviç Dostoyevski; 30 bin
Dava, Franz Kafka; 28 bin
Gelecek 50 Yıl, Kolektif; 24 bin
Sel Yayıncılık
Felsefenin Tesellisi, Alain de Botton
Hakkari’de Bir Mevsim, Ferit Edgü
Kayıp Kentin Yakışıklısı, Yılmaz Erdoğan
Elma, Enis Batur
Soğukkanlılıkla, Truman Capote
Kitap Yayınevi
Topkapı Sarayında Yaşam, Albertus Bobovius ya da Santuri Ali Ufkî Bey’in Anıları; 3.500
Dünya Tarihinde Türkler, Carter v. Findley; 3.300
Size Ölmeyi Emrediyorum, Edward J. Erickson; 2.900
Kedilerin Dokuz Duygusal Canı, Jeffrey Moussaief Mason; 2.500
Keseden Bankaya Tezgahtan Borsaya, Larry Allen; 2.300
Turkuaz
Velev ki Ciddiyim, Gülse Birsel
Safran Sarı, İnci Aral
Yalancı Tanıklar Kahvesi, Vedat Türkali
Sadakat, İnci Aral
Yolda, Buket Uzuner
Doğan Kitap
Aşk, Elif Şafak
Efendi-1, Soner Yalçın
Bay Pipo, Soner Yalçın-Doğan Yurdakul
Git Kendini Çok Sevdirmeden, Tuna Kiremitçi
Siyah Süt, Elif Şafak
Nesil Yayınları
Sabah Namazına Nasıl Kalkılır?, Cemil Tokpınar; 1.825.000
Kendini Arayan Adam, Halit Ertuğrul; 900 bin
Düzceli Mehmet, Halit Ertuğrul; 313 bin
Başkasının Günahına Ağlayan Adam, Vehbi Vakkasoğlu; 240 bin
Ömür Boyu Aşk, Cemil Tokpınar; 204 bin
Everest Yayınları
‘Veda’, ‘Umut’, ‘Türkan’, Ayşe Kulin
İstanbullular, Buket Uzuner
Muz Sesleri, Ece Temelkuran
‘Uçurtma Avcısı’, ‘Bin Muhteşem Güneş’; Khaled Hosseini
Kapı Yayınları
Katre-i Matem, İskender Pala
‘Babil’de Ölüm İstanbul’da Aşk’ ve ‘İki Darbe Arasında’, İskender Pala
Kültür AŞ
İstanbul Kent Belleği, Prof. Dr. S. Özgencil Yıldırım, Yard. Doç. Dr. Dilay Güney; 3681
Kültür Başkenti, Tuna Köprülü; 3200
Osmanlı Sanatı Türkiye’nin Ressamları; Adolphe Thalasso, 850
Dersaadet, Adolphe Thalasso, Fausto Zonaro; 217
İstanbul’un Yüzleri Serisi, Kolektif; 450