Sıhhat Derecesine Göre Hadis Çeşitleri Nelerdir? Sahih hadis nedir? Bir hadisin sahih kabul edilebilmesi için neler gereklidir? Hasen hadis Nedir? Zayıf hadis nedir? Mevzu hadis nedir? Mürsel hadis nedir? Sosyal medyada hadis olarak belirtilen sözlerin gerçekten hadis olup olmadığını nasıl anlarız? Bir hadisin zayıf kabul edilmesinin sebepleri nelerdir?
Sahih Hadis Nedir?
Sahih hadis, âlimlerin Resulullah’a ait olduğunu tespit ettikleri hadislerdir. Bunun tespit edilebilmesi için hadisin isnadı ve metni incelenir.
Bir hadisin sahih kabul edilebilmesi için;
- İsnadın muttasıl olması
- Ravilerin adil olması
- Ravilerin zabt sahibi olması
- Hadisin şaz olmaması
- Hadisin muallel olmaması
şartlarının hepsini taşıması gerekir.
İsnadın muttasıl olması
Hadisi kitabında nakleden müelliften, Peygamber Efendimize kadar isnadın (ravî zincirinin) kesintisiz olması gerekir. Mesela Buhârî bir hadisi hocasından, hocası da kendi hocasından almış olmalıdır. Bu şart senedin her halkasında devam etmelidir.
Ravilerin adil olması
İsnad zincirinde yer alan her bir şahsın güvenilir olması gerekir.
Hadis nakli gibi önemli bir konuda güvenilir olmak, her şeyden önce Müslüman olmak ve Allah’tan korkmak demektir.
Ravilerin zabt sahibi olması
Zabt, bir şeyi iyi ezberlemek veya korumak demektir. İsnad zincirinde yer alan raviler hadisleri ezberlerinden naklediyorlarsa onları iyi ezberlemeleri, kitaplarından naklediyorsa bu hadisleri iyi korumaları gerekir. Bu şartları yerine getirmeyen raviler zabt yönüyle kusurlu sayılırlar.
Hadisin şaz olmaması
Güvenilir bir ravi, diğer güvenilir ravilerin hadisleriyle çelişen bir hadis naklederse bu hadis şâz/çoğunluğa aykırı olur.
Hadisin muallel olmaması
Hadislerdeki gizli kusura illet, böyle bir kusuru bulunan hadise de muallel denir. Sahih hadis, ancak konunun uzmanlarınca bulunabilen bu tür gizli kusurlardan uzak olmalıdır.
Hasen Hadis Nedir?
Sahih hadisin şartlarını taşımasına rağmen, ravilerden biri zabt bakımından kısmen kusurlu olursa hadis hasen adını alır. Sahih hadisle hasen hadis arasındaki tek fark bir ravinin hafızasının bir parça zayıf olması, zabtının istenen seviyeye çıkamamış olmasıdır.
Hasen hadis de sahih hadis gibi dinen delil olarak kabul edilen güvenilir hadisler kapsamındadır.
Zayıf Hadis Nedir?
Sahih ve hasen hadisin şartlarını taşımayan hadislere zayıf hadis denir. Sahih hadis tanımında yer alan beş şarttan birinin eksik olması o hadisi zayıf derecesine düşürür. Bir hadiste söz konusu beş şarttan hangisi eksikse, bu hadis ona göre yeni isimler alır.
Bir hadisin zayıf kabul edilmesinin nedenleri nelerdir?
1 ) Ravinin Zayıf Olması:
Ravinin aranan şartlara sahip olmaması yahut hata yapmasıdır.
2 ) Senedinin Zayıf Olması:
Senedde ardı ardına gelen kişilerin gerçekte hoca talebe olmaması durumunda, birbirinden hadis rivayet edebilmesi mümkün değildir. Bu durum ınkıtâ olarak ifade edilir. Senedinde inkıta bulunan hadis munkatı’ hadistir. Zayıf kabul edilir.
Senedindeki kesinti/inkıta nedeniyle zayıf kabul edilen hadislere şu örneği verebiliriz:
Âmir b. Mes’ûd’dan nakledildiğine göre Hz. Peygamber kış orucunun kolay elde edilmiş bir ganimet olduğunu söylemiştir. Âmir b. Mes’ûd, sahabi değildir. Tabiun kuşağındandır. Bu şekilde senedinden sahabi ravinin düştüğü zayıf hadislere mürsel hadis denir.
Zayıf hadis, uydurma hadis demek değildir. Peygamberimize ait olma olasılığı düşük olan hadistir. Bu nedenle birçok ilim adamı zayıf hadisleri terk etmemiş, bazı konularda delil olarak kullanmışlardır.
Mevzu Hadis Nedir?
Mevzu hadis, hadis diye uydurulan sözler hakkında kullanılan bir terimdir. Tarih içinde birtakım çıkarcı kişiler ve gruplar Peygamberimize ait olmayan söz ya da fiilleri sanki onun sözü ya da fiilleriymiş gibi nakletmişlerdir. Gerçekte mevzu hadisler, “hadis” bile sayılmaz, ancak uyduran kişi böyle bir iddiada bulunduğu için “hadis” diye adlandırılmıştır.
Peygamber Efendimiz; “Kim benim adıma yalan uydurursa cehennemdeki yerine hazırlansın.” buyurarak, hadis uydurmanın büyük bir günah olduğunu bildirmiştir. (Buhârî, İlim 38.)