Mevzu Hadis nedir? Mevzu hadislerin ortaya çıkış nedenleri nelerdir? Mevzu Hadislere Karşı Alınan Tedbirler Nelerdir? Mevzu Hadislerin Yol Açtığı Zararlar Nelerdir?
Mevzu hadis, hadis diye uydurulan sözler hakkında kullanılan bir terimdir. Tarih içinde birtakım çıkarcı kişiler ve gruplar Peygamberimize ait olmayan söz ya da fiilleri sanki onun sözü ya da fiilleriymiş gibi nakletmişlerdir. Gerçekte mevzu hadisler, “hadis” bile sayılmaz, ancak uyduran kişi böyle bir iddiada bulunduğu için “hadis” diye adlandırılmıştır.
Mevzu Hadisler Neden Ortaya Çıkmıştır?
- Grup görüşünü savunma
- İslam düşmanlığı
- İslam’a hizmet arzusu
- Şahsi çıkar sağlama arzusu
1 ) Grup Görüşünü Savunma:
Çeşitli siyasi mezhepler içinde yer alan ama gerçekte İslam’a düşman olan bazı kişiler kendi gruplarının lehine, karşı grupların ise aleyhine hadis uydurmaya başladılar. Örneğin siyasi mezhepler kendi görüşlerinin doğruluğunu savunmak ve görüşlerine delil sunmak amacıyla hadis uydurmuşlardır.
2 ) İslam Düşmanlığı:
Hz. Ebu Bekir döneminde Müslümanlar, İslam’ı terk ederek halifeye savaş açan kimselerle mücadele etmişler, Hz. Ömer döneminden itibaren ise hızlı bir fetih hareketine girişmişlerdi. Savaş gücüyle Müslümanları yenemeyeceklerini anlayan ve daha sinsi bir plan geliştiren kişiler, uydurma hadisler yoluyla İslam toplumunu yıkmayı denediler.
3 ) İslam’a Hizmet Arzusu:
Hadis uydurmayı tetikleyen en düşündürücü sebeplerden birisi İslam’a hizmet etme arzusudur. Bazı Müslümanlar çevresindekilerin namaz, oruç gibi ibadetlere düşkün olmadıklarını görünce, bu ibadetleri çekici hale getirmek için Peygamber adına hadisler uydurmuş ve vaatlerde bulunmuşlardır. Ancak bu şahısların İslam’a verdikleri zarar, diğerlerinden daha fazla olmuştur.
4 ) Şahsi Çıkar Sağlama Arzusu:
Bazı sahtekârlar ise para, makam ve mevki kazanmak için hadis uydurmaktan çekinmemişlerdir. Mesela Abbasi halifesi el-Mehdî’nin kuş yarıştırdığını gören Gıyâs b. İbrâhim, “Ancak ok, deve, at yarışlarından ödül alınabilir.” hadisine “kuş yarışını” da ekleyerek halifenin gözüne girmeye çalışmıştır. Ancak Halife Mehdî, buradaki yalanı fark edince Gıyâs’ı azarlamıştır.
Mevzu Hadislere Karşı Alınan Tedbirler Nelerdir?
- Hadislerin isnadını araştırmak
- Yalancıların isimlerini ve onların uydurmalarını bir araya toplamak
- Bu rivayetleri sıhhat açısından değerlendirmek
- Halk dilinde meşhur olan hadisleri veya farklı kitaplarda yer alan rivayetleri tek tek incelemek
Mevzu Hadislerin Yol Açtığı Zararlar Nelerdir?
- Resulullah’ın hadislerine karşı bir güvensizlik ortamı oluşturmak
- Allah ve Resulü’ne bir eksiklik nispet etmek
- Allah’a ve Rasûlü’ne iftira etmek
- Toplumsal olarak bölünmek
- İnsanların gözünde İslam’ı kötülemek
- Hayatımızı Kur’an-Sünnet yerine hurafelerle doldurmak