Hayatımızda Brezilya dizilerinin ekranları kuşattığı, fırtına gibi estiği günler vardı. Herkes sabahın erken saatinde ekrana kilitlenir adeta hayat dururdu.
Fakir kızın, zengin erkeğin aşk hikâyesinin anlatıldığı bol entrikalı dizilere bir kere bulaştın mı insan ister istemez kendini o hikâyenin içinde bulur, müptelası olurdu! Bir bölüm kaçırmama telaşı da bundandı. Cam silerken aşağı düşen, diziye dalıp ocakta yemek yakan kadın hikâyeleri de çok sık gündeme geliyordu. O dönem kapandı. Türk dizi sektörü aldı başını gitti. Sabah kuşağında yayınlanan yabancı dizilerin yerini akşam saatlerinde uzun saatler yayınlanan yerli yapımlar aldı. Artık Latin Amerika’dan gelen dizilere ihtiyacımız kalmadı, kendi dizilerimiz bize yetti de arttı bile. İzleyici dizilere itibar edince dizi sektörü de canlandı ve neredeyse her gün yeni bir yapım ekranlara gelmeye başladı. Diziler zamanla sınırları aştı Ortadoğu’ya, Orta Asya’ya ve Balkanlar’a doğru yol aldı.
Zaman gazetesinin haberine göre, Türk dizileri Latin Amerika dizilerine fark atmaya başladı ve yayınlandıkları ülkelerde en çok izlenenler arasında yer aldı bile. İnsanlar günlük işlerini Türk dizilerine göre düzenlemeye, çocuklarına dizilerde kullanılan isimleri vermeye başladı. Arap ülkeleri bir anda dizilerde kullanılan mobilyalara, kıyafetlere ilgi duydu ve siparişler verdi. Devlet Bakanı Zafer Çağlayan’ın Türkiye’nin imajına ve Türk malı kullanımına katkı sağlayacak dizilere tanıtım ve teşvik vermeyi düşündüklerini söylemesi dizilerin ne kadar etkili olduğunu gösteriyor.
Yapımcı Fatih Aksoy, diziler sayesinde Türkiye’nin daha çok bilindiğini, İstanbul’a hayranlık duyan bir kitlenin oluştuğunu söylüyor. Aksoy, "Türkler niye New York’a bayılıyor? Çünkü filmlerde izledikleri sahneler onlarda hayranlık uyandırıyor. Birçok insan New York’a gidince sinemada gördüğü yerleri merak ediyor. Oraları anlatıyor. İhraç edilen Türk dizileri de ülkemizin tanınmasına ciddi bir katkı sağlıyor." diyor.
Olumsuz Türk imajını değiştirdi
Türk dizilerinin etkisinin bu kadarla kalmadığını, dostluk köprüsü de kurduğunu, yakın zamanda çekilen bir belgesel çalışması ortaya koydu. Bulgaristan’da hazırlanan bir belgeselde "Neden Türk dizileri olağanüstü ilgi görüyor?" sorusunun cevabı arandı. Türk dizilerinde görünen aile modeli ve değerlerini kendilerine yakın görmelerinin, bu ilginin en büyük nedenlerinden biri olduğu anlaşıldı. Belgeselde ortaya çıkan sonuçlardan biri de Bulgarların zihnindeki olumsuz Türk imajının diziler sayesinde değiştiği.
Yani diziler bir anlamda dostluk ve kültür açılımına da katkı sağlıyor. Yapımcılığını Birol Güven’in üstlendiği Çocuklar Duymasın da Özbekistan’a satılan diziler arasında yer alıyor. Birol Güven, daha önce Latin Amerika dizileri ile kültür emperyalizmi altında kalan Türkiye’nin şimdi kendi dizileri ile başka ülkeleri etkilediğini söylüyor. Yapımcı Faruk Aksoy, dizilerin Ortadoğu ve Orta Asya’da çok izlenmesini ortak kültür, ortak gelenek ve bu bölgede pek çok ülkeyle paylaşılan ortak din olarak görüyor.
Diziler Batı’da rağbet görür mü?
Peki, Türkiye’den Ortadoğu’ya ve Orta Asya’ya doğru esen dizi rüzgârı bir gün Batı’ya doğru eser mi? Birol Güven, bunun çok mümkün olmadığını söylüyor. Bunu da Türk dizilerinin belirli bir standardının olmamasına bağlıyor. Yapımcı Fatih Aksoy, Türk dizilerinin teknik olarak dünyanın her yerinde satılabilecek kalitede olduğunu söylüyor. Fakat Batı’da Amerikan dizilerinin dışında hiçbir ülkenin yapımı alınmadığı için yerli yapımlarımızın da şansının olmadığını belirtiyor.
Diziler, oyunculara da yeni kapılar araladı. Gümüş dizisinin başrol oyuncusu Kıvanç Tatlıtuğ, Arap dünyasında star koltuğuna çoktan oturdu bile. Birol Güven, başka bir arenada kendisini gösteren oyuncuların Hollywood’a giden yolunun buradan başlayabileceğini söylüyor. Fakat Fatih Aksoy, bu görüşe çok fazla katılmıyor. Bölgesel starlıkların oluşabileceğini ama dünya çapında star olmanın iyi bir reklam ve basın desteğine ihtiyaç duyduğunu belirtiyor.
Amerikan versiyonunu değil, bizim yaptığımızı istiyorlar
Fatih Aksoy: Türk yapımları artık çok iyi bir noktada. Bundan sonraki süreçte ortak yapımlar olabilir. Başka ülkelerle aynı anda yayınlanacak diziler çekilebilir. Artık Arap ülkeleri dizileri Amerikan versiyonu ile değil, bizim yaptığımız şekilde istiyorlar. Mesela bir Arap televizyonu, Grey’s Anatomy’yi bizim yaptığımız Doktorlar versiyonu ile almayı tercih etti.
Dizilerin arkasında Yeşilçam geçmişi var
Birol Güven: Dizilerin arkasında koskoca bir Yeşilçam geçmişimiz var. Bu yüzden dizilerin ilerlemesinde geç bile kaldık. Türkiye, reklamcılıkta da çok ilerledi, TV’ler bunun arkasından geldi. Bundan sonraki süreçte çok daha iyi şeyler yapılacak ve dizilerin açılımı devam edecektir.
Diziler, yeni yetişecek kanaat liderlerini etkileyebilir
Faruk Aksoy: Dünyadaki en etkili tanıtım ve propaganda aracı görsel iletişimdir. Bu konuda en başta gelen sinema filmleridir. Çünkü filmler, bugün mevcut kanaat önderlerini ya da yarın yetişecek yeni nesil kanaat önderlerini derinden etkilemeyi başarabilir ve bu etki, toplum önderleri aracılığıyla bütün halka yayılabilir. Amerikan sinemasının 50 yıldır yaptığı budur ve sadece filmler üzerinden başka ülke halklarının giyiminden yemeğine, dilinden davranış biçimlerine kadar her şeyini değiştirebilir ve değiştirmektedir.
İhraç edilen dizi ve filmler
Yunanistan’da Yabancı Damat ve Bir İstanbul Masalı var. Bulgaristan ve Romanya’da Gümüş dizisi…
Hollanda’da Asmalı Konak, Romanya’da Binbir Gece… Kazakistan ve Özbekistan’a satılan diziler; Asmalı Konak, Deli Yürek, Kınalı Kar, Acı Hayat, Zerda, Berivan, Kurtlar Vadisi, Aliye, Bir İstanbul Masalı, Çocuklar Duymasın ve Aşka Sürgün… Azerbaycan’da ise Çocuklar Duymasın, Kurtlar Vadisi, Binbir Gece, Asmalı Konak, Deli Yürek, Kınalı Kar, Acı Hayat, Zerda, Berivan, Aliye, Bir İstanbul Masalı ve Aşka Sürgün. MBC kanalı 22 Arap ülkesine yönelik yayın yapıyor.
Bu kanalda yayınlanan dizi ve filmler ise şöyle: Çemberimde Gül Oya, Ihlamurlar Altında, Gümüş, Elveda Derken, Kırık Kanatlar, Yersiz Yurtsuz, Babam ve Oğlum. Zafer Çağlayan, MBC’de yayınlanmayı bekleyen film-dizilerin de ‘Kâbuslar Evi’, ‘Haziran Gecesi’, ‘İki Aile’, ‘Menekşe ile Halil’, ‘Sıla’, ‘Asmalı Konak’, ‘Bir İstanbul Masalı’, ‘Aliye’, ‘Annem’, ‘Arka Sokaklar’, ‘Asi’, ‘Berivan’, ‘Bıçak Sırtı’, ‘Genco’ olduğunu söylüyor.