Bir Katalan gazetesinin iddiasına göre İspanya İç Savaşı’nın simgesi olan Robert Capa‘nın ünlü fotoğrafı çatışmalardan 2 hafta önce ve cepheden 10 km. uzakta çekilmiş.
İspanya İç Savaşı sırasında bir partizanın, vurulmasından hemen sonra düşerken çekilen fotoğrafı, savaşın belki de en bilinen görsel simgesi oldu. ‘Askerin düşüşü’ adlı fotoğrafı çeken Robet Capa da, foto muhabirliğinin öncülerinden ve en önemlilerinden biri sayılıyor.
Ancak Capa’nın bu ünlü fotoğrafı, çekildiği Eylül 1936’dan itibaren pek çok tartışmanın da merkezinde yer aldı. Tartışmalar özellikle fotoğrafın nerede çekildiği ve askerin kim olduğu konusunda yoğunlaşıyor.
Katalan El Periodico gazetesinde yer alan bir yazı tartışmalara yeni bir boyut getirdi. Yazıda ‘askerin düşüşü’nün bir haber fotoğrafı değil, bir mizansen olduğu iddia ediliyor.
İddiaya göre fotoğraf, Capa’nın söylediği gibi Endülüs’teki Cerro Muriano bölgesinde çekildi. Ancak fotoğrafın çekildiği yer Cerro Muriano bölgesinin güney batısında yer alan Espejo kasabasıydı. Fotoğrafın çekildiği bu yer ön cepheden yaklaşık 10 km. uzaktaydı ve yakınlarda bir çatışma yaşanmıyordu.
Bu iddiaya dayanak olarak, ‘düşen asker’ fotoğrafı ile çok yakın zamanlarda çekilen başka iki fotoğraf gösteriliyor. Espejo yakınlarında çekilen fotoğraflardan birinde diz çökmüş bir sıra asker diğerinde ise yatan tek bir asker yer alıyor. Bu iki fotoğrafın arkasında yer alan, dağların hafif bir şekilde görüldüğü ufuk çizgisi ‘askerin düşüşü’nde de yer alıyor.
Çatışmalardan iki hafta öne çekildi
Üç fotoğrafın çekildiği tarih 1936 Eylül’ünün başıydı, İspanya İç Savaşı 3 ay önce başlamıştı. Ancak Espejo kasabası bu tarihte cumhuriyetçilerin elindeydi ve buradaki çatışmalar ancak 22-25 Eylül 1936 tarihleri arasında yaşandı.
Yazıyı kaleme alan Ernst Alos, tüm bu göstergelerden sonra şunları söyledi: “Fotoğrafın çekildiği mevki, sahnenin bir mizansen ya da aldatma olduğunu kanıtlıyor.”
Uzmanlar ne dedi?
En ünlü foto muhabirlerinden bir olarak bilinen Robert Capa, “eğer bir fotoğraf iyi değilse, yeterince yakından çekilmediği içindir” sözünün sahibi. Bu iddialar sonrasında Capa’nın ve fotoğrafının güvenilirliği konusunda, aralarında fotoğrafçının biyograsini yazan yazarların da bulunduğu eleştirmenler şunları söyledi:
Richard Whelan (Capa’nın biyografisini yazdı): Fotoğrafın gerçekten bir adamın vurulma anında çekilip çekilmediğinin araştırlmasında ısrar etmek, hastalıklı ve önemsiz bir şey. Fotoğrafın özelliği, simgelediklerinde yatıyor, bir adamın öldüğüne dair bir delil olmasında değil.
Chistopher Ricks (Eleştirmen): Eğer Capa fotoğrafta bir aktörü oynatsaydı aynı etki ve duyguyu verebilir miydi? Buna yoğunlaşmalıyız çünkü bu fotoğraf, çekenin cümlelerini yansıtıyor.
Alex Kershaw (Capa’nın biyografisini yazdı): Sahte ya da gerçek olsun ‘düşen asker’ Capa’nın politik görüşünü ve idealizmini yansıtıyor. Capa, yaşanan cinnetleri ve yakından tanıklık edenlerin savaş hakkında ‘romantik’ yaklaşımlarının bittiği aldatmacaları deneyimledi.
Bunny Smedley (Eleştirmen): Eğer fotoğraflar sahteyse, Capa mükemmel kareyi yakalamak için gerçeği abartmış olan ne ilk ne de son kişi olacaktır. Şundan emin olabiliriz ki iddia doğruysa, ‘düşen adam’ sipere rol icabı düşen bir adamın fotoğrafı olacaktır.
Susie Lindfield (Eleştirmen): Ünlü fotoğrafında bir Cumhuriyetçi partizanının elinde silahla ölüm anını yakalamıştı ve bu savaşın ve savaş karşıtlığının simgesi, 20’inci yüzyılın imgesi oldu. Sonuçta Capa gaddarlığa, fiziksel işkenceye ya da ölüme meraklı değildi. O savaşı, büyük bir maceradan çok acı veren bir zorunluluk olarak gören biriydi.