Adalet Bakanlığınca hazırlanan, dava ve soruşturmaların ne zaman biteceğinin önceden bilineceği “hedef süre” uygulaması, 1 Eylül’de başlayacak.
“Yargıda Zaman Yönetimi” projesinin tamamlanmasının ardından, “Soruşturma, Kovuşturma veya Yargılama Hedef Sürelerinin Belirlenmesi ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik” geçen haziranda Resmi Gazete’de yayımlandı.
Yönetmeliğin 1 Eylül’de yürürlüğe girmesiyle dava ve soruşturmaların ne zaman biteceğini öngören hedef süreler, taraflara bildirilecek.
Hedef süreler, soruşturma işlemlerinde suç şüphesinin yetkili mercilerce öğrenildiği, ceza mahkemelerinde iddianamenin kabul edildiği, hukuk, idare ve vergi mahkemelerinde davanın esas kaydının yapıldığı andan itibaren başlayacak.
Bölge adliye ve bölge idare mahkemelerinde dosyanın daireye geldiği tarihte başlayacak hedef süre, soruşturma evresinde soruşturmayı bitiren kararla kovuşturma veya yargılamalarda da gerekçeli kararın yazımıyla son bulacak.
Savcılık aşamasında başvuru halinde süre bildirilecek. Ceza mahkemelerinde sanıklara iddianame ekinde, şikayetçi ve mağdura duruşma gününü bildiren çağrı kağıdıyla süreler hakkında bilgi verilecek.
Hukuk mahkemelerinde ise hedef süre, davacıya dava açılırken verilen tevzi formunda, davalıya dava dilekçesi ekinde bildirilecek.
“Katkı ve destek” notu
Yargılamaya ilişkin olarak ilgililere verilecek tevzi formlarında veya yapılacak bildirimlerde, “Belirtilen sürede soruşturmanın/yargılamanın sonuçlandırılması hedeflenmekte olup, bu hedefin gerçekleştirilmesinde tarafların ve avukatların katkı ve desteği büyük önem arz etmektedir. Taraflardan kaynaklanan sebeplerle meydana gelen gecikmelerin hedef sürenin hesabında dikkate alınmadığı da göz önünde bulundurularak, bu hususlara hassasiyet göstermenizi rica ediyoruz.” notu yer alacak.
Böylece tarafların ve avukatların yargılamaların kısa sürede tamamlanmasına katkı sunmaları, yargılamalara daha etkin katılmaları sağlanacak.
Soruşturma, kovuşturma veya yargılamanın hedef sürede tamamlanması hakim ve cumhuriyet savcılarının performanslarının değerlendirilmesinde dikkate alınacak.
Hedef süreler
Hedef sürelerle ilgili örneklere bakıldığında, kasten öldürme suçundan bir soruşturma en geç 150 gün, dava ise 390 gün içinde tamamlanacak.
Savcılar, cinsel saldırı suçunda 120, nitelikli dolandırıcılıkta 365, uyuşturucu ve uyarıcı madde imal veya ticaretinde ise 150 gün içinde soruşturmayı tamamlayacak. Bu suçların yargılama süreleri en fazla 390 gün olacak.
Çekişmeli boşanma davalarının ise 450 gün içinde tamamlanması hedefleniyor.
Uygulamaya ilişkin açıklamalarda bulunan Adalet Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanı Alpaslan Azapağası, hedef sürelerin, dava ve soruşturmanın ne kadar sürede sonuçlanabileceğini, süreye uyulmaması halinde sorunların tespitiyle dava ve soruşturmaların daha kısa sürede sonuçlandırılması için gerekli önlemlerin alınması amacıyla geliştirildiğini belirtti.
Hedef sürelerde, hakim ve cumhuriyet savcısıyla tarafların ortak sorumluluğu olduğuna vurgu yapan Azapağası, zamanın öngörülebilir olmasının mahkemelere zamanı adil kullanma imkanı vereceğini aktardı.
Yeni uygulamayla taraflara yargılama makamı önünde geçireceği sürenin yaklaşık olarak hesaplama ve buna göre günlük yaşamını planlama imkanı sağlanacağına dikkati çeken Azapağası, “Uygulama, kamuoyunda Cumhuriyet savcısı veya hakimin adil karar verdiğine yönelik inancı ve hakkaniyet duygusunu pekiştirecek, yargıda şeffaflık ile hesap verilebilirliği güçlendirecektir.” değerlendirmesinde bulundu.
Hedef sürelere uyulup uyulmadığının takip edileceğini bildiren Azapağası, muhtemel gecikmelerin önlenmesi için de çalışmalar yapılacağını dile getirdi.
Azapağası, gecikmelerin önlenmesi için hakim ve cumhuriyet savcısının müdahalede bulunabileceğini, Bakanlık ya da Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) tarafından önlem alınmasının mümkün olabileceğini ifade etti.
UYAP uyaracak
Ulusal Yargı Ağı Platformu’nda (UYAP) da yeni döneme ilişkin düzenleme yapılacağını, hedeflenen sürelerde sonuçlanmayan dosyalarla ilgili sistemin uyarı vereceğini bildiren Azapağası, şöyle devam etti:
“Hedeflenen sürede sonuçlanmayan her dosyaya ilişkin gecikme nedenleri hakim veya Cumhuriyet savcısı tarafından UYAP’ta ilgili ekrana işaretlenecek. Cumhuriyet başsavcılıkları ve adalet komisyonu başkanlıkları, ocak ayı sonunda yaşanan gecikmelerin sebepleri ile çözüm önerilerine ilişkin yetki çevresini de kapsayacak şekilde bir rapor hazırlayacak.”
Erzurum, Amasya ve Ankara’da pilot olarak seçilen mahkemeler ve Cumhuriyet savcılıklarında “Yargıda Zaman Yönetimi” uygulamasının yapıldığını hatırlatan Azapağası, pilot uygulamada yüzde 80’in üzerinde başarı sağlandığını kaydetti.
Soruşturma sürecinde hedef süre dünyada ilk
Çeşitli ülkelerde dava ve kovuşturma aşamasında hedef süre uygulamasının yapıldığını bildiren Azapağası, dünyada ilk kez Türkiye tarafından soruşturmalar için süre belirlendiğini ifade etti. Azapağası, “Soruşturma, Kovuşturma veya Yargılama Hedef Sürelerinin Belirlenmesi ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik”in yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 10 gün içerisinde hedef sürelerin Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’ün talimatıyla yönetmelik hükümlerine göre ilan edileceğini aktardı.
Azapağası, Bölge Adliye ve Bölge İdare Mahkemeleri ile Cumhuriyet başsavcılıklarınca uygulanacak hedef sürelerin ise yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 2 yıl içinde belirlenerek ilan edileceğini sözlerine ekledi.