Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürü Abdurrahman Çelik, Film Yapımcıları Meslek Birliği (FİYAB), İstanbul Kalkınma Ajansı ile Telif Hakları Genel Müdürlüğünce yürütülen ”Görsel İşitsel Sektörde Telif Haklarının Hayata Geçirilmesine Destek Projesi”ne ilişkin soruları yanıtladı.
FİYAB’ın Türkiye’de sinema ve dizi alanındaki telif hakları sorunları ve bunların uluslararası uygulamalarıyla ilgili bir çalışma yaptığını anlatan Çelik, bu çalışmaya genel müdürlük olarak kendilerinin ve Bilgi Üniversitesinin de dahil olduğunu söyledi.
Çalışma kapsamında 15 gün önce bakanlıktan, sektörden ve üniversitelerden görevlilerin Fransa, İngiltere ve Almanya’ya giderek toplantılara katıldığını, bu ülkelerdeki telif hakları yasası, film ve dizi sektöründeki uygulamaları incelediklerini belirten Çelik, bu ülkelerde elde edilen bilgilerin bir rapor halinde tüm katılımcılara sunulduğunu bildirdi.
‘Hazırlık sürecinde birçok şeyi öğrenmiş oluyoruz’
Bakanlığın 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda çeşitli değişiklikler öngören yeni taslak metnini, belirlediği takvim çerçevesinde meslek birlikleri ve ilgili bakanlıkların görüşüne sunduğunu dile getiren Çelik, Avrupa’nın birçok ülkesinin incelendiğini söyledi.
Taslağı hazırlarken ilgili tarafların görüşlerine yer vermek istediklerini, uygulamadaki eksikleri, hataları ile değerlendirdiklerini vurgulayan Çelik, ”Biz kamu olarak sektörün içindeki bütün sorunları bilemeyebiliriz. Bu hazırlık sürecinde biz de birçok şeyi öğrenmiş oluyoruz. Onların talepleri kanun yapma süreçlerinde çok önemli” dedi.
Çelik, taslağa son şeklinin önümüzdeki hafta sonunda verileceğini, daha sonra Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay’ın başkanlığında kamuoyuna açıklanacağını kaydetti.
‘Değişikliğe ihtiyaç var’
Telif Hakları Yasası’nda değişikliğe ihtiyaç olduğunun altını çizen Çelik, şunları söyledi:
”Türkiye’de sürekli oyunculara dayatma bir sözleşme yapıldığı ve bu sözleşmede oyuncuların bütün haklarının ellerinden alındığı söyleniyor. Bunlar söyleniyor, ama sözleşmelerde de belli. Tabii bu kişilerin daha sonraki dönemlerde yapmış oldukları eserlerden bir gelir elde etme haklarının olması gerekiyor. Bununla ilgili uluslararası alanda standart bir uygulama yok. Genel ilkeler var, bu ilkeler ışığında her ülke kendisi farklı uygulama yapıyor.
Bizde telif hakları dediğimiz mesele aslında bir sözleşmedir. Bu hakların düzenlenmesi meselesi karşılıklı akit ve sözleşmelerle belirlenir. Kanunda herhangi bir sınırlama yoktur. Bu sözleşmeler kişilerce karşılıklı imzalanıyor. İmzaladıkları şeyin arkasında durmaları gerekiyor, ancak imzayı atmasan da geçimini sağlayamazsın gibi çetrefilli bir paradoks var. Bundan dolayı ister istemez oyuncuların, yönetmen ve senaristlerin hakları konusunda ileriki dönemde geri dönüşüm söz konusu olmuyor.”
İki yeni hak alma mekanizması
Avrupa’daki uygulamaları da inceleyerek televizyon ve sinema alanındaki hak sahipleri için hazırlık çalışmaları süren yeni yasaya 2 yeni hak arama mekanizması koyduklarını bildiren Çelik, ”Bunların birincisi; yeniden iletimde bir adil bedel hakkı almayı getiriyoruz. Sözleşmeye ne şekilde imza atmış olsalar dahi bu adil bedel hakkı onlarda saklı kalacak. İkincisi; kiralamadan kaynaklanan haklarda adil bedel getireceğiz. Düzenlemenin ekim ayında Meclis’te olmasını bekliyoruz. Her iki mekanizmayı son uluslararası uygulamalarda da görüyoruz” diye konuştu.
Bu konuda yapımcıların çok hassas davranmaları gerektiğini dile getiren Çelik, ”Bu insanların haklarının uluslararası nitelikte korunması gerektiğini, bu sözleşmelerde çok fazla zorlamanın olmaması gerektiğini söylemek gerekir. Türkiye’de adil, hakkaniyetli telif sisteminin sinema sektörü için de uygulanabilir bir yapıya kavuşması gerekiyor” dedi.
AA