Demir’in ilk yaptığı, darbenin planı olana Bayrak Harekât Planı’nı istemek oldu. Darbeciler hakkında yapılan suç duyurularında onlarca isim yer almıştı ve savcı şimdi bu isimleri soruşturacak. 12 Eylül’de görev alan ve yargılanması söz konusu isimler şöyle:
ASKERLER
NEJAT TÜMER
Dönemin Deniz Kuvvetleri Komutanı. 6 Aralık 1983 tarihinde emekli oldu. Milli Güvenlik Konseyi üyeliği yaptı. Halen hayatta ve 87 yaşında.
NURETTİN ERSİN
Kara Kuvvetleri Komutanı Darbe’den sonra Milli Güvenlik Konseyi üyesi’ydi. 1 Temmuz 1983’te aynı zamanda Genelkurmay Başkanı oldu. 1983’te emekli olan Ersin 2005’te öldü.
KENAN EVREN
12 Eylül darbesinin zirvesindeki isim. Dönemin Genelkurmay Başkanı. Darbeden sonra 7 yıl Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. Halen Marmaris’te yaşıyor. 93 yaşında.
TAHSİN ŞAHİNKAYA
12 Eylül 1980’de içinde bulunduğu cuntanın gerçekleştirdiği darbeden sonra, aynı zamanda Milli Güvenlik Konseyi üyeliği görevini de yürüttü. 6 Aralık 1983 tarihinde kendi isteğiyle emekli oldu. Halen hayatta ve 86 yaşında.
SEDAT CELASUN
Jandarma Genel Komutanı. Darbeden sonra Milli Güvenlik Konseyi Üyeliği görevini yürüttü. 6 Aralık 1983’te emekli oldu. 1988’de öldü.
DARBENİN MİMARLARI
Orgeneral Haydar Saltık: Bayrak Harekât Planını hazırlayan Milli Güvenlik Konseyi Genel Sekreteri olarak görev yaptı. Önceki gün 88 yaşında öldü.
12 Eylül askeri darbesi nedeniyle hakkında suç duyurusunda bulunulan diğer isimler şöyle: Dönemin Kuvvet Komutanları: Halil Sözer, Cemil Çulha, Safter Necioğlu, Zahit Atakan, Emin Göksan, Orhan Karabulut, Jandarma Genel Komutanları Fikret Oktay, Mehmet Buyruk, Adnan Doğu, 6.Kolordu Komutanı Burhanettin Bigalı, ordu komutanları Recep Ergun, 1. Ordu Komutanı Doğan Güreş, Bedrettin Demirel, Selahattin Demircioğlu, Sabri Yirmibeşoğlu, Hüsnü Çelenkler, 4. Ordu Komutanı ve dönemin İstanbul Belediye Başkanı Hakkı Akansel, Süreyya Yüksel, Sedat Güneral.
DARBENİN BAKANLAR KURULU
12 Eylül Darbesi’nden sonra hükümeti kurmakla, darbeden bir ay önce emekli olan Deniz Kuvvetleri Komutanı Tümamiral Bülent Ulusu görevlendirildi. Ulusu 1923 doğumlu, bugün 88 yaşında.
Dönemin diğer Bakanlar Kurulu üyeleri ise şöyle: Devlet Bakanları İlhan Öztrak, Zeyyat Baykara, Mehmet Özgüneş, Sermet Pasin, Turgut Özal Mehmet N. Özdeş ile İlter Türkmen (Dışişleri), Hasan Sağlam (Milli Eğitim), Selahattin Çetiner (İçişleri), Turhan Esener (Çalışma), Cevdet Menteş (Adalet), Haluk Bayülken (Milli Savunma),Kaya Erdem (Maliye), Adnan B. Kafaoğlu (Maliye), Cihat Baban (Kültür), Sadık Şide (Sosyal Güvenlik), Tahsin Önal (Bayındırlık), Kemal Cantürk (Ticaret), Recai Baturalp ile Ali Bozer (Gümrük ve Tekel) Necmi Ogür ile Mustafa Aysan (Ulaştırma), Sabahattin Özbek (Tarım), Şahap Kocatopçu ile Mehmet Turgut (Sanayi), Serbülent Bingöl ile Fahir İlkel (Enerji), İlhan Evliyaoğlu (Turizm), Şerif Tüten ile Ahmet Samsunlu (İmar İskan), Münir Güney (Köy İşleri), Vecdi Özgül (Gençlik-Spor).
MİT GÖREVLİLERİ
12 Eylül’deki MİT’çiler hakkında da suç duyuruları var. Adı özellikle Susurluk kazasından sonra gündeme gelecek, bu gün 68 yaşında olan Mehmet Eymür 1980’de MİT Kaçakçılık Daire Başkanı’ydı ve 37 yaşındaydı. Susurluk hükümlüsü Korkut Eken ise 35 yaşında ve Eymür’ün yardımcısıydı. MİT Müsteşarları ise Fuat Doğu ile Teoman Koman olmuştu.
POLİSLER
1980 darbesinde Emniyet’in zirvesinde olan isimler de yargılanabilir. O isimlerden biri 1980’de 29 yaşında ve İstanbul’da emniyet müdür yardımcısı olan Mehmet Ağar.
Diğer isimlerden bazıları şöyle: Fahri Görgülü (Emniyet Genel Müdürü), Ülkü Mert (Terörle Mücadele Daire Başkanı), Şükrü Balcı (İstanbul Emniyet Müdürü), Ünal Erkan (Ankara Emniyet Müdürü), Cevdet Saral (Ankara I. Şube Müdür Muavini).
VALİLER
Valiler: Dönemin valileri de sanık sandalyesine oturabilir. Darbe günlerinin valilerinden biri bugün Milli Savunma Bakanı olan 72 yaşındaki Vecdi Gönül o dönem İzmir valisiydi ve 41 yaşındaydı. 1980’de 42 yaşında olan Hayri Kozakçıoğlu ise Adana Valisi’ydi.
Yargılanacak planda darbenin adımları var
Özel Yetkili Savcı’nın 12 Eylül darbesini yargılamak için istediği ‘Bayrak Harekât Planı’nın içi fişlemeler ve gözaltı listeleriyle dolu.
Anayasa’nın geçici 15. maddesinin kaldırılması ile Türkiye’nin dört bir yanında yapılan 3 bin suç duyurusu üzerine Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı 12 Eylül darbesini gerçekleştiren dönemin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren ve hâlâ hayatta bulunan Milli Güvenlik Konseyi üyeleri Nejat Tümer ve Tahsin Şahinkaya’nın yargılanması için düğmeye bastı. Soruşturmayı yürüten Savcı Murat Demir ilk olarak Balyoz Davası kapsamında ortaya çıkan 12 Eylül darbesinin planı olana ‘Bayrak Harekat Planı’nı İstanbul Başsavcıvekilliği’nde istedi.
Harekat planında neler var
İstenilen Bayrak Harekat Planı askerlerin yönetime el koymasının ardından izlenecek yolu belirleyen bir belge niteliğinde. 21 sayfalık ve ‘çok gizli’ ibareli planda özetle şunlar bulunuyor:
Yakalanarak gözaltına alınacak, gözlem altında tutulacak, ve takip edilecek yüzlerce kişilik isim listeleri. Bunun içinde siyasiler, dernek yöneticileri, gazeteciler, öğrenciler, aydınlar bulunuyor.
Planda yer alan çeşitli belgelerde kapatılacak derneklerin isimleri, adresleri ve üyeleri detaylı bir şekilde belirtiliyor. Açık kalacak olan derneklerin de listesi var. Muhafaza altına alınacak hassas tesisler başlıklı çok gizli ibareli belgede ilçelere göre çeşitli hassas tesislerin isimlerinin bulunduğu liste yer alıyor. Öğrenci yurtlarının listesi, adresleri, telefon numaraları ve bu yurtların müdürlerinin isimleri de planda var.
İstanbul Belediyesi’nde sözleşmeli olarak çalışan 88 emekli asker personelin görev süresinin 1 yıl daha uzatılmasına ilişkin mütalaayı içeren belge de dosya içinde. Yeşilköy Havalimanı’nda görevlendirilecek personel listesi isimli belge.
Gazeteler kapatılıyor
Yayını durdurulacak gazete, dergi ve diğer matbuat isimleri. İstanbul Belediye Su, Elektrik Şehir Gazı ve Kamu Taşımacılığı Kurumlarının Güvenlik Komutanlığı Talimatı başlıklı belge.
Planda yazılı olmayan işkence
Bayrak Harekât Planı’nda yazılı değildi ama darbe binlerce insana işkence anlamına geliyordu. Bazı işkence yöntemleri şöyleydi: Falaka: Yaygın ve sürekli uygulandı. Köpek Saldırtma:Tutuklu çırılçıplak soyulur, kurt köpeği üzerine saldırtılırdı. Zincir: 20-25 metre uzunluğundaki zincirin uçları iki tutuklunun boynuna bağlanır, tutuklular sırt sırta verdirilerek ters yönde hızla itilirdi. Germe: Tutuklunun bir bacağı merdiven kenarlığına bağlanır, diğer bacağı da açık bırakılan koğuşun gözetleme deliğine bağlanıp kapı kapatılırdı. Çek-Çek: Tutuklu çırılçıplak soyundurulur ve erkeklik organına bir ip takılırdı. Gardiyan ipin diğer ucunu alıp hızla koşar, tutuklu da peşinden koşardı.
12 Eylül’ün bilançosu
TBMM kapatıldı, Anayasa ortadan kaldırıldı, siyasi partilerin kapısına kilit vuruldu ve mallarına el konuldu. 650 bin kişi gözaltına alındı. 1 milyon 683 bin kişi fişlendi. Açılan 210 bin davada 230 bin kişi yargılandı. 7 bin için idam cezası istendi 517 kişiye idam cezası verildi. Haklarında idam cezası verilenlerden 50 kişi asıldı (18 sol görüşlü, 8 sağ görüşlü, 23 adli suçlu, 1’i Asala militanı). İdamları istenen 259 kişinin dosyası Meclis’e gönderildi. 71 bin kişi TCK’nin 141, 142 ve 163. maddelerinden yargılandı.
98 bin 404 kişi “örgüt üyesi olmak” suçundan yargılandı. 30 bin kişi “sakıncalı” olduğu için işten atıldı. 14 bin kişi yurttaşlıktan çıkarıldı. 30 bin kişi “siyasi mülteci” olarak yurtdışına gitti. 300 kişi kuşkulu bir şekilde öldü. 171 kişinin “işkenceden öldüğü” belgelendi. 937 film “sakıncalı” bulunduğu için yasaklandı. 23 bin 677 derneğin faaliyeti durduruldu. 3 bin 854 öğretmen, üniversitede görevli 120 öğretim üyesi ve 47 hâkimin işine son verildi. 400 gazeteci için toplam 4 bin yıl hapis cezası istendi.
Gazetecilere 3 bin 315 yıl 6 ay hapis cezası verildi. 31 gazeteci cezaevine girdi. Gazeteler 300 gün yayın yapamadı. Cezaevlerinde toplam 299 kişi yaşamını yitirdi. 14 kişi açlık grevinde öldü. 16 kişi “kaçarken” vuruldu. 95 kişi “çatışmada” öldü. 73 kişiye “doğal ölüm raporu” verildi. 43 kişinin “intihar ettiği” bildirildi.
RADİKAL