ABD Başkanı Barack Obama, Suriye’de kimyasal silah kullanıldığı yönündeki iddiaları araştıracaklarını belirterek, ”Gerçekleri tespit ettiğimizde, kimyasal silahlar oyunun gidişatını değiştirir” dedi.
Kudüs’te bir araya gelen ABD Başkanı Obama ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, görüşmelerinin ardından ortak basın toplantısı düzenledi.
Bir gazetecinin, ABD’nin Suriye’de yaşananları durdurmak için harekete geçmediğini belirterek, ülkede kimyasal silah kullanıldığına ilişkin iddialarla ”kırmızı çizginin” aşılıp aşılmadığını sorması üzerine Obama, söz konusu iddiaları araştıracaklarını söyledi.
Obama, Suriye’nin bir savaş bölgesi olduğunu ve bilgilerin doğrulanması gerektiğini dile getirerek, ”Tam olarak ne olduğunu, neleri belgeleyebileceğimizi ve kanıtlayabileceğimizi bilmeye ihtiyacımız var. Bu nedenle, çalışanlarıma, söz konusu kırmızı çizginin geçilip geçilmediğini ortaya çıkarmak için bölgedeki tüm ülkelerle ve uluslararası kuruluşlarla yakın şekilde çalışma talimatı verdim” diye konuştu.
Suriye rejiminin kimyasal silahla saldırı düzenleme kapasitesine sahip olduğunun bilindiğini vurgulayan Obama, ”Kimyasal silahların muhalefet tarafından kullanıldığına ilişkin tüm iddialara son derece şüpheci yaklaşıyorum” dedi.
”Şunu da ifade etmiştim, gerçekleri tespit ettiğimizde, kimyasal silahlar oyunun gidişatını değiştirir” ifadesini kullanan Obama, sonraki adımlara ilişkin bugün bir açıklamada bulunmayacağını belirtti.
Obama, ”Ancak potansiyel yıkım ve toplu ölümlere neden olan silahlar görmeye başladığınızda ve cin lambadan bir kere çıktığında, Suriye’de şimdiye kadar gördüğümüzden daha korkunç sahnelere tanık olabiliriz demektir. Bu bilgi ışığında uluslararası toplumun harekete geçmesi gerekir” değerlendirmesinde bulundu.
-”(Hiçbir şey yapmadınız) demek yanlış”-
Beşşar Esed rejiminin meşruiyetini kaybettiğine ve Esed’in gideceğine inandığına dikkati çeken Obama, ”Hiçbir şey yapmadığımızı söylemek doğru değil. Esed rejiminin izolasyonunu sağlamak için uluslararası alanda destek verdik, muhalefeti destekledik ve tanıdık, yüzlerce milyon dolarlık insani yardım yaptık, Suriye içinde siyasi bir geçiş için başka araçlar bulunabilmesi amacıyla bölge ülkeleriyle birlikte çalıştık” diye konuştu.
Obama, ”Bu sorunla başa çıkmak için, mümkün olduğunca uluslararası toplum olarak çalışmamız gerektiğini düşünüyorum. Çünkü bu, dünyanın sorunu. ABD, İsrail ya da Türkiye’nin sorunu değil” dedi.
Çözüm için uluslararası çerçevede çalışmaya devam edeceklerine değinen Obama, Suriye’de mezhep ayrımı yapılmaksızın, tüm insanların haklarına ve güvenliğine saygı duyan bir çözümü amaçladıklarını söyledi. Bunu başarmanın kolay olmadığını belirten Obama, ”Elimizden gelen her şeyi yapmaya devam edeceğiz” ifadesini kullandı.
-”İsrail’in durumu farklı”-
İran’ın nükleer silah sahibi olmasına en az bir yıl bulunduğuna dair açıklamaları hatırlatılarak, İsrail Başbakanı Netanyahu’dan, biraz daha sabır göstermesini bekleyip beklemediğinin sorulması üzerine Obama, ABD ile İsrail arasında bu konuda yürütülen askeri görüşmeler ile istihbarat işbirliğinin emsalinin olmadığını söyledi.
Her ülkenin, askeri müdahale gibi büyük bir adımın kararını kendisi vermesi gerektiğini, İsrail’in durumunun ABD’den farklı olduğunu ifade eden Obama, ”Bu sorunu diplomatik yollardan çözmek için zaman olduğunu düşünüyorum. Asıl soru, İran yönetiminin bu fırsatı değerlendirip değerlendirmeyeceği” dedi.
Obama, ”İran’daki durumun en kalıcı çözümü, bu ülkenin sonunda nükleer silah edinmeye değmeyeceğini düşüneceği noktaya ulaşması” ifadesini kullandı.
Diplomatik yolların denenmesi gerektiği görüşünü tekrarlayan Barack Obama, ”Ancak sorunu çözmek için tüm opsiyonları masada tutacağız” dedi.
-”Filistin etkin çalıştı”-
ABD’ye dönerken bu gezinin başarısını nasıl değerlendireceğinin sorulması üzerine Obama, gezisi sırasında İsrail halkıyla doğrudan konuşma imkanına sahip olmayı önemsediğini söyledi.
Obama, İsrail halkına, ”ABD’de bir arkadaşlarının olduğu, arkalarının kollandığı ve ülkelerinin güvenliğine önem verildiği” mesajını iletmek istediğini ifade etti.
İsrail ile ortak çıkarlarının bulunduğu konularda istişareleri sürdürmeyi hedeflediklerini belirten Obama, İsrail-Filistin barış sürecine de değinerek, ”Bu konuda yarın söyleyecek daha fazla şeyim olacak. Ancak şu doğru ki son 2,5 yılda ilerleme sağlamadık” diye konuştu.
Bu konuda sevindirici haberler olduğunu da vurgulayan Obama, bölgede yaşananlara rağmen, Filistin yönetiminin uluslararası toplumla işbirliği içinde etkin şekilde çalıştığını belirterek, ”Ancak asıl konu, bu sorunu net ve bir çözüme ulaştırmak” dedi.
Netanyahu ve Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ı dinleyeceğini vurgulayan Obama, ihtimaller ve sorunları tespit ederek ABD’nin nasıl yardımcı olabileceğini görmek istediğini aktardı.
”Buraya gelip gerçeklerle uyuşmayacak büyük bir açıklamada bulunmayı özellikle istemedim” diyen Obama, bölgeden sıkıntıları ve ülkesinin kalıcı barış için oynayabileceği rolü daha iyi anlamış şekilde ayrılması halinde gezisini başarılı sayacağını söyledi.
-”Farklı davranabilirdim”-
Obama’ya, Ortadoğu barış sürecinde hata yaptığını düşünüp düşünmediği de soruldu.
Görevdeki ikinci döneminde, ilk dönemine göre daha iyi bir başkan olduğunu umduğunu dile getiren Obama, koltuğundaki ilk yılında bir barış anlaşması sağlamayı hedeflemediğini ancak sürecin önemli bir konu olduğunu düşündüğü için bunu ele almakta gecikmediğini belirtti.
”Eminim farklı davranabileceğim hususlar olmuştur ama bu, zor bir sorun” diyen Obama, konunun hem iyi bir diplomatik süreç hem de doğru zamanlama gerektirdiğine işaret etti.
-”Askeri yardım uzatılacak”-
Netanyahu ile görüşmesinde, İsrail’e 2017 yılına kadar sağlanması öngörülen askeri yardımın süresinin uzatılmasına karar verdiklerini dile getiren Obama, ABD tarafından desteklenen ”Demir Kubbe” füze savunma sistemlerinin de finanse edilmeye devam edileceğini kaydetti.
Obama, ”İsrail’in nitelikli askeri yapısını muhafaza etmesi için destek sağlamaya devam edeceğiz ki İsrail kendisini tehditlere karşı kendi kaynaklarıyla savunabilsin” dedi.
-”Güçlü Filistin, İsrail’in çıkarına”-
İsrail-Filistin sorununa iki devletli bir çözüm bulunmasının da görüşmede ele alındığına değinen Obama, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’la yapacağı görüşmenin ardından bu konuya ilişkin daha fazla şey söyleyebileceğini ifade etti.
Obama, ”Şimdilik şunu tekrarlamak isterim. Kalıcı bir barışın en önemli unsuru, İsrail’in güvenliğe dair endişelerinin giderildiği güçlü ve güvenli bir İsrail devleti ile bunun yanında egemen ve bağımsız bir Filistin devletinin varlığıdır” diye konuştu.
Geçen yıl hiçbir İsrail vatandaşının Batı Şeria kaynaklı bir terör saldırısından ötürü yaşamını yitirmediğine dikkati çeken Obama, ”Bu durum, güçlü ve etkin bir Filistin yönetiminin İsrail’in çıkarına olduğunu gösteriyor” dedi.
-”Kimyasal silahlardan Esed rejimi sorumlu tutulur”-
Suriye’deki duruma ilişkin olarak Obama, Esed yönetiminin sona ermesini hızlandırmak amacıyla ABD’nin, müttefikler ve Suriye muhalefetiyle çalıştığını belirtti.
Esed’in, cephaneliğindeki her türlü konvansiyonel silahla halkına saldırmak suretiyle meşruiyetini kaybettiğini ifade eden Obama, halka karşı kimyasal silahların kullanılmasının da çok ciddi ve trajik bir hata olacağını söyledi.
Obama, İsrail’in, kimyasal silahların terörist grupların eline geçmesi yönündeki endişesini paylaştıklarını da vurgulayarak, ”Esed rejimi, kimyasal silahların kullanımından ya da teröristlere transferinden sorumlu tutulacağını anlamalı” ifadesini kullandı.
-”Elimizden geleni yapacağız”-
İran konusuna da değindiklerini aktaran Obama, nükleer silahlı bir İran’ın bölge ve dünyanın yanı sıra İsrail’in varlığına tehdit oluşturacağını vurguladı. Obama, ”Politikamız, İran’ın nükleer silaha sahip olmasını engellemek” dedi.
Sorunu diplomasi aracılığıyla çözmeyi tercih ettiklerini belirten Obama, ”İran’ın liderleri uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerektiğini anlamalılar” değerlendirmesinde bulundu.
Obama, ”Tekrar ediyorum, tüm seçenekler masada. İran’ın dünyanın en kötü silahlarını edinmesini engellemek için elimizden geleni yapacağız” diye konuştu.
-Eşleri hakkında şakalaştılar-
Obama-Netanyahu basın toplantısı, zaman zaman iki liderin şakalaşmalarına da sahne oldu.
Başkan Obama’nın, Başbakan Netanyahu’nun eşi Sara Netanyahu’ya ve oğullarına misafirperverliklerinden ötürü teşekkür ederek, ”Çok yakışıklı genç adamlar, belli ki annelerine çekmişler” yönünde esprili sözler sarf etmesi, gülüşmelere neden oldu.
Netanyahu’nun, ”Aynı şey sizin kızlarınız için de geçerli” yanıtı üzerine Obama, ”Doğru, amacımız bizden daha iyi kadınlarla evlenerek gen havuzumuzu iyileştirmek” dedi.
Sözlerine Obama’yı Kudüs’te misafir etmekten duyduğu memnuniyeti dile getirerek başlayan Başbakan Netanyahu, İran konusunda Obama’ya hitaben şunları söyledi:
”Çok açık bir şekilde söylediniz. İran’ın nükleer silah geliştirme programını önlemede kararlısınız. Ortak çabalarımıza ve uluslararası topluluğu diplomasi ve yaptırımlarla harekete geçirme çabalarınıza rağmen, İran nükleer programını şu ana kadar durduramadı. Siz de biliyorsunuz düşüncem, İran’ı barışçıl yollardan durdurmak için diplomasi ve yaptırımlar, açık ve ciddi bir askeri tehditle artırılmalı” ifadesini kullandı.
İsrail ile ABD arasındaki ilişkilerin önemine de işaret eden Netanyahu, ”İsrail’in, Amerika’dan daha iyi bir dostu olmadığını” söyledi.
Suriye konusuna da değinen Netanyahu, Suriye’nin elinde bulunan ölümcül silah cephanesinin ”terörist ellere” geçmesini önlemede kararlı olduklarını belirterek, ”Bu konuda en iyi yol şüphesiz ABD ile beraber, bölgedeki diğer ülkelerle çalışarak, bu meydan okumaya karşı birlikte karşı koymaktır” değerlendirmesinde bulundu.
-Filistin’le ön koşulsuz barış görüşmeleri-
Netanyahu, Filistin’le duran barış süreci görüşmelerine ilişkin de yeni kurduğu koalisyon hükümetinin iki toplum arasında iki devletli çözüm barışında kararlı olduğunun altını çizerek, ”Ön koşulları masada bir yana bırakalım. Tarihi bir tavizi başarmak için beraber çalışalım. Bu hepimiz için çatışmayı sona erdirecektir” dedi.
Obama’ya, seçildiği ikinci dönemde ilk yurtdışı seyahatini İsrail’e yaptığı için teşekkür eden Netanyahu, ”İsrail’e ve Kudüs’e hoş geldin” ifadesini kulandı.
Bir gazetecinin Obama’ya, İran konusunda Başbakanı ikna edip edemediği konusunda yönelttiği soruyu, Netanyahu yanıtladı.
Netanyahu, ”Kesinlikle Başkan’ın İran’ın nükleer silah edinmesini engelleme kararlığından emin oldum. Obama, hiçbir başkanın belirtmediği kadar İsrail’in herhangi bir tehdide karşı kendini savunma hakkı olduğunu söyledi” dedi.
Ayrıca Netanyahu, ”Obama, ‘Demir Kubbe’ savunma sistemi dahil İsrail’e gelecek on yılda yapılacak askeri yardımları konuşmaya başlayacaklarını duyurdu” ifadesini kullandı.
AA