Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Mesut Barzani’nin, 25 Eylül’de gerçekleştirmek istediği referandum Irak genelinde yeterli destek alamadığı gibi bazı Kürt siyasi partilerin de muhalefeti ile karşılaştı.
IKBY’nin tek taraflı kararıyla yapılması öngörülen referanduma, Irak merkezi hükümeti başta olmak üzere Kerkük’teki Türkmenler, Musul’daki Arap ve bazı Hristiyanlar şiddetle karşı çıkarken, muhalefetin başını çeken Goran (Değişim) Hareketi ve Kürdistan İslami Toplum Partisi (Komel) de güçlü bir konsensüs sağlanmadığı ve karar meclis çatısı altında alınmadığı için referandumun uygun olmadığı üzerinde duruyorlar.
Irak merkezi hükümetinin tavrı
Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, 25 Temmuz’da yaptığı basın açıklamasında hükümetin referandum karşıtı tavrını açıkça belirtmiş ve referandumun anayasaya aykırı olduğunu ifade etmişti.
Kürt ve tüm Irak halkının arzusuna saygı duyduklarını ancak anayasada tek taraflı referandum yapma ve ayrılma yetkisinin olmadığını dile getiren İbadi, “Kürdistan Bölgesi’ndeki referandum yasal değil ve bunu tanımayacağız.” demişti.
Şiilerin tavrı
Irak’taki en büyük Şii gruplardan Sadr Hareketi de referandum yapılmasına karşı çıkıyor.
Hareketin lideri Mukteda es-Sadr, referandumun ertelenmesi için Kürt yetkililerle görüştüğünü belirterek, IKBY ve Irak merkezi hükümeti arasındaki sorunun diyalog yoluyla çözülmesinden yana olduğunu her fırsatta dile getiriyor.
Referandumun anayasaya aykırı olduğunu söyleyen bir başka Şii lider ise Irak Cumhurbaşkanı Yardımcısı İyad Allavi.
Allavi referandum meselesinde sosyal medyadan yaptığı açıklamada, “Kürtler, ayrılmak için seçtikleri referandumu en azından şimdilik siyasi gündemlerinden çıkarmalılar. Referandum, kötü bir ortaklık ve inşasında başarısız olunan ulusal devlete verilecek uygun bir tepki değil.” ifadelerini kullandı.
Sünnilerin tavrı
Terör örgütü DEAŞ’ın bölgelerini işgal etmesinden dolayı yaralarını sarma ve bölgelerinin yeniden inşasıyla ilgilenen Sünniler, IKBY’nin kendi resmi sınırları içerisinde referandum düzenlemesine karşı çıkmazken, referandumun Kerkük ve Musul’a uzanma niyetini tehlikeli bir gidişat olarak görüyor.
Irak Meclis Başkanı ve Sünnilerin önemli siyasetçilerinden Selim el-Cuburi ise IKBY’nin “bağımsızlık referandumu” yapma planıyla ilgili, “Herhangi bir vilayetin referandum talebine karşı çıkmayız ancak bu anayasaya uygun yapılmalı. Irak’ı parçalamak amaçlı herhangi proje kabul edilemez.” dedi.
Kerkük’teki Türkmen ve Araplar referandumu boykot edecek
Tartışmalı bölgeler arasında yer alan Kerkük’teki Türkmen ve Araplar, tek taraflı referandum kararına tepki göstererek, referandumu boykot edeceklerini açıkladı.
“Referandum dayatmasını kabul etmiyoruz”
Irak merkezi hükümeti ve IKBY arasındaki tartışmalı bölgeler arasında yer alan Musul’un doğusundaki Hamdaniye ve Telkeyf ilçesindeki bazı Hristiyanlar da referendumun bölgelerinde düzenlenmesine tepkili.
Musul’daki Hristiyanları terör örgütü DEAŞ’tan kurtarmak için kurulan Babilyon Hareketi 3 Ağustos’ta yaptığı yazılı açıklamada, “Kürtlerin, 25 Eylül tarihinde düzenleyeceği referandumla kendi kaderlerini tayin etmelerine saygı duyuyoruz ancak referandumun Hristiyanlar başta olmak üzere Ninova (Musul) Ovası’ndaki diğer sakinlere dayatılması kabul edilemez.” ifadeleri kullanılmıştı.
IKBY muhalefeti referandumun ertelenmesinden yana
Süleymaniye merkezli ve Barzani’nin liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ile ciddi siyasi çekişmeler yaşayan Goran Hareketi, cumartesi günü yaptığı yazılı açıklamada, eylül ayında yapılacak referandum kararının yasalara aykırı bir şekilde meclis tarafından alınması ve siyasi partiler arasında konsensüs sağlanmamasından dolayı ertelenmesini istemişti.
Referandum için başından bu yana yapılan toplantılara katılmayan Komel lideri Ali Bapir ise önceki gün yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“Maalesef sözü edilen referandum, ne sebepten olursa olsun, hizbi ve şahsi bir kalıba sokulmuş durumda. Bu yüzden referanduma büyük zarar verildi ve başarısız olmaya yakın.”
“Referandum halkın çıkarlarıyla örtüşmüyor”
Süleymaniye kentinde bir grup siyasetçi, gazeteci ve aktivist geçen perşembe günü, “Referanduma Şimdi Hayır Hareketi” kampanyası başlattıklarını duyurdu.
Kentteki önemli iş adamlarından, NRT TV’nin sahibi Şasivar Abdulvahid’in öncülüğündeki hareketin sözcüsü Rabun Maruf yaptığı basın açıklamasında, “Bu referandum, adil ve demokratik bir devlet kurmak için atılan bağımsızlık adımı değil, tam tersine çok tehlikeli ve tarihi bir hatadır. Referandum, bahsi edilen amaçların tasfiye edilmesi, parçalanma ve bölünmeyi artıracaktır. Halkımızın haklı davasına katkı sağlamayacağı gibi hem uluslararası hem de bölgesel desteği kaybetmemize sebebiyet verecektir.” demişti.
Referanduma destek verenler
Duhok ve Erbil kentinde hakimiyeti elinde tutan Barzani liderliğindeki KDP, referanduma öncülük eden parti konumunda. Goran ve Komel ile Irak’taki siyasi tarafların referandum karşıtı duruşuna rağmen Barzani, referandumu ertelemeyeceklerini ısrarla tüm görüşmelerde belirtiyor.
Eski Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin liderliğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ise hem KDP hem de Goran ile ilişkilerini kaybetmemek için referandum konusunda net bir tavır sergilemiyor.
KYB, güçlü bir referandum için meclisin işleve geçmesi gerektiğini savunurken, diğer yandan referandum karşıtı kampanyaya destek verdiği için IKBY meclisi Süleymaniye milletvekili Ferhad Sengavi’i partisinden ihraç etti.
IKBY’de Müslüman Kardeşler Teşkilatı’na yakınlığıyla bilinen Kürdistan İslami Birlik Partisi (Yekgirtu) da referanduma karşı bir tavır almazken, başarılı bir referandum için meclisin işleve geçmesi ve siyasi partilerin bir araya gelmesi gerektiğini ifade ediyor.