Suriye hükümetine son altı aydır askeri destek veren Rusya, Cenevre’de kalıcı barış için tarafların görüşmeye başladığı gün askeri güçlerini çekme kararı aldı. Bunun üzerine dün ilk Rus uçakları Suriye’den ayrıldı. Kararın yankılarıysa sürüyor.
1) Çekilme kararından Washington’ın haberi var mıydı?
Kremlin, Beşar Esad’ın bu karardan haberdar olduğunu belirtti. Putin ve Esad’ın karar öncesi bir telefon görüşmesi yaptığı ve Rus güçlerinin çekilmesi konusunda anlaşıldığı belirtildi. Ancak Amerikalı yetkililer, çekilmeden daha önceden haberdar olmadıklarını söyledi. Daha sonra Kremlin’den yapılan yazılı açıklamada, ABD Başkanı Barack Obama’nın karar sonrası Putin tarafından bilgilendirildiği duyuruldu.
2) Rusya neden çekildi?
Rusya çekilme kararını barış görüşmelerine olumlu katkısına dayandırsa da kararın altında farklı teoriler olduğuna dair görüşler bulunuyor. Bunlardan biri Rusya’nın bazı silahlarını savaş şartlarında denemek olduğu ve bu amacın gerçekleştirildiği. Diğer bir sebep olarak da Rusya’nın ekonomik darboğazda olması ve Suriye maliyetinin altından artık kalkamaması gösteriliyor.
3) Çekilmeye tepkiler nedir?
Karara gelen en önemli tepkilerden biri İran’dan. Ülkenin Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, kararı “Ateşkes için olumlu bir sinyal” olarak değerlendirdi. Zarif “Bu ateşkesi muhafaza etmek için güç kullanmalarını gerektiren bir şey görmediklerini gösteriyor. Bunun kendisi ateşkes için olumlu bir sinyal olmalıdır” dedi. Bir açıklama da ABD Senatosu Silahlı Hizmetler Komitesi Başkanı ve Arizona Senatörü John McCain’den geldi. McCain, “Putin’in katil Esad rejiminin ayakta kalabilmesini sağlamak için yeterli sayıda muhalifi bombalayak öldürdüğünü düşündüğünü gösteriyor” dedi. Muhalif Yüksek Müzakere Komitesi sözcüsü Salim El-Muslat ise, çekilmenin müzakerelere olumlu yansıyacağını söyledi. Birleşmiş Milletler’den de kararın olumlu karşılandığına dair bir açıklama yapıldı.
4) Rusya tamamen mi çekiliyor?
Rusya Suriye’den tamamen çekilmeyeceğini belirtiyor. Rusya’nın Tartus’taki deniz üssü ve Hmeymim’deki hava üssündeki varlığı korunmaya devam edecek. Ayrıca Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada Rus hava güçlerinin IŞİD’e karşı saldırılarını devam edileceği belirtildi. Dün Esad güçleri, Rus uçaklarının desteğiyle IŞİD kontrolündeki Palmira kentine yoğun saldırılar düzenledi. Öte yandan Lübnan medyasında yer alan haberlerde Hizbullah’ın da Suriye’nin kuzeyindeki birliklerini geri çekmeye başladığı öne sürüldü.
5) Suriye’deki durum nasıl etkilenir?
Rusya’nın Suriye’de yaşanan çatışmalara ve güç dengelerine doğrudan etkisi göz önüne alındığında, çekilme kararının, Esad’ın çatışmalarda gücünü yitirmesine neden olaceğı söylenebilir.
6) Türkiye nasıl etkilenir?
Türkiye’nin Suriye hava sahasında yapacağı herhangi bir operasyonda Rus uçakları ile karşılaşma şansı azalıyor.
UZMANLAR NE DEDi?
Prof. Dr. Harun Öztürkler (Ortadoğu Ekonomileri Dnş.)
“Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesinden sonra hem ABD hem de AB, Rusya’ya ambargo uygulamaya başladı. Bu nedenle hem petrol hem de doğalgaz alımları azaldı. Ardından petrolde fiyat beşte bire düştü. Yani Rus hükümetinin gelirleri azaldı. Bu nedenle Suriye’den çekilme kararı aldı. Ayrıca bence Türkiye’nin de Rusya’nın Suriye’den çekilmesinde bir etkisi var. ”
Cenk Başlamış (Rusya uzmanı, gazeteci)
Operasyonun nedenlerinin birinin ABD ile ilişkileri düzeltmek olduğu düşünülürse, çekilme kararının da ABD’nin bilgisi dahilinde gerçekleştiğini, dolayısıyla bir pazarlık yapıldığını varsaymak hayli olası. Bu da Rusya’nın çekilme karşılığında “bir şey” aldığı anlamına gelir.
Dr. Hasan Oktay Kafkasya Stratejik Arşt.Merk. Bşk.
“Rusya, Suriye için Cenevre’de gerçekleştirilen barış görüşmelerinde barışı destekleyen taraf olarak görünmek istiyor. Diğer bir sebep ise Türkiye’nin sınır ötesi operasyon yapmayacağına olan düşüncesinin öne çıkması.-Karar