Sağlıklı beslenme ve diyet uzmanı Nil Şahin Gürhan, selenyumun hayatımız ve vücudumuz için önemini anlattı.
‘Selenyum; doğadaki bütün bitkiler, hayvanlar ve insanlarda bulunan olmazsa olmaz, işlevsel, iz elementlerden bir tanesidir. Günlük selenyum ihtiyacı bebeklerde 10-15 mikrogram, yetişkinlerde ise; 40- 70 mikro gramdır.’
– Hücreleri koruyan Antioksidasyonda kilit mineraldir. Selenyum; antioksidan fonksiyonları gösteren enzimlerin yapısında bulunur. Glutation peroksidaz enzimi hücreleri oksidasyondan ve reaktif kimyasalların zararlı etkilerinden koruyan en önemli enzimdir ve bu enzimin yapı taşı selenyumdur.
– Anti- aging etkili (yaşlanma karşıtı) bir mineraldir. Oksidatif tahriplere karşı hücre zarını korur ve böylece hücrelerin yıpranmasını engelleyerek yaşlanmayı geciktirir. Genç elastik dokuların korunmasında yardımcıdır. Selenyumun yeterli miktarda ve düzenli olarak sürekli alınması anti- aging etki gösterir.
– Civa, kadmiyum ve gümüş zehirlenmelerine karşı koruyucudur. Deniz ürünlerinde ki metilcivayı bağlar vücudumuza alınmasını engeller. Dolayısıyla denizlerin kirliliğine bağlı korkarak yediğimiz, deniz ürünlerinde bulunma riski çok olan, civa, kadmiyum gibi maddelerin emilimini engelleyerek vücudumuza zararını azaltır.
– Yazın, Güneşe karşı oluşturacağımız sağlıklı beslenme kalkanının bir parçasını da selenyum oluşturur. Selenyum antikanserojenik etkisinden dolayı güneşin kanser yapıcı etkilerine karşı vücudumuzu korur ve güçlendirir.
– Troid problemlerinde vücudumuzun destekçisidir. İyot metabolizmasında rol aldığını gösteren çalışmalar vardır. Troid hormonlarından T4 ‘ün daha etkin olan T3 ‘e dönüşmesi için gereken enzim olan deiodinaz enziminin yapısında selenyum vardır. Selenyum yetersiz olduğunda iyot yetersizliği, troid hastalığının şiddeti artar ve iyileşmesi geciktirir.
– Kataraktan koruyucudur.
– Enfeksiyonlardan koruyucudur. immüm sistem çalışmasında etkilidir ve bağışıklık sistemimizi güçlendirir.
– Karaciğer yağlanmasını önler. Fazla kilo, ağır geçirilen enfeksiyonlar, bilinçsiz ve kontrolsüz ilaç kullanımı gibi birçok neden karaciğer yağlanmasını oluşturur.
– Pankreasın yağlanmasını önler. Pankreastan üretilen enzimler şeker metabolizmamızı yöneten enzimlerdir. Pankreasın yağlanması insülin direncini yüklseltir ve şeker hastası olma riskini arttırır.
– Stresin vücudumuza zarar vermesini engeller. Stres durumunda selenyum gereksinmesi artar. Yeterli miktarda ve düzenli selenyum alırsak stresin vücudumuza verdiği zararları azaltmış oluruz.
Selenyum eksikliğinde neler olur?
– Kanser hastalarında selenyum düzeyinin düşük olduğu tespit edilmiştir. Beslenmemizde selenyum miktarı düşük olduğunda, kanser hastalığına yakalanma riskinde artış olduğu düşünülmektedir.
– Selenyum aynı zamanda immüm sistem çalışmasında çok etkilidir ve bağışıklık sistemimizi güçlendirir. Selenyum eksik alındığında antijenik yanıt dediğimiz; bağışıklık sisteminin savunma mekanizmasında da azalma olur. Çok sık hastalanmak, geç ve zor iyileşmek gibi belirtiler selenyum eksikliğinin habercisi olabilir.
– Selenyum yetersizliğinde büyüme geriliği olur.
– Selenyum yetersizliğinde iskelet ve kas sistemi zayıflar, kas krampları oluşur.
– Selenyum eksikliği; kalp büyümesi ve kalp yetmezliği görülmesini kolaylaştırır.
Selenyumun kaynakları:
Bitkisel selenyum kaynaklarının içerdiği selenyum miktarı üretildiği toprağın yapısında bulunan selenyum miktarına bağlı olarak değişir. Türkiye’ de üretilen et ve bitkisel kaynaklarda yeteri kadar selenyum bulunmaktadır.
Selenyumun en iyi ve en etkili kaynağı deniz ürünleri ve balıktır. Diğer et ürünleri de iyi bir selenyum kaynağıdır. Bitkisel selenyum kaynakları ise; sarımsak, soğan ve tahıl taneleridir.
Selenyumu yeterli miktarda almak için; Haftada 2 -3 gün balık, 2- 3 gün de kırmızı et yemeliyiz. Yemeklerimize ve salatalarımıza bol miktarda soğan sarımsak koymak, tam tahıl ekmeği yemek de selenyum ihtiyacımızı önemli ölçüde ve doğal yollardan karşılar.
Selenyumun bu kadar çok işlevsel olması ve vücudumuz için gerekliliği insanları ekstra selenyum tabletleri almaya itmektedir. Ancak selenyum mineralini belli bir dozun üzerinde, kontrolsüz bir şekilde fazladan almak fayda değil zarar getirir. İhtiyacın 20- 30 katı kadar alınması toksik etki oluşturur, sağlığımızı olumsuz etkiler. Toksifikasyon belirtileri; saç ve tırnak kaybı, diş çürümesi, dermatit gibi belirtilerdir.
Sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenmemizin içinde, doğal olarak alınan selenyum daha işlevseldir. Hayatımız içinde, yaşama değer katacak şekilde; keyifle, yeterli ve sağlıklı beslenerek; selenyum ile birlikte diğer bütün besin öğelerini maksimum düzeyde işlevsel alabiliriz. Sağlıklı beslenmek; sağlığımızı her zaman, adım adım geliştirerek ve ileriye götürerek yaşam kalitemizi arttırmamızı sağladığı gibi aynı zamanda hayattan zevk almamızı kolaylaştırır.