"Gogol tuhaf bir yaratıktı, ama zaten deha denen şey hep tuhaftır." der Vladimir Nabokov… Ukrayna asıllı Rus romancısı ve oyun yazarı Nikolay Vasilyeviç Gogol’un Ölü Canlar’ı, 19. yüzyıla damgasını vuran büyük Rus romanının miladı olarak kabul edilir. İşin başında üç cilt olarak tasarlanmış olmasına, Gogol’ün neredeyse tamamlanmış olan ikinci cildini ölmeden önce yok etmiş ve üçüncü cildini de hiç yazmamış olmasına rağmen, 1842’de yayımlanan Ölü Canlar bütünlüklü bir kitaptır. Gogol bu kitabın ilk cildini 1842’de tamamlamıştır. Romanın konusu yakın dostu Puşkin tarafından önerilmiştir. Üç cilt olarak tasarlanan roman aslında Dante’nin İlahi Komedya’sı örnek alınarak yazılmıştır. Gogol, cehennemi anlattığı bu ilk bölümden sonra cenneti anlatacağı, Çiçikov’un ahlak ve vicdan sahibi olduğunu göstereceği ikinci cildin el yazmalarını geçirdiği bir buhran sonucu yakmıştır.
Başkahraman Çiçikov, iktidar ve itibar sahibi bir beyefendi kimliğine sahip olabilmek için kurnazca bir yol bulur: Kasabadaki toprak sahipleriyle bir bir tanışıp görüşecek ve hepsini, ölmüş olan serflerinin isimlerini kendisine satmaları konusunda ikna edecektir. Dönemin eleştiri oklarını üzerine çeken feodal yapısına temeli olan fikirlerle karşı koyan roman, bu bakımdan belli kesimlerin sözcüsü olmuştur.