İslam hukuku dini ve ictimai bir müessesedir. Bu hukuk sisteminin dayandığı nakli ve akli prensipler fıkıh usulü alimlerince ele alınmıştır. Ancak İslam fıkhının bir ilim olarak tedvini yahut ictimai bir müessese olarak gelişmesi belirli tesir, teessür ve tekemmül süreçleriyle bağlantılı olmuştur. Fıkhın tarihçesini, doğup gelişmesinin devrelerini inceleyen hukukçu ve tarihçiler iki ayrı noktadan hareket etmişlerdir. Bazıları doğrudan doğruya müesseseyi gözönüne almış, onu canlı bir uzviyete benzeterek doğuş, gençlik, olgunluk ve ihtiyarlık devrelerine ayırıp öylece tetkik etmişlerdir. Bazıları da fıkhın gelişmesine tesir eden faktörleri gözönüne alarak bu ilmin tarihini ya nesiller yahut da siyasi hakimiyet bakımından devrelere ayırmışlardır.
Ülkemizin en önemli fıkıh otoritelerinden Prof. Dr. Hayreddin Karaman her iki hareket noktasını da gözönünde tutarak başlangıcından modern zamanlara kadar İslam hukuk tarihini elinizdeki eserle ortaya koymuştur.