Van Tarih ve Kültür Araştırmaları Derneği Başkanı İkram Kali, dünyanın ilgisini çeken ‘Van Gölü Canavarı’nın 121 yıl önce Sultan Abdülhamit Han döneminde İstanbul’da yayınlanan Saadet gazetesinin 1889 yılının sonlarında çıkan 1323 numaralı nüshasında, kıyıda abdest alan adamı kuyruğuna sarmalayarak götürmesiyle manşet olduğunu söyledi.
Açıklamalarda bulunan dernek başkanı ve araştırmacı-gazeteci İkram Kali, üzerine çeşitli makaleler yazılan, araştırmalar yapılan, 1990’lı yıllarda Türkiye gündemini işgal eden ve yüzlerce Vanlının çeşitli tarihlerde gördüğü Van Gölü Canavarı’nın 121 yıl önce gazetelere manşet olduğunu belirtti. Sultan Abdülhamit Han döneminde İstanbul’da yayınlanan Saadet gazetesinin 28 Şaban 1306 (29 Nisan 1889) sonlarında çıkan 1323 numaralı nüshasında, bir kişinin ölümüyle sonuçlanan haber ile canavarın manşet olduğunu kaydeden Kali, "Van Gölü Canavarı hakkında bugüne kadar yazılan, konuşulan, iddia edilen tartışmalara ve bilgilere bu araştırma ile yeni bir boyut eklenecek. Dünyadaki diğer canavar iddialarını da inceleyerek Van Gölü Canavarı hakkında Van dergisinde araştırma makalesi kaleme aldım. Canavarı araştırmak, belgesel yapmak üzere Van’a gelen araştırmacı ve gazetecilere danışmanlık yaptım. Van Gölü Canavarı ile ilgili 121 yıl önce Osmanlı gazetesinde yer alan haberde üç ayrıntı dikkat çekiciydi.
Bulanlardan birincisi son 50 yıl içersinde görenlerin ifadelerinde, Van Gölü Canavarı’nın insana zarar vermediği söylenmişti ve böyle de bilinmektedir. Ancak gazete haberinde 121 yıl önce canavar olarak adlandırılan yabani bir yaratığın insana zarar verdiğini, ikincisi 121 yıl önce de Van Gölü’ne bugün Vanlıların söylediği gibi Van Denizi denildiğini de öğreniyoruz. Üçüncüsü de haber Van Denizi sularında nesli devam eden yabani bir yaratık var iddiasını da güçlendirmektedir. 121 yıl önce Sultan Abdülhamit Han döneminde İstanbul’da yayınlanan Saadet gazetesinin 1889 yılı Nisan ayı sonlarında çıkan 1323 numaralı nüshasında, Van Gölü Canavarı haberinin manşet olarak yer alması ve geçmişte de böyle bir yaratığın olması ilginçtir" ifadelerini kullandı.
121 yıl önce Saadet Gazetesi’nde yer alan, o dönemde halkı velveleye veren, hayrete düşüren Van Gölü Canavarı ile ilgili manşet haberin tarih, ilim ve kültür içerikli Yedikıta Dergisi’nin 26. sayısında Selman Soydemir imzası ve Zeynep Seymen illüstrasyonu ile yer aldığını kaydeden İkram Kali, 121 yıl önce bir kişinin kaybolmasıyla sonuçlanan Van Gölü Canavarı haberini ise şöyle özetliyor:
"Bitlis merkez sancağına bağlı Hizan kazası ahalisinden üç kişi, yolculuğa çıkıp Bulanık tarafına giderken yolları güzergahı olması nedeniyle Van Denizi’nin Tatvan-Ahlat arası sahillerine tesadüf eder. Bunlardan birisi namaz kılmak için deniz kenarında bir yerde abdestini almaya başlar. Sıra ayaklarına gelip yıkamak için azıcık denize girer girmez deniz hayvanlarından biri derhal ayağına sarılıp kendisini çekmeye, bu ise bütün kuvvetiyle dışarı çıkmaya çabalar. Yalnız başına hayvanın tasallutundan kurtulamayacağını anlayınca feryat ile arkadaşlarından yardım ister. Arkadaşları güç hal ile bu şahsı denizden çıkarır ise de hücum eden hayvan zavallı adamın topuğundan dizine kadar sarılmıştır. Adamın feryadı göklere çıkar. Bütün çabalar sonuç vermeyince biçare adamın arkadaşları ateş yakarak hayvanın adamın ayağını bırakması için ayağı sarmalayan kuyruğunu ateşle yakarlar. Ateş tesiriyle hayvandan yürek tırmalayan çığlık ile heybet ve kuvvet acıyla havaya fırlar. Ayağını kaplamış ve kapmış olduğu adamı da beraber kaldırıp 20-25 yükseğe çıktıktan sonra denize doğru inerek adamı da beraber alıp götürür."