”Dirina Köprüsü”nün yapılışından 20. yüzyılın ortalarına kadar Balkanlarda olan olayları ve bölge insanın yaşantısını köprü üzerinden anlatan Nobel ödüllü yazar İvo Andriç 40 yıl önce bugün hayatını kaybetti.
Ölümünün 40. yıl dönümü dolayısıyla ünlü yazarın Travnik’te doğduğu evi ziyaret eden AA ekibi, aradan 40 yıl geçmesine rağmen, tarihi evin hala birçok kişi tarafından ziyaret edildiğine tanıklık etti.
Andriç’in Osmanlı Devleti döneminin klasik eşyalarıyla döşenen Travnik’teki doğduğu evde ocak, divan, kilim, sofra, beşik, minder gibi eşyaların yanı sıra yazarın farklı dillere çevirilmiş çok sayıda eseri de bulunuyor.
Eski Yugoslavya Devleti’nin en ünlü yazarlarından biri olan İvo Andriç, 9 Ekim 1892 yılında, Bosna Hersek’in şehzadeler şehri olarak bilinen Travnik’te doğdu. Andriç, 40 yıl önce müzeye dönüştürülen bu eve hayatı boyunca bir daha gitmemesine rağmen, en ünlü eserlerinden “Travnik Günlüğü”nü bu şehre adadı.
Kitaplarının 30’tan fazla dile çevrildiği Andriç’in “Drina Köprüsü” kitabı 1961 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görüldü. Andriç, Nobel ödülünün yaklaşık 1 milyon dolarını Bosna Hersek’teki kütüphanelerin geliştirilmesi için bağışladı.
Travnik Vatan Müzesi Kuratörü Enes Şkrgo, İvo Andriç’in Bosna Hersek’in en önemli “marka” değerlerinden biri olduğunu belirterek, çok sayıda turistin ülkeye sadece Andriç’in doğduğu evi görmek için geldiğini söyledi.
Evde bir turistik sezonda yaklaşık 10 bin kişinin ağırlandığını anlatan Şkrgo, “İvo Andriç, Travnik’i en son 15 Ekim 1972 yılında ziyaret etti. Fakat, doğduğu eve bir daha asla gelmedi. Zaten Andriç şans eseri burada doğdu, çünkü ailesi başkent Saraybosna’da oturuyordu ve annesi akrabalarını ziyaret etmek için Travnik’e gelmişti” diye konuştu.
Andriç’in “Drina Köprüsü” ve “Lanetli Avlu” gibi eserleri, Bosna Hersek’teki ilk ve orta okullarda dil ve edebiyat derslerinde okutuluyor.
– “Manevi vatanım Bosna Hersek”
Bosna Hersek’te Saraybosna ve Vişegrad şehirlerinde yaşayan Andriç, en önemli eserlerinden “Drina Köprüsü” ve “Travnik Günlüğü” gibi kitaplarını ise İkinci Dünya Savaşı sırasında Sırbistan’ın başkenti Belgrad’da yazdı. Aynı zamanda 13 Mart 1975 yılında Belgrad’da hayatını kaybeden ve toprağa verilen Andriç, bunlara rağmen “benim her şeyim Bosna’dan” diyordu. Andriç, çoğu zaman Bosna Hersek’i “manevi vatanı” olarak nitelendiriyordu.
– Belgrad’daki Anıt Müzesi
İvo Andriç’in 1958 yılından itibaren eşi Militsa Babiç ile yaşadığı Belgrad’daki evi 1976 yılında müzeye dönüştürüldü. Ünlü yazarın Belgrad’daki Cumhurbaşkanlık binası ile Türkiye’nin Sırbistan Büyükelçiliği’nin arasında bulunan evi de kitaplarında olduğu gibi Bosna Hersek’i anımsatan detaylarla dolu.
Müze görevlisi Raşa Stanisavlyeviç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Andriç’in Belgrad’daki hayatının, ”edebiyat ve edebiyatçılarla yaptığı görüşmeler olarak” özetlenebileceğini söyledi.
Stanisavlyeviç, yazarın okul yetkilileri, çocuklar ya da gazeteci gibi kimselere karşı açık sözlü davrandığını, ancak genel olarak içine kapanık bir insan olduğunu vurguladı.
Andriç’in kişisel hayatı hakkında nadiren konuştuğunu anlatan Stanisavlyeviç, “Mesela çoğu insan Andriç’in evli olduğunu bile bilmiyor. Müzede Andriç’in çalışma odasının orijinal halini muhafaza ettik. Andriç, yazarlığın yanı sıra diplomat olarak da çalışmış ve çok sayıda ülkeyi ziyaret etmiştir. Eserlerinin bazılarını da yabancı ülkelerdeki kafe, restoran veya bahçelerinde yazdı” diye konuştu.
Andriç Müzesi’nde Travnik fotoğrafları, el yazıları, Bosna haritası ve Nobel ödülünün de gibi çok sayıda kişisel eşyası bulunuyor.