Yusuf Kaplan’ın Yenişafak gazetesindeki yazısı..
Peygamberimiz, medeniyet kurmamıştı; ama din de kurmamıştı. Din’in önce “mekke süreci”nde hayat bulmasına, sonra da “medine süreci”nde hayat olmasına aracılık etmişti.
Peygamberimiz, zaten, bilfiil, “mekke süreci”ni de, “medine süreci”ni de hayata geçirmişti; medeniyet sürecinin ise temellerini atmıştı: Peygamberî çağrı, sadece peygamber çağına hasredilmemişti; bütün çağlara ve bütün insanlara hitap ediyordu.
Unutmayalım: Din, medîne ve medeniyet sözcükleri etimolojik olarak da, semantik olarak da, tarihî olarak da aynı anlam dünyasına ait sözcüklerdir. Bize yüklenen teklif, din”i hayata geçirmek. Medeniyet yok olduğu için, din, şu ân”da “Mekke”sinden de, “Medîne”sinden de yoksun.
BÜTÜN İNSANLIĞA HİTAP
Bu konu, çok önemli bir konu. Eğer, medeniyet süreci işletilemezse, hayata geçirilemezse, din varolamaz; varolsa bile varlığını koruyamaz ve diğer varlıklara hem ulaşamaz, hem de hayat sunamaz.
Başka türlü söylemem gerekirse… Aslolan şey, bizim müslümanca yaşayabilmemiz ve varolabilmemizdir. Kur”ân’ın, ilâhî çağrı”nın atlanan bir boyutu var: İlâhî çağrı, bütün insanlığa ve bütün varlıklara hitap eder. Eğer biz de, müslümanlar olarak, tek bir müslüman şahsiyet olarak bile, diğer bütün varlıkları ve bütün insanları, yani özetle içinde yaşadığımız dünyayı ihata edecek şekilde Kur”ân”ı anlama çabasını ıskalarsak, Kur’ân’ı anlayalamayız. Başka bir ifadeyle, Kur’ân’ın sadece müslümanlara hitap ettiğini düşünerek hareket edersek, Kur’ân’ı anlamakta zorlanırız.
Buradan şöyle bir sonuç çıkıyor: Bir mümin, eğer, sadece İslâm’ı bilmekle yetinir; Kur’ân’ın sadece İslâm’la ilgili emirlerini ve nehiylerini alırsa, İslâm”ı hem anlayamaz; hem de hayatına aktaramaz; üstüne üstlük de, Kur”ân”ın müslümanları ve İslâm”ı konu edinen çağrılarının dışındaki çağrılarını ıskaladığı için, gözardı ettiği için, aslında Kur”ân”ın bizatihî kendisini, dolayısıyla ilâhî çağrı”yı ıskalmış, bir bütün olarak idrak edememiş olur.
Özetle, Kur’ân, sadece müslümanların ve İslâm’ın kitabı değildir. Kur’ân, elbette ki, münhasıran İslâm”ın kitabıdır; ama Kur’ân’ın hitabı, sadece müslümanlara değildir. Hâl böyle olunca, müslümanlar sadece İslâm”la ve kendileriyle ilgili hitapları muhatap aldıkları zaman, Kur’ân’ı bir bütün olarak muhatap almamış olurlar. Böylelikle, sorumluluklarını yerine getiremedikleri için, insanlığın felâkete sürüklenmesinin doğrudan sorumluluları olmuş olurlar.
ÇAĞRI ÇAĞLARI KUŞATIR
Mekke ve Medine süreçleri, vasatı oluşturur. Mekke sürecinde İslâm ferdî düzlemde hayat bulur; medine sürecinde ictimaî düzlemde hayat olur. Medeniyet sürecinde ise ferdî ve ictimâî düzlemler kürevî düzlemde hayatiyet kazanır.
Medeniyet, bütün çağları ve bütün çağların insanlarını ihata eder. Her medeniyetin kendine özgü bir çağı, kendine özgü bir zeitgeist”ı vardır; ama bir medeniyet, ancak diğer çağlara enlemesine ve boylamasına, derinlemesine ve yoğunlaşarak açılabildiği, diğer çağlarla ilişkiye, irtibata, temasa geçebildiği ândan itibaren olur, oluşur ve varolur. Bütün çağlara açılamayan medeniyetler, kendi çağlarını, kendine özgü bir çağı da kuramazlar.
Mekke ve Medine süreçleri, esas itibariyle müslümanı ihata eder; müslümana ve müslümanlara hayat bahşeder. Medeniyet süreci ise, müslümanların aynı zamanda müslüman olmayanlara da hayat bahşettikleri bir “imkân”dır. Medeniyet”in ruhunu, Mekke ve Medine süreçlerinde oluşturulan vasat”ın ruhu oluşturur.
MEKKE’SİZ VE MEDİNE’SİZ MEDENİYET OLMAZ
Mekke’siz ve Medine’siz medeniyet olmaz. Medeniyet olmadan da İslâm”ın çağrısı, bütün insanlığa ulaşamaz; dolayısıyla İslâm”ın çağrısının sürekli olarak kendisini tazeleyebilmesi imkân dahiline giremez. Medine sürecinde, İslâm, müslümanlar için hayat oldu; gayr- müslimler ise hayat buldu. Medine, gayr-ı müslimlerin mekke”sidir. Medeniyet ise, gayr-i müslimlerin medine”sidir.