Türklerin tarih sahnesine çıktıkları andan itibaren konar göçer yaşam tarzlarının bir parçası olan hayvanlar ile yaylalardan kışlaklara göç, Doğu Karadeniz‘de etkili olan kar yağışı ve olumsuz hava koşulları nedeniyle erken başladı.
Orta Asya‘da yüzyıllar önce hayvanlarına otlak bulmak için yazın yaylalara, kışın da kışlaklara göç eden hayvancılar, tarihte Türk neslinin konar göçer olan bu yaşam tarzını belirleyen hayvancılığı tüm zorluklarına rağmen Doğu Karadeniz‘de halen sürdürmeye çalışıyor.
Yazın havaların ısınmasıyla yemyeşil otların kırları donattığı, başta yaylaya göçe işaret eden "vargel" olmak üzere rengarenk çiçeklerin açtığı yaylalara, neşeli türküler söyleyerek giden çobanlar, şu sıralar zor günler yaşıyor.
Bölgede etkili olan kar yağışı ve soğuk hava yüzünden yaylalarda hayvanlarını otlakmakta zorlanan, kendileri de soğuk hava ve kışın kalınlığı metrelerce yüksekliğe ulaşabilen kar dolayısıyla mahsur kalma endişesi taşıyan hayvancılar, göçün habercisi olan "vargit" çiçeklerinin sesini dinlemeye başladı.
Böylece hayvanlarına otlak bulmak için rakımı 2 bin 500 metreye ulaşan Doğu Karadeniz yaylalarında hayvancılıkla uğraşan insanlar, göç etmelerine 1 ay daha zaman olmasına rağmen yayladaki genellikle taş ya da kerpiçten yapılan kelifleri (yayla evi) ya da tuğladan inşa edilen diğer yayla evlerine bu sezon için kilit vurarak, tarihte "kışlak" olarak bilinen köylerine dönüyor.
Yünlü derisi ve vücudunun yağlı olmasına rağmen üşümeye başlayan koyun sürüleri, köpekleri, keçileri ve inekleri ile yayladan göç ederek kışı geçirmek için köylerine gelen hayvancılar, gelecek yıl Mayıs ayında, havaların ısınmasıyla yeniden yaylaların yolunu tutacak.
Bir kısmı koyunları ya da inekleri ile yaylada bulunan hayvancılar ise kısa süre önce yağan karın erimesini ve bir süre daha yaylada kalmayı umut ederek, henüz köylerine göç etmedi.
Tarihi göç
Doğu Karadeniz’de etkili olan kar yağışı sebebiyle Gümüşhane‘nin Cami Boğazı mevkisindeki Orta Yayla’dan, koyun sürüsü ile Trabzon‘daki köyüne dönen Fatih Calap, 15 Mayısta, koyun ve hayvanlara otlak bulmak için yaylalara göç edildiğini anımsattı.
Genellikle yaylada 5 ay kalıp, havaların soğumaya başlamasıyla Trabzon’daki köylerine döndüklerini anlatan Calap, "İnsanlar hayvanlarını besleyebilmek için yaylaya geliyor. Bugün kar yağdı, hava şartları insanları olumsuz etkiledi ve köylere göç başladı" dedi.
Yaylada besledikleri koyunları satarak geçimlerini sağladıklarını anlatan Calap, şunları söyledi:
"Havalar soğumaya başladığı zaman yine köylere göçler başlıyor. Çoğunlukla bu aylarda göç başlıyor. Dağda çok kar olduğu için insanlar ve hayvanların ulaşım şartları zor, ot kapanıyor, o yüzden köylere göç başlıyor."
Asırlık gelenek
Orta Asya‘da Türklerin yaşadığı 1000 ile 2000 rakım arasındaki coğrafyanın bozkır olması yüzünden özellikle, yaşamın tarım ve hayvancılığa bağlı olduğu dönemde küçükbaş hayvanları bakmak ve bunlardan geçim temin etmek için yazın yaylaya göç edilir, kışın da rakımı az olan kışlaklara inilirdi.
Türkler’in Anadolu’ya göç etmelerinin bir nedeni olan hayvancılığın bir sonucu olan ve yüzyıllardır süren göç geleneği, Doğu Karadeniz‘in yanı sıra Doğu Anadolu‘da ve Toroslar‘daki göçerlerce halen yaşatılmaya çalışılıyor.