Aslıhan Köşşekoğlu’nun haberi
Hemen her şehirde bir iki kadın taksi şoförünün varlığına artık alıştık. Ama bir grup kadın taksi durağını dolduracak kadar kalabalık başladı bu sefer mesleğe. Kadın Taksi Şoförleri Projesi kapsamında özel eğitimlerden geçen kadınların hikayesine kendi mekanlarında kulak verdik. Onlarla müşteri bekleyip, yolculuk ettik.
Bir öğle vakti Beylikdüzü’ndeki As Taksi Durağı’ndayız. Merkezi bir yerde olduğundan ve kuruluşu uzun yıllar öncesine dayandığından semt sakinlerinin aşina olduğu bir yer burası. Ancak bu aralar mekâna uğrayanlarda bir şaşkınlık var ki sormayın! Müşterilerin içeri girmesiyle çıkıp tabelaya bakmaları bir oluyor. Doğru adreste olduklarını görünce soru üzerine soru yağıyor: Durak kapanıyor mu, kadınların burada ne işi var, yoksa siz de mi taksi şoförüsünüz… Gözlemlerimiz, geçen haftanın en dikkat çekici gündemlerinden biri olan kadın taksi şoförlerinin çalıştığı duraktan. İçeride manzara biraz alışılmışın dışında. Durakta sadece kadınlar var. Sarı, beyaz ve siyahla kombine edilmiş özel tasarım kıyafetleri de sıradan bir taksi şoförüne göre oldukça farklı.
İstanbul trafiğine geçtiğimiz hafta merhaba diyen kadın taksi şoförlerinden, nam-ı diğer "Kraliçe Kelebekler"den haberdar olmayanlar için kısaca bahsedelim. Onlar, İstanbul Taksiciler Esnaf Odası tarafından desteklenen ‘Kadın Taksi Şoförleri Projesi’ kapsamında eğitimlerini tamamladı ve göreve başladı. ACTUS Personel İstihdam ve Eğitim Hizmetleri tarafından yürütülen projenin amacı, kadın istihdamını desteklemek. Başta İstanbul olmak üzere, Türkiye genelinde uygulanacak projeyle özel bir eğitimden geçirilen işsiz kadınlar, taksi şoförü olarak yetiştiriliyor. Sadece kadın olmaları değil, aldıkları eğitim de onları meslektaşlarından farklı kılıyor. Zira kadın şoförler İngilizce bilmeseler de araçlarına binen bir turistin derdini anlayacak kadar donanıma sahipler. Harita ve navigasyon, ilkyardım ve hijyen, müşteri ilişkileri, araç teknik, mobbing/öfke kontrolü gibi eğitimler de cabası. Şimdilik on kadın taksici göreve başlasa da hedef beş yılda bin kadına bu alanda iş imkânı sağlamak.
Kadın her yerde kadın…
Kadın şoförlerin çalışma saatleri erkek meslektaşlarından biraz farklı. Gece mesaileri yok. Sabah başladıkları saatten itibaren günde sekiz saat çalışıyorlar, en geç dokuzda bırakıyorlar. Dışarıda dolaşarak müşteri almıyorlar. Durağa gelen telefonlar doğrultusunda işe çıkıyorlar. Bir günlük maceralarına tanık olduğumuz kadınlarda heyecandan ya da korkudan eser yok. Zor iş ne de olsa İstanbul’da taksici olmak. Hırsızı var, tacizcisi var, dolandırıcısı var… Ama onlar, "Elinizin hamuruyla erkek işine mi karıştınız!" diyenlere inat, çoktan benimsemiş görünüyorlar mesleği. Birbirlerine de sonuna kadar destekçiler. Verilen adresi birbirilerine danışmadan yola çıkmıyorlar.
Durakta ortam oldukça neşeli. Bu kadar kadın taksi durağında da bir araya gelse muhabbet değişmiyor. Bazen yemeklerden konuşuyorlar, bazen de konu eşlere geliyor. Ancak bugünlerde gündemleri kendileri. Basının bu kadar ilgi göstermesi, onları hayli şaşırtmış. Konu ne olursa olsun fikir çatışmasına ya da tartışmaya mahal vermediklerini özellikle belirtiyorlar. Belki normal duraklarda göremeyeceğimiz bir başka detay da kadın şoförlerin ellerindeki elmalar! Görünen o ki sağlıklı beslenmeden de ödün vermiyorlar.
Yolların ustası…
Durakta sohbet tam gaz devam ederken bir araç isteniyor ve Betül Hanım’ın taksisine atlayıp yola koyuluyoruz. Müşterimiz 21 yaşındaki genç üniversite öğrencisi İkram Taşkın. Bursa’dan üniversite okumak için yeni gelmiş İstanbul’a İkram. Çağırdığı ilk takside karşısına kadın şoför çıkınca haliyle yadırgıyor. Araçta iki gazeteci olduğunu öğrenince şaşkınlığı daha da artıyor. Fakat yolculuk teklifimizi de geri çevirmiyor. İstikamet Beylikdüzü’nden Mimar Sinan’a… Âdet hemen yerini buluyor ve takside koyu bir yol sohbeti başlıyor. Belli ki kadın taksiciler bu konuda da erkekleri aratmıyor! Beylikdüzü’nde devam eden metrobüs inşasından yakınıyor önce Betül Hanım. Trafiği kötü etkilediğinden şikâyetçi. Ama o, yılların taksicilerine taş çıkartırcasına trafiğe takılmadan nasıl devam edeceğini çok iyi biliyor. Şoförlüğüne naçizane notumuz yıldızlı pekiyi! Zaten 87’den beri araç kullanan Betül Hanım’ın şoförlüğü bir taksiciden öğrendiğini söylerken kendine güveni her halinden belli. Yolculuğumuz keyifle devam ederken aklımızda küçük bir soru işareti: "Müşteri İstanbul’da yeni, adresi bulur muyuz?" diye. Üniversite öğrencisi genci elimizle koymuşuz gibi gideceği yere bırakınca yanıldığımızı anlıyoruz. Adres bulmakta herhangi bir sıkıntısı yok şoförümüzün, "Bir kere gittiğim yeri asla unutmam." diyor. Siyah kepi, sarı fuları ve beyaz gömleğiyle yolda sürücülerin ilgi odağı olduğu da dikkatimizden kaçmıyor. Aynı keyifle dönüşe geçiyor ve durağa dönüyoruz…
***
"Kim tutar seni anne?"
Durağın en renkli simalarından biri elli yaşındaki Havva Yardım. Daha önce aşçılık yapmış, konfeksiyonda çalışmış. 15 senedir araba kullanan Havva teyze, projeden haberdar olunca evi iki gelinine bırakıp İstanbul yollarına düşmüş. Durağın en yaşlısı o. Haliyle herkesin ‘Havva ana’sı. Sadece duraktakilerin değil, trafikteki tüm şoförlerin! Yolda "Yürü anne kim tutar seni!" diye gaza getirenler de oluyor. Şimdilik halinden memnun, yorgunluğun sözünü bile etmiyor. Tek şikâyeti, basının ilgisi sonrasında yaşadıkları. Televizyonlarda, gazetelerde bu kadar yer almasından dolayı büyüklerinden biraz tepki gösterenler olduğunu anlatıyor.
***
Özellikle kadın şoför istiyorlar
Kadın şoförlerin çalışmaya başladığını öğrenen Beylikdüzü halkı, uygulamadan oldukça memnun. Şekernaz Hanım özellikle erkeklerin eşlerini, çocuklarını gidecekleri yere kadın şoförle göndermek istediklerini söylüyor. Sayıları az da olsa "Kadından taksi şoförü mü olur!" diye çıkışanlar da oluyormuş. Araçta kadın şoför olacağını bilmeyen müşterilerin tepkileri evlere şenlik. Tepkisi ‘Oh be erkek muhabbetinden sıkılmıştım. Arabaya binerdik, eşim hemen konuşmaya başlardı. Bundan sonra biz de konuşacağız.’ diyen kadınlar da var, ‘Anne bu araba çok temiz kokuyor’ diyen çocuklar da. Müşterinin yanında sigara içmeyen, telefonla konuşmayan kadın şoförlerin hassasiyetlerinden dolayı müşteriler çoğu kez memnuniyetlerini bildirerek ayrılıyormuş araçtan.
***
Hedef TIR şoförlüğü!
Taksi şoförleri, trafiğe çıkmaya hazırlanan stajyerler ve telefonlara bakarak yönlendirmeleri yapan Şekernaz Meriç ile birlikte yedi kadın var durakta. Sibel Keklik şimdilik sadece gözlem yapanlardan. Eğitimleri tamamlandığında ve kıyafetleri hazırlandığında o da trafiğe çıkacak. Gazetede gördüğü bir haberle projeyi öğrenmiş Sibel Hanım. Hayali uluslararası TIR şoförlüğü olan birini bu projenin ne kadar heyecanlandırdığını varın siz düşünün! 20 senedir araç kullanan Sibel Hanım, neden TIR şoförü olmak istediğini şöyle anlatıyor: "Erkeklerin yaptığı her şeyi kadınların da yaptığını göstermek istiyorum. Bir de ‘Kadın şoförler iyi araç kullanamaz, yolda kalır.’ gibi bir anlayış var, bunun değişmesi lazım." Konuştukça anlıyoruz ki, şoförlük onların ruhunda var! Zira hayalleri hep şoförlük üzerine. 37 yaşındaki Serap Yıldız’ın da hayali özel şoför olmak. Daha önce olumlu sonuç alamadığı birkaç teşebbüsü olsa da hayallerinden vazgeçmiş değil.
Zaman