I. Dünya Savaşı, büyük acılar, yıkımlar ve ayrılıklar bıraktı bu topraklarda. Eline kalemi alan ‘büyük güç’ler, sınırlar çizdi, nifak tohumları attı yüzyıllardır birlikte yaşayan kardeşler arasına. Sonra bu sınırlar belirginleşti, kardeşler ayrı birer topluma dönüştü. Zaman gazetesinden Nurullah Kaya, işte bu Suriye’nin gezilesi yerlerini haberleştirdi…
10 yıl önce savaşın eşiğine geldiğimiz Suriye’den bahsediyoruz. Ancak kötü günler geride kaldı. Her iki ülke arasında baş döndürücü bir hızla gelişen ilişkiler, geçtiğimiz hafta başında tarihî bir noktaya geldi. Bu noktada her iki ülkeden 10’ar bakanın katıldığı bir toplantı yapıldı, gelecek adına önemli kararlara imza atıldı. Biz de bu toplantıya iştirak etmek için pasaportumuzu aldığımız gibi Suriye’nin yolunu tuttuk. 
Vizeye ihtiyaç duymadan geçtiğimiz sınırdan 45 dakika sonra kendimizi Halep‘te bulduk. Sonbaharın ortasında olmamıza rağmen harika bir havayla bize ‘merhaba’ diyen Suriye’ye farklı bir atmosfer hakimdi.
Bizim 80’li yıllarındaki halimizi andıran 20 milyonluk Suriye için Türkiye, teknolojisi, demokrasisi, eğitim sistemi ile bir model. Peki, Türkiye ve Türkler için Suriye‘nin cazip tarafları neler? Siyasi, askeri ve ticari faaliyetleri kastetmiyoruz; tarihî ve kültürel noktalara dikkat çekmek amacımız. Yüzlerce yıllık tarihimizde birçok ortak nokta var. Birçok peygamberin ve binlerce sahabenin ayak bastığı Suriye, tarihi değerler açısından büyük önem taşıyor. İşte bu sebeplerle Suriye’ye elinizi kolunuzu sallayarak gitmek için 10 nedeniniz var.
1- Suriye’ye gezmek için gidenler daha çok sabaha karşı yola çıkıyor. Sebebi ise sabah namazını orada eda edebilmek. Bunun için seçilen birçok mekan var, ama daha çok Humus‘taki Halid bin Velid’in türbesinin bulunduğu Halid bin Velid Camii tercih ediliyor. Bu camide Hz. Ömer’in oğlunun (ra) türbesi de var. Kabil dünyada ilk cinayeti işlediği için yeryüzünün adeta feryat ettiği Habil’in kabri de burada.
2– Hz. İbrahim, Hz. Hud, Hz. Lut, Hz. Davut, Hz. Nuh, Hz. Eyyûb, Hz. İsa ve Hz. Muhammed’in (sas) belli dönemlerde Şam’da bulunması Suriye’yi Müslüman âlemi için cazibe merkezlerinden biri yapıyor. Hıristiyanlar için son derece önemli olan yerler de Suriye’de bulunuyor. Hz. İsa’nın ve Hz. Meryem’in 16 yıl yaşadığı Nasara köyü Şam’a 50 kilometre mesafede.
3- Hz. İbrahim’in Nemrud‘un ateşinden çıktıktan sonra hicret ettiği yer olan Şam, ayrıca şehit edilen Hz. Yahya’nın mübarek başını da bağrında taşıyor. Şam’daki Emeviye Camii’nde yer alan türbe, ziyaretçi akınına uğruyor. Kerbela hadisesinde vefat eden Hz. Hüseyin’in mübarek başı da Emeviye Camii avlusunda. Ünlü İslam komutanlarından Selahaddin-i Eyyûbi’nin kabri de Emeviye Camii’nin hemen yanı başında.
Hz. Muhammed, 12 yaşındayken amcası Ebu Talip’le birlikte Şam’a 130 kilometre mesafedeki bir yere kadar geliyor, fakat Rahip Bahira’nın uyarısı üzerine Şam‘a gitmeden oradan dönüyor. Efendimiz’in Şam’ı son ziyareti ise 25 yaşında Hz. Hatice validemizin kervanıyla oluyor. Ayrıca Efendimiz’in Şam’la ilgili hadis-i şerifleri de var. İşte bunlardan bazıları: "Allah’ım Şam’a bereket ver.", "Rahman’ın melekleri onun (Şam’ın) üzerine kanatlarını geriyorlar."
4- Bilal-i Habeşi Hazretleri, Medine’de ezan okumayı bırakınca, Hz. Ebu Bekir döneminde Şam’a geliyor ve burada vefat ediyor. Cafer bin Ebu Talip, Dihyetü’l Kelbi, Abdullah ibn-i Ümmü Mektum ve Ebu Derda gibi binlerce sahabenin kabri de Şam’da…
5- Emeviye Camii içerisinde bulunan Yakup Peygamber’in türbesi, Peygamber Efendimiz’in torunu Seyyide Zeynep Camii ve türbesi Suriye’de bulunuyor.
6- Muhyiddin-i Arabi Hazretleri, Halid-i Bağdadi, Mevlânâ, İmam-ı Gazali ve Bediüzzaman Said Nursi gibi birçok önemli şahsiyet, bu topraklarda tarihin yönünü değiştiren eserleri hazırlıyor. İmam-ı Gazali, İhya-yı Ulumiddin’i Emeviye Camii’nde yazıyor. Bediüzzaman, meşhur hutbesini Emeviye Camii’nde okuyor. İbn-i Arabi’nin ve Bağdadi’nin türbesi de Şam’da.
7- Osmanlı İmparatorluğu‘nun silinmez izler bıraktığı Suriye topraklarında adeta tarihimiz tekrar canlanıyor. Fatih’in vezirlerinden Akşemseddin’in yetiştiği medreselerin ihtişamı görülmeye değer. Sürgünde vefat eden Sultan Vahdettin’in kabri de Şam’da. Kanuni Sultan Süleyman tarafından Mimar Sinan’a yaptırılan Süleymaniye Camii gezilmeyi bekleyen yerlerden biri. Osmanlı zamanından kalan meşhur Hamidiye Çarşısı, alışveriş yapılabilecek bir mekan.
8- Halep Kalesi ve Çarşısı, günün neredeyse her saatinde kıpır kıpır. Kalenin yerinde çok eskiden bir Hitit tapınağının olduğu biliniyor. Daha sonra bir Yunan tapınağına çevrilen yapı, 10. yy’da Hamedani hanedanı döneminde haçlı ordularına karşı stratejik bir kale olmuş. Bugünkü Halep Kalesi, Selahaddin-i Eyyûbi’nin oğlu Malik el Zahir Gazi döneminde yeniden yapılmış.
9- Halep’in en güzel yeri Zekeriya Peygamber’in türbesinin bulunduğu cami. Kur’an-ı Kerim, Meryem ve Âl-i İmran sûrelerinde Hz. Zekeriya (as)’ın başından geçenleri etkileyici bir biçimde anlatır bizlere. İşte adına cami yaptırılan Hz. Zekeriya (as), bu topraklarda yaşamış peygamberlerden sadece biri. Mimar Sinan’ın ilk camisi de Halep’te. İbn Sina bir süre burada yaşamış. Kerem’in Aslı’ya olan aşkından yanıp kül olduğu yer Halep. Şehirdeki tek yükselti olan doğal bir tepenin üzerine kurulmuş olan Halep Kalesi görülecek yerlerin başında geliyor.
10– Yeni düzenlemelerle yatırımcının önündeki engeller büyük oranda kalkmış durumda. Özellikle gıda işleme alanında doğrudan yatırım mümkün. Tarımsal alet, ekipman ve aksesuarları konusunda yapılan yatırımlar gümrük ve yüksek vergilerden uzun yıllar muaf tutuluyor. Her türlü sanayi ürünü ihraç edilebilen ülkeye, özellikle makine ile otomotiv ana ve yan sanayilerinde Türkiye’nin ihracat potansiyeli çok yüksek.
Suriye, zengin bir tarihe sahip
Köklü bir tarihi olan Suriye’de İbranilerden Bizanslılara, Selçuklulardan Osmanlı’ya kadar birçok medeniyet hüküm sürmüş. Emevi İmparatorluğu’nun Memlûk Devleti’nin merkezi olan Suriye, 1400 yılında, Timur tarafından saldırıya uğrayıp yok edilmiş. 1517’de Osmanlı egemenliğine girmiş ve tam 403 sene boyunca Osmanlı tarafından yönetilmiş. I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı yönetiminden çıkan bölge, 1946’ya kadar Fransa yönetiminde kalmış. Suriye 1946’da bağımsız olmuş, Altı Gün Savaşı’nda Golan Tepeleri’ni kaybetmiş. İsrail, 1981 yılında burayı tek taraflı olarak ilhâk etmiş. Akdeniz’e kıyısı olan Suriye’nin başkenti Şam. Halep, Lazkiye ve Humus diğer büyük şehirleri. 2004’teki nüfusu yaklaşık 18 milyon olan Suriye, 1963’ten bu yana Baas Partisi tarafından yönetiliyor. 1970’ten beri Esed ailesinin yönetiminde olan devletin şimdiki devlet başkanı, Hafız Esed’in oğlu Beşşar Esed.