Makedonya’nın güneybatısında, Yunanistan sınırı yakınlarındaki Resne dokuz bin nüfuslu bir kasaba. Roma, Bulgar, Bizans yönetimlerinden sonra yüzlerce yıl Osmanlı eğemenliğinde kaldı.
Kasabanın yetiştirdiği en ünlü isim, İttihat Terakki liderlerinden Ahmet Niyazi Bey. Paris’e elçi tayin edilen arkadaşının gönderdiği fotoğrafa bakıp, aynısını yaptıran Resneli Niyazi’nin konağı bugün şehrin en ünlü tarihi yapısı. Yakup Önal gitti, izlenimlerini yazdı.
TV’deki “Elveda Rumeli” dizisiyle birlikte, Balkanlara, özellikle de Makedonya’ya ilgi görülmemiş şekilde arttı. Öyle ki önümüzdeki yeni yayın döneminde yeniden Makedonya’da çekilecek bir diziyi konuşacağız.
Daha çok turlarla Makedonya’yı ziyaret eden Türkler, bir zamanlar Osmanlı toprağı olan bu küçük ülkenin başkenti Üsküp’ten geziye başlıyor. Tetova (Kalkandelen), Ohrid ve Resne’den sonra Bitola’da (Manastır) sona eriyor.
Bu saydığımız 5 gezi noktasında en az uğranılan yer Resne (Resen). Kente uğrayanlar çoğunlukla İttihat ve Terakki’nin önde gelen isimlerinden Ahmet Niyazi Bey, bilinen ismiyle Resneli Niyazi’nin konağını ziyaret ediyor. İkinci Meşrutiyet’in ilanı ile Paris elçiliğine tayini çıkan arkadaşları Ahmet Niyazi’ye elçilik binasının önünde çekilen fotoğrafını gönderir. Rivayete göre fotoğrafa bir de not eklenmiştir: “Sen orada otururken bak biz burada neler yaptırıyoruz…” Buna kızan Niyazi fotoğrafta gördüğü binanın aynısını doğduğu kasabaya yaptırır.
ÇÖMLEKLERİ ÜNLÜYDÜ
Resne, 1337’de Rosne adını taşıyormuş. Killi toprağı sayesinde ortaçağda çömlekçilik, seramikçilik gelişmiş.
Bugün Resneli Niyazi Bey’in konağı modern seramik ve resim sanatının önemli örnekleriyle birlikte etnografya müzesi olarak ziyaretçilerini karşılıyor. Binada kısa adı Matukat olan, Makedonya Türk Kadınlar Teşkilatı’nın da bir odası bulunuyor.
Resen kasabasının nüfusu yaklaşık dokuz bin kişi. Nüfusun yaklaşık yüzde 15’i Müslüman. Resne’lilerin söylediğine göre, Türklerin önemli bölümü ekonomik sıkıntılar nedeniyle, Danimarka ve İsveç gibi ülkelere göç etmiş.
Merkezi Üsküp’te, Resne’de de şubeleri bulunan Ufuk Derneği’nin Başkanı Enes İbrahim, “Resne küçük bir yerleşim yeri olmasına rağmen, yazın dolup taşıyor. Ekonomik nedenlerle çalışmak için AB ülkelerine gidenler tatile gelince Resne adeta Türk şehri oluyor” diyor.
Resne’nin iki futbol kulübünden biri Türk takımı. Kulüp Başkanı Enes İbrahim “1965’te Prespa ve Yıldırım adlı iki kulüp kuruldu. Prespa Makedon, Yıldırım Türk takımıdır. Maçları kıran kırana geçer” diyor. Müslümanları Makedonlaştırma kampanyası sırasında takımın adının değiştirilmesi istenmiş. Kardeşlik anlamına gelen, FK Bratstvo adını seçmişler. 2010’da tekrar eski isimlerini almışlar. 1990’da ikinci lige kadar yükselen takım ekonomik sıkıntılar nedeniyle tutunamamış. Şimdilerde Türkiye’den sponsor arayışında.
ELMA BAHÇELERİYLE ÇEVRİLİ
Gölün yarattığı iklim burada elma üretimine önemli katkı yapmış, Resne elmaları ihracatta önemli bir yer edinmiş. Armut benzeri küçük aromatik dağlarda toplanan meyveye Oskorushi adı veriliyor. Şarap yapımında da kullanılıyor.
Resne Belediyesi her yıl Elma Festivali düzenleyerek bölgeye hareket getirmeye çalışıyor.
Makedonya turuna çıktığınızda Resneli Niyazi Bey’in konağını ziyaret ettikten sonra bu kasabayı es geçmeyin, kasaba içindeki halk pazarından alışveriş yapın, Makedonların sert içkileri yudumladığı barlara uğrayın, müzikollerde halk müziklerini dinleyin.
Temiz ve küçük otellerinde uygun fiyata konaklayın.
OHRİ, UNESCO DÜNYA MİRASI LİSTESİ’NDE
Resne aslında şanslı bir kasaba. Neden derseniz… Deniz seviyesinden 880 metre yükseklikteki yerleşim, iki güzel gölün arasında. Bunlardan Ohri, 1979 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilmiş. Diğeri ise Prespa Gölü.
Ohri ve Prespa gölünden çıkan leziz tatlı su balıklarının ünü ülke dışına çıkmıştır, bu da biline…
Prespa Gölü alanı vahşi ve eşsiz güzelliği, pelikanlar ve diğer kuş çeşitleriyle tamamlanıyor. Yaz aylarında kumsalları, plajları doluyor. Gölün yakınlarında konaklama tesisleri de bulunuyor. Doğa tutkunları, trekking yapanlar Prespa Gölü’ne eşlik eden dağlara yürüyüş gerçekleştirerek, Büyük Prespa ve Küçük Prespa Gölleri’nin eşsiz manzarasını görüntülüyor..
GEYİĞİYLE EFSANELEŞMİŞTİ
Resne doğumlu olan, Ahmet Niyazi bey, İttihat ve Terakki’nin önde gelen liderlerinden. Makedonya bölgesinde çok tanınan ve sevilen bir simaydı.
İttihat ve Terakki gizli cemiyetinin devrim stratejisi doğrultusunda, 3 Temmuz 1908’de Selanik’ten 200 fedaisi ile dağa çıkarak Sultan İkinci Abdülhamit’in istibdat rejimine karşı başkaldırdı. Dağda yanına gelen geyiği sevip besledi. Yanından ayırmadı. Gittiği her yere yanında onu da götürdü. Af çıkıp İstanbul’a gelirken bile yanında geyiği vardı. İstanbul basını Niyazi Bey(in geyiğini haber yaptı, halkın diline düştü. Sonradan anılarında, geyiğin tanrı tarafından gönderilen yol gösterici olduğuna inandığını yazdı. Geyik büyük bir üne kavuştu, Gülhane Parkı’nda halka gösterildi. Veliaht Abdülmecit bile çocuklarıyla geyiği görmeye geldi. Günlerce Niyazi Bey’in geyiği konuşuldu. Geyik muhabbeti lafı da buradan çıktı.
Resneli Niyazi, yeniden Makedonya’ya döndü, bir süre sonra, Arnavutluk’un Avlonya Limanı’nda kırçıllı bir palto içinde, İstanbul’a kalkacak vapuru beklerken, öldürüldü. Korumasının öldürdüğü söylenir. Öldürülme nedeni karanlıkta kaldığı için kendisine atfen,”Ne şehittir ne de gazi, pisi pisine gitti Niyazi” deyimi Türk milletinin hafızasına kazındı.
Hürriyet