Fırat Nehri’nin batı kıyısında, Malatya’ya 7 kilometre mesafedeki Arslantepe, Anadolu’nun ilk şehir devletinin yer aldığı yer olması nedeniyle de tarihte önemli bir yere sahip. Dünyanın en eski kerpiç sarayı olduğu belirtilen yapıda, milattan önce 3 binli yıllara ait olduğu tahmin edilen kerpiç taht ve 5 bin 500 yıllık geçmişe sahip tapınağı ile ilk laik sistemin başladığı yer olan Arslantepe, Hitit’lerden Roma ve Bizans’a kadar birçok medeniyetin izlerini de saklıyor.
“DEVLET GİBİ BİR ORGANİZASYON VAR”
Arslantepe Höyüğü Kazı Başkanı Roma La Sapienza Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Marcelle Frangipane, “Malatya tarihi, Fırat bölgesi tarihi ve Anadolu tarihi ve Önasya araştırması yapıyoruz. Tabi buluntular güzel. Müzede çok güzel eserler yer alıyor. Malatya Müzesi’nde sadece Arslantepe’den çıkartılan 4 bin 500 eser sergileniyor. İnşallah yeni ve daha büyük müzede bu eserler sergilenecek” dedi.
Frangipane, Arslantepe’de başlayan devlet sistemiyle ilgili çalışmaların sürdüğünü kaydederek, “Dünyada ilk defa böyle bir saray ortaya çıktı. Çok eski, sadece duvar değil; salon ve çok güzel resimler var. Toplum nasıl değişti, krallık ve nasıl bir devlet sistemi nasıl başladı? Bürokrasinin izleri burada var çünkü memurlar vardı. Biz 2 binden fazla mühür baskılar bulduk. Demek ki devlet gibi bir organizasyon vardı. Mezopotamya’yla beraber başladı ama burada orijinal bir kültür var. Bürokratik sistem ilk örnek değil ama şimdiye kadar sofistike bir şeyi burada bulduk. Mezopotamya büyük bir şehir orada vardı ama burada çok detaylı bir şekilde anlıyoruz” diye konuştu.
“5 BİN 300 SENE ÖNCE YAPILAN FİGÜRLER AYNI ŞEKİLDE DURUYOR”
Duvarlara işlenen figürlerin 30 yıl önce bulunduğunu anlatan Frangipane, şunları söyledi: “Aynı şekilde duruyor. Sadece üzerine çatı yaptık. Hava lazım ama nem iyi değil. Koruma yapıyoruz. Her sene kontrol yapıyoruz. Bu figürler, M.Ö. 3300 gibi demek ki 5 bin 300 sene evvel yapılmış ve aynı şekilde duruyor. Onun için ‘Müzeye mi gitsin, yoksa burada mı kalsın’ diye çok düşündük. İyi durduğu için yerinde kalmasına karar verdik. Müze için kopya yaptık.”
“TAM LAİK BİR KONTROL VAR”
Frangipane, Arslantepe’de sarayla birlikte tam laik kontrolünde olduğunu belirterek, “Önce tapınak vardı, büyük bir tapınak. Orada şef gibi, bir lider büyük insanlar, güçlü insanlar vardı ve seronomi, ritüel ile kontrol yapıyorlardı. Sarayla birlikte her şey değişti. Sarayın içerisinde tapınak var ama küçük. Burası sadece elit insanlar için. Halk dışarıda kalıyor, gelmiyor tapınağa. Taht bulduk. Halk koridordan büyük avluya gidiyorlar, orada büyük bina var, kral ya da şef bilmiyoruz, orada gösteriyor ve insanlarla konuşuyor. Demek güç direkt devlet gibi başladı. Tanrı vardı ama yazı olmadığı için bilmiyoruz ama şef ya da kral ekonomi, tarım, çoban, yemek kontrolü yapıyordu. Burada depolar vardı. Bu depolar çok büyük. Burada vazolar bulduk, hepsi müzede şimdi. 100 taneden fazla çanak bulduk; hepsinin ölçüsü ve tipi aynı. Bu çanak yemek vermek için ve beraberinde mühür baskıları da vardı. Demek işçilere arkada bir avlu var, halk geliyor, ve işçilere yemek veriyorlar. O zaman kontrol varmış, tam laik kontrol vardı. O çok önemli. Bunun için biz buraya saray diyoruz” dedi.
“İNŞALLAH KOMİSYON GELECEK VE KALICI LİSTEYE ALINACAK”
Frangipane, binlerce yıllık geçmişiyle UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’nde yer alan Malatya’daki Arslantepe Höyüğü’nün kalıcı listeye dahil edilmesi için çalışmaların sürdüğünü kaydederek, “Arslantepe’nin UNESCO dünya mirası belli. Böyle bir saray, böyle bir koruma, arkeoloji yerinde normal duvar böyle kalıyor, yukarıdan bakıyorlar. Burada insanlar içinde gidiyor. Resim var duruyor, orijinal sıva var ve devletin başladığını, doğduğunu gösteriyor. O zaman UNESCO için benim için bütün kriterler var. İnşallah olacak, bekliyoruz. Şimdi rapor gönderdik. Kültür ve Turizm Bakanlığıyla beraber çalışıyoruz. İnşallah komisyon gelecek ve kalıcı listeye alınacak” dedi.
“BİZ İDDİALIYIZ, KALICI LİSTEYE GİRECEĞİZ”
Bu arada, Malatya Kültür ve Turizm İl Müdürü Çetin Şişman ise, “2014’de burası geçici listeye alındığı için biz şuanda 2019 Şubat ayında dosyamızı hazırlayıp UNESCO’ya göndermeyi düşünüyoruz. Marcelle hanımın bahsettiği gibi biz iddialıyız, kalıcı listeye girecek burası. Bizde il müdürlüğü olarak elimizden gelen her şeyi yapıyoruz.” dedi.
Burhan KARADUMAN, Ferdi DURDU- Yeni Malatya Gazetesi, malatyahaber.com
