Her ülkenin farklı bir iş kültürü var. Giyim kuşamdan, kartvizit takdim etmeye kadar bazı ritüellere dikkat etmezseniz, iş toplantılarından başarıyla çıkmanıza imkan yok. İşte ülke ülke iş kültürü rehberi…
Japonlara O.K. Demeyin, Mısır’da kolye takmayın
Çin’de geç kalmanın karşınızdaki kişiye hakaret anlamına geldiğini biliyor muydunuz? Ya Hong Kong’da mavi ve beyaz giysilerin cenaze renkleri olduğunu… Bir Rus’la iş toplantınız varsa, bir hatta iki saat bekletilmeye kendinizi hazırlayın…
Örnekleri çoğaltmak mümkün. Her ülkenin kendi iş kodları var. Çokuluslu projelerde yer alan kişilerin de bu kodları öğrenmesinde fayda var. Zira iş toplantılarının sorunsuz geçmesi, sizi amacınıza bir adım daha fazla yaklaştırır.
Kimi zaman bazı ayrıntılara hakim olmak, bulunduğunuz ülkenin kültürünü tanıyarak gitmek, size somut faydalar sağlayabilir. Sizin kültürünüzde olumlu olan bir şeyin diğer kültürde işe yaramadığını bilerek hazırlık yaparsanız boşa kürek çekmemiş olursunuz.
Örneğin, Avusturyalı bir işadamını büyülemek için klasik müzik bilginiz olması gerekirken, sempatik ve çekici bir insan olmanız ise bir Arjantinlinin karşısında işinize yarar. Japonlara uzattığınız kartvizitinizde unvanınızı vurgulamanız şart iken, bir İrlandalı tarafından kişisel ve mesleki başarıları sık sık referans göstermek alayla karşılanır…
ARJANTİN
Başkent Buones Aires’te çalışma saatleri, sabah 10 akşam 5 arasıdır. İş yemekleri öğlen saat 1’de yenir. Arjantin’de misafirlerden randevularında dakik olmaları beklenir ama kendileri 15-20 dakika gecikirler. Ocak ve şubat ayları tatil aylarıdır. Bankalar saat 10’dan öğleden sonra 3’e kadar açıktır. İş çevrelerinde mavi, gri, ve kahverengi takım elbiseler ve tutucu kravatlar tercih edilir. Sanıldığının aksine tropikal ortam kıyafetleri pek hoş karşılanmaz. Göz alıcı aksesuarlardan özellikle şiddetle kaçınılmalı.
Arjantinliler genelde sıcak insanlardır ve konuşurken yakın mesafeden dokunarak sohbet ederler. Erkeklerin el sıkıştıktan sonra öpüşmeleri genelde görülen bir selamlaşma biçimidir. Arjantinlilerin ihtirasla konuşmayı seven insanlar oldukların unutmayın ve sözünüzün kesilmesinden kesinlikle rahatsız olmayın. Arjantin’de kıta Avrupası kurallarını içeren sofra adabına çok önem verilir ve sizin uyup uymadığınıza da bakılır.
Öteki yüzünde İspanyolca çevirisi olan business card çok gereklidir. Arjantin iş kültüründe kişiler arası uyum ve arkadaşlık ilişkileri, profesyonel deneyimlerden ve beceriden daha öncelikli gelir. İş anlaşmalarının anahtarı ilişkilerde yatar. İş toplantılarında konuya girmeden önce geyik muhabbeti adettendir. Arjantinliler için karakter çok önemlidir. Birini topluluk içerisinde eleştirmek ya da ona patronluk taslamak çok ayıp karşılanır. Israrlı satış tavrı veya diğer agresif taktikler Arjantinlilere hiç işlemez. İş akışı biraz bürokratiktir.
Onlarca görüşmenin ardından son kararı en tepedeki yöneticinin evet demesi için geçmesi gereken süre biraz uzundur. Şimdiden sabırlı olmaya hazırlıklı olmalısınız.
AVUSTURYA
Avusturyalılar planlarını haftalar hatta aylar önceden yaparlar. Bir iş toplantısı talebinizi bu adeti göz önünde bulundurarak yapın. Avusturyalılar son derece dakiktir ve başkalarından da bunu beklerler. Nitekim ulaşım sistemi kusursuz işler ve hiçbir zaman mazeret olarak sunulamaz. Onlar için bir toplantıya beş dakika geç girmek, fazlasıyla geç gelmek demektir. 15-20 dakika ise toplantının oldukça sarsıntılı başlamasına neden olur.
Avusturyalılar sade biraz şıklığı tercih eder ve dış görünüşlerine çok önem verir. Eğer iyi bir izlenim bırakmak istiyorsanız yüksek kalitede ve üzerinize tam oturan elbiseler ve parlak cilalı ayakkabılar şarttır. Avusturyalıların iş toplantılarındaki ciddiyeti kişiler arası sohbetlerde sürer. Alman kültürüyle kendilerininkinin karıştırılmasından nefret ederler o nedenle tarih ve sanat konularında sohbet ederken bu detaya dikkat etmelisiniz. Konuşurken boş vaatlerde bulunmayın. Avusturyalılar, kastettiklerinizi söylemenizi, söylediklerinizi yapmanızı ve neyi yapmayacağınızı bilmek ister.
Kış sporları, Avusturya sanatı ve mimarisi, opera ve klasik müzik hakkında sohbetler açın. Hiç açmamanız gereken konular ise para, ayrılmak ve boşanmak, din, anti-semitizm ve İkinci dünya savaşındaki rolü. İş mektupları, fakslar ve e-mail’lar dahi son derece resmi bir dille yazılmalıdır. Avusturya’da statü çok önemlidir, şirketteki pozisyonunuzun kartvizitinizde yeterince vurgulanmış olmasına dikkat etmelisiniz.
ÇİN
Çinliler bir iş toplantısına geç gelmeyi karşıdaki kişiye hakaret olarak görürler. Toplantı talepleri için en uygun zamanlar Nisan- Haziran ve Eylül-Ekim arasıdır. Tutucu iş kıyafetleri soluk renklerde olmalıdır. Parlak renkler hiç hoş karşılanmaz. Özellikle iş kadınları kısa topuk hatta düz ayakkabıları tercih etmelidir. Çünkü çoğu kişiden daha uzun kalacağınız kesin. Yüksek topuklara sadece diplomatik resepsiyonlarda izin var. Smokin iş giysisinin bir parçası değildir.
Negatif yanıtlar hiç hoş karşılanmaz, “hayır” yerine “belki” veya “bakalım” ifadelerini kullanmanız gerekir. Çinli iş ortağınız “Çok sorun değil” diyorsa, ortada hala problem var anlamındadır. Yaşınızı, gelirinizi ve evli olup olmadığınızı sormaktan hiç imtina etmezler. Birkaç kelime Çince öğrenmeniz çok dikkat çeker ve hoş karşılanır. Çin’in havasından ikliminden, coğrafyasından, ve Çin’de yaşadığınız pozitif deneyimlerden bahsetmenizde fayda var.
Çince isimler batıda olduğundan farklıdır. İsimler soyadı ve ön ad olarak dizilir. Kişilere hitap ederken unvanlarıyla hitap etmeye gayret edin. Ve komünist değilseniz, kimseye “yoldaş” demeyin. Yazılı sunumlarda siyah beyaz renkleri tercih edin. Çin kültüründe negatif anlamlar içerecek renkleri kullanma riskine girmeyin. Çinliler dışarıdan gelen bilgilere karşı son derece dikkatlidir. Ciddi bir yüz ifadesi Çinliler için çok önemlidir. Soğukkanlılığın kaybedilmesi ya da utanmaya sebebiyet vermek bir toplantının faciayla sonuçlanmasına sebep olur.
Kartvizit verme ve kabul etme bir ritüeldir. Şirketinizin büyüklüğünü belirtecek ifadelere yer verin ve altın renklerin kullanılmasına dikkat edin zira Çin kültüründe altın rengi saygınlığın ve güvenilirliğin simgesidir. Hediye bir rüşvet ya da yasak olan bir şeyi ifade edeceğinden vermekten kaçının.
MISIR
Mısır kültüründe dakik olmak çok da önemli değildir. Yabancı iş ortaklarını bekletmek adettendir. Mısıra ait geleneksel kıyafetler ya da aksesuarlar giymekten kaçının zira bundan alınırlar. Gömleklerinizi en üst düğmesine kadar ilikleyin. Erkeklerin kolye gibi aksesuarlar takmasından hiç hoşlanılmaz. İş kadınlarının ise biraz daha kapalı kıyafetler tercih etmeleri beklenir. Mısırlılar kendileriyle özellikle de bürokrasiyle dalga geçmeye bayılırlar ama bunu bir yabancı olarak siz sakın yapmaya kalkışmayın.
Mısır’ın tarihi, ünlü Mısırlı liderler ve Mısır keteni en sevdikleri konulardır. Kadınlardan ve İsrail meselesinden hiç bahsetmeseniz yerinde olur. Kartvizitinizi İngilizce ve Arapça bastırın.
Mısırlılar kendi çalışma hızlarına uyum sağlanmasını beklerler. Sıcak satış veya diğer hızlı kararlar almaya onları zorlamayın. İş görüşmesi karşınızdaki kişinin sizi tanımasına ve sevmesine kadar sürer, sabırsız olmayın. Bir Mısırlı işadamı size “evet” diyorsa bunu olabilir olarak yorumlayın ve toplantının burada bittiğini asla farz etmeyin.
HONG KONG
Nüfusun çoğu Çinli olmasına rağmen Hong Kong’un kültürü Çin’in geri kalanından oldukça farklıdır. Bu ayrımı iyi bilerek gidin. Genelde iş toplantıları tam zamanında başlar. Dakiklik bir saygı göstergesidir. İş kıyafetlerinin erkeklerde koyu renklerde olmasını talep ederler. Sakın mavi ya da beyaz giymeyin çünkü bunlar ölümü ve yas tutmayı temsil eder. Çinliler sohbetlerinde çok diplomatiktir ve kişiyi rahatsız etme ya da utandırma potansiyeli taşıyan konulardan titizlikle kaçınırlar.
Hong Kong ününü endüstrileşmesine, hızlı ticarete, risk almaya ve verimliliğe borçludur. İş yapma anlayışı Amerikan kültürüne yakındır. Kartvizitinize uzatın ve karşınızdaki kişinin okuyabilmesi için zaman tanıyın. Hong Kong’lu birine topluluk içerisinde negatif bilgiler vermekten kaçının ve yalnızken tartışın. Kişiler için unvanlar ve meslekler çok önemli olduğundan, kişilere hitap ederken buna dikkat edin.
HİNDİSTAN
Hintliler birinin dakik olmasını ve taahhütlerine sadık kalmasını takdir ederler. Ama birçok Hintli söz verdiği saatte olmak konusunda rahat davranır. Çünkü bir Hintlinin zihninde zaman, bir bireyin aktivitelerini planlamasında ve yönlendirmesinde objektif bir kıstas değildir. Birçok Hintli için planlar ve takvimler diğer insanlara ve olaylara göre rastlantısal bir şekilde değişir, değişebilir. Dolayısıyla aylar öncesinden belirlenmiş bir randevuyu birkaç gün öncesinden teyit etmek faydalıdır. Hintli bir işadamıyla buluşacaksanız kendinizi son dakika değişikliklerine hazırlayın.
Hintli iş çevrelerinde giyim kuşam tarzı son yıllarda tarz değiştirdi. Özellikle IT sektörüyse söz konusu olan t-shirtler, bluejean’ler ve sneaker’lar normal karşılanır. İş toplantılarında bile çok çeşitli ve alakasız konulardan sohbet etmek adettendir. Kriket, politika, dinler en sevdikleri konular arasındadır. Hintliler genelde sıcak ve hoşsohbet insanlardır ve özel konularda diğer kültürlere oranla daha az hassaslardır.
Hintliler fikir ayrılıklarını çok nadir olarak direkt şekilde belli ederler. Fikir ayrılığını çok açık şekilde ifade etmek düşmanca ve saygısızca bulunur. Hintliler yaygın şekilde İngilizce bilirler ancak telaffuzları konusunda sorun yaşayabilirsiniz. Bir toplantıda İngilizce aksanının anlamakta zorlandığınız birine cümleyi tekrar etmesini istemekte bir sakınca yoktur.
İRLANDA
İrlandalılar direkt göz teması kurmaktan hoşlanır. Konuşurken gözlerini kaçıran insanlara güvensizlik duyarlar. İrlandalılar dinden politikaya kadar her konuda tartışmaktan ve fikir teatisinden çok hoşlanır. Yine de bu konularda konuyu ilk onların açmasını bekleyin. Spor en sık sözü geçen konulardandır ve sportif benzetmeler yapmayı çok severler. Kendinizi ve ülkenizi sakın övmeyin. Eğitim, mesleki ve kişisel başarıları çok fazla referans gösteren kişilerle alay edilir.
Toplantıya başlamadan küçük bir geyik muhabbetini her zaman çok severler. Sessiz kalmak ve konuşmamak kabalık ve soğuk olmakla eş tutulur. İş görüşmelerinde sade ve açık olun, ne istediğinizi kelimesi kelimesine ifade edin. İnce alaycılık İrlandalıların milli karakteridir. Agresif iş taktiklerinden İrlandalılar da pek hoşlanmaz. Bir karar almadan önce ilişki ağlarını da yoklayıp, olabildiğince çok görüş toplarlar.
JAPONYA
Japon bir işadamından randevu talep edecekseniz bunu sakın mektupla yapmayın, zira büyük ihtimalle yanıtlanmayacaktır. En iyisi telefonla direkt randevu isteyin. Japonlar, toplantıya geç kalmayı büyük kabalık olarak addederler. Size eğitiminizi, aile hayatınızı ve maaşınızın ne kadar olduğunu sorabilirler, rahatsız olmamaya çalışın.
Soru sorarken dikkatli olun, çünkü “Evraklar hazır mı?” sorunuza, hayır diye cevap verildiğinde bilin ki, kastedilen şey evrakların hazır olduğudur. Size “olabilir”, “düşünebilirim” diye cevap verildiğinde kastedilen “evet”tir. “Dikkate alıyorum” ifadesi ise “hayır” demektir. Bir Japon’dan net bir yanıt alabilmek için soruyu farklı farlık şekilde birkaç kere sormanız gerekir. Kalabalık bir toplantıda söze başlamadan önce yaşlılardan gençlere doğru herkese selam vermeniz gerekir.
2. Dünya Savaşı’ndan kesinlikle söz açmayın ve anlaşılacağına emin olmadığınız sürece sakın espri yapmayın. Kartvizitinizi elinizde karşınızdaki kişi okuyabilecek şekilde uzatın, öylesine vermek Japonlarda çok büyük ayıp addediliyor. Birin kartını aldığınızda da muhakkak okuyun ve karşınızdakine tebessüm edin. Çantanıza ise kesinlikle atmayın, üzerine bir şey asla yazmayın. Yaşlı Japonlara büyük saygı gösterin kapılardan önce onları geçirin. İngilizce konuşurken O.K lafını kullanmayın, çünkü Japonca’da O.K. para demektir. Başınızı kaşımak ise utandığınız ya da kafanızın karıştığı şeklinde yorumlanır. Yüksek sesle gülmek ise eğlenceden çok utancın ve gerginliğin göstergesidir.
Japonlarla konuşurken daima gülümseyin. Burun çekmek, boğazını temizlemek gibi hareketler ise alt sınıflarda bile çok ayıptır. Soruya negatif bir yanıt verecekseniz avuçlarınız görünecek şekilde ellerinizi açmanız gerekir. Dört ve dokuz rakamları Japon kültüründe şansızlık demektir, hediye verirken dikkatli olun. Kırmızı yılbaşı kartı da vermeyin çünkü bu renk cenazenin simgesidir.
POLONYA
Birçok Batılı ülkede sırasıyla ay, gün ve yıl yazılır. Polonya’da da bizde olduğu gibi gün, ay ve yıl yazılır. Aşırı parfüm veya deodorant tepkiyle karşılanır. Göz temasına çok önem verilir. Beden diline çok önem verilir. Dolayısıyla hep gülümsemenizi salık veririz. Ne, neden, ne zaman gibi soru kipleriyle başlayan net cevaplar alabileceğiniz sorular yöneltmeye dikkat edin. İltifatlara bayılırlar ancak aşırıya kaçmanız karşınızdakinin kafasını karıştırır. Konuşurken elinizi cebinize sakın atmayın. Başkaları hakkında dedikodu yapmayın. Politika ve paradan söz açıp sohbet etmeyin. Polonyalılar çekingen ve az konuşan kimselerdir. İş toplantılarında uzun sessizlikler olabilir. Boşlukları gereksiz konuşmalarla doldurmaya çalışmayın.
RUSYA
Rusya’da bir randevu almak çok zor bir iştir. Sabırlı ve inatçı olun. Toplantılara zamanında gidin ama karşınızdaki Rus’un geç kalmasına da hazırlıklı olun. Bir Rus’un söz verdiği saatten bir ya da iki saat geç gelmesi çok sık rastlanan bir durumdur. Dolayısıyla beklerken sizi oyalayacak bir şeyleri yanınıza almayı unutmayın. Ruslar ellerindekini avuçlarındakini giysiye harcayan bir millettir, giysilerin kalitesine ve duruştaki zenginliğe çok önem verirler.
Karşılarındaki kişinin yüksek sesle ve heyecanla konuşmasından hoşlanmazlar. Eğer bir Rus konuşurken birine dokunuyorsa, bu ona güvendiği anlamına gelir. İltifat ederken dikkatli olun çünkü yanlış anlamalara sebep olur. Örneğin evlerine davet edildiğinizde bir objeyi çok beğendiğinizi söylerseniz, almanız konusunda ısrarlarla karşılaşabilirsiniz. İkinci Dünya Savaşı, ekonomik zorluklar, Rusya ve kendi ülkeniz arasındaki pozitif karşılaştırmalar en sevdikleri sohbet konularıdır. Ama Saint Petersburg- Moskova karşılaştırması yapmaktan, etnik azınlıklar, soykırım ve Çarlık gibi konuları konuşmaktan kaçının. Öteki yüzünde Kiril harfleriyle yazılı kartvizit bastırmayı unutmayın.