Trabzon ve yöresinde halkoyunları dendiğinde akla ilk olarak artık horon gelmiyor. Bölgenin folklorik zenginliğini gösteren ‘kolbastı’ da son zamanlarda ülke, hatta dünya genelinde büyük beğeni topluyor.
Kolbastı’nın Türkiye gündemine oturmasıyla birlikte sahipleri de çoğaldı. Karadeniz’in iki güzide kenti Trabzon ve Giresun Kolbastı için birbirlerine girmiş durumda. Her iki şehirde bu oyunun kendilerine ait olduğunu iddia etmesi tartışmayı iyice alevlendirdi. İki şehir birbiriyle tartışa dursun. Tartışmaya taraf olan ünlü sanatçı Adnan Şenses ise bu hareketli oyunun aslında Romanlara ait olduğunu ileri sürdü.
Yörede genellikle düğünlerde ve çeşitli eğlence etkinliklerinde oynanan kolbastı, Trabzon’da 2007 yılında düzenlenen 1. Karadeniz Oyunları’yla birlikte büyük kitlelerle buluştu. Trabzonsporlu oyuncuların, galibiyetlerinin ardından saha içinde oynadığı oyun, her kesim tarafından beğeni topladı. Giresunluların, oyunda kullanılan müziğin kendilerine ait olduğunu iddia etmesi üzerine iki kent arasında tartışma başladı. Giresun Valiliği, yaptırdığı araştırmanın sonucu olarak, Kolbastı oyununda kullanılan ‘Dere Boyu Kavaklar’ müziğinin Giresun’a ait olduğunu iddia ediyor.
KOLBASTI KİME AİT?
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Beden Eğitimi Bölüm Başkanı ve aynı zamanda da Kolbastı oyunu sanat yönetmeni olan Yard. Doç. Dr. Engin Erşen Trabzon’a ait olan Kolbastı oyununda yöreye özgü müziklerin de kullanılmasından duyulan rahatsızlığa bir anlam veremediğini söyledi. Erşen, Giresun’dan bir grubun da Kolbastı oynamasına ise karşı çıktı.
"TRABZON KOLBASTI OYUNUNDA GİRESUN MÜZİKLERİ KULLANILMAMALI"
Giresun Turizm ve Tanıtma Derneği Başkanı Asaf Zeki Kitapçı, Trabzon Kolbastı oyununda Giresun türküsünün kullanılarak oynanmasını şiddetle kınadıklarını vurgulayarak bunun müziklerin dejenere edilmesi anlamına geldiğini öne sürdü.
Kolbastı oyununda Giresun türküsünün kullanılmasının Giresunlular kadar Trabzonluları da rahatsız etmesi gerektiğini ileri süren Kitapçı, "Trabzon Kolbastı’sı zaten, kendi başına bir müzik, kendi başına bir kültür ve kendi başına bir folklordur. Bunun Giresun türküsüyle oynanması, Giresunlular kadar Trabzonlulara da hakarettir. Burada üzerine gidilmesi gereken konu, herkesin kendi müziğine sahip çıkmasıdır. Hiç kimsenin başkasının müziğini dejenere etmeye hakkı yoktur. Giresun karşılamasının, Trabzon müziğiyle çalındığını düşünün. Böyle bir şey olabilir mi? Trabzon’dan bakıyorum, buna hiç tepki gelmediği gibi, "Ne olmuş, bunda ne var" türünden söylemler dile getiriliyor. Buna şaşıyorum" dedi. "Trabzon müziği Trabzon gibi, Giresun müziği Giresun gibi, Ordu müziği de Ordu gibi olmalıdır" diyen Kitapçı, şunları kaydetti:
"Kültürlerin karışmasına karşıyım. Her şey yerinde ve dengeli olmalıdır. Çünkü dünyanın globalleşmesiyle birlikte dışardan gelen insanların Trabzon’a gidip Kolbastı’yı, Giresun’a gelip Karşılama’yı ayrı ayrı görmesi gerekli. Halbuki hepsi birbirine kaşırsa biz kime neyi anlatacağız? Bu şekilde müziği dejenere ederek karıştırmamak lazım. Biz Giresunlular olarak müziğimize sahip çıkıyoruz. Eğer bunu yapmaya devam eden olursa onları müzik hırsızı ilan ediyoruz."
"MÜZİK UZMANLARI TARTIŞMALARA SON NOKTAYI KOYMALI"
Giresun Folklor Kültür Sanat Derneği (GİFSAD) Başkanı Mustafa Öztürk ise Dere Boyu Kavaklar türküsünün Kolbastı müziğinde kullanılmasıyla ilgili olarak müzikle uğraşan bilim adamlarının Giresun’a davet edilmesini ve yapılacak araştırmayla tartışmaya son noktanın konulmasını istedi.
Sorunun ancak bu şekilde çözüme kavuşturulabileceğini savunan Öztürk, "Bizim tepkimiz Dere Boyu Kavaklar türküsünün ezgilerinin Kolbastı oyununda kullanılmasınadır. Trabzon’da da zaten türkünün kullanıldığı kabul ediliyor. Ancak onlar "Türkünün sözlerini değiştirdik ve hızlandırdık" diyorlar. Burada yapılması gereken konunun araştırılmasıdır. Buna da ancak konunun uzmanları karar verebilir" diye konuştu.
"MÜZİĞİMİZİ ÇALAN TRABZONLULAR BİZDEN ÖZÜR DİLEMELİ"
Giresun Müzik Dostları Derneği Başkanı Mehmet Yüksel de Trabzon Kolbastı oyununda Giresun türküsünün kullanılmasından dolayı özür beklediklerini kaydederek şunları söyledi: "Trabzonlular, türkümüzü kullanma noktasında bizden izin almalıdır. Türkümüz, kültür hırsızlığı sonucu çalınmıştır. Müziğimiz, kültür hırsızlığı yaparak çalındığı için de Trabzonlular bizden özür dilemelidir."
"KOLBASTI TRABZON’UN FAROZ MAHALLESİNDE KUMSALDA DOĞMUŞ BİR OYUNDUR"
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Beden Eğitimi Bölüm Başkanı ve Kolbastı oyunu Sanat Yönetmeni Yard. Doç. Dr. Engin Erşen ise Giresunluların tepkisine bir anlam veremediğini belirtti. Kolbastı oyununun 70-80 yıl öncesine dayandığını ve Karadeniz oyunlarıyla yeniden gündeme gelerek Türkiye’yi dalga dalga sardığını belirten Erşen, İHA’ya yaptığı açıklamada "Kolbastı oyunu Trabzon’un Faroz mahallesinde kumsalda doğmuştur. Kolbastı, yöre insanının değişen ve kökleşen doğa serüvenleriyle ilgili hareketlerindeki dilin adıdır. Bu, martının havalanması, balığın sıçraması, denizin dalgalanması, temelin karabasan titremesi gibi figürleri içerir. Kolbastı, son derece hareketlidir ve enerjinin dansıdır. Hareketi ve enerjiyi içinde barındırır. Estetikle duygunun harmanlandığı bir Trabzon klasiğidir, bir sevdasının eseridir, kültürel bir mirastır, zenginliktir. Aynı zamanda da yöre insanının ortak yaratıcılığının bir sembolüdür" dedi.
Kolbastı oyununun harmanlanmış bir oyun olduğunu ifade eden Erşen, "Kolbastı 1930’lu yıllarda Ankara Çiftetelli oyun havasının adımlama tekniklerinin alınarak Faroz’un kendi adımlama teknikleriyle harmanlamasıyla doğmuştur. Yepyeni bir doku ortaya çıkmıştır. İşte bugün oynanan oyunun aslı buna dayanır. Ben bu oyunu Karadeniz müziğiyle oynuyorum. Ancak bu müzik onundur veya bunundur o beni enterese etmez. Ben bu dansın sanat yönetmeni olarak bir başka dansla da oynayabilirim. Ama önemli olan dansın özünü korumaktır. O da Faroz dokusudur. Giresunluların bu anlamdaki tepkisini de anlamış değilim. İster Dere Boyu Kavaklar olsun ister diğer müzikler olsun anonimdir. Ama bu da bizi ilgilendirmez. Bu dans bizimdir, Trabzon’un dansımızdır. Ama aynı zamanda da yörenin bir zenginliğidir. Yani isteyen Dere Boyu Kavaklar ile oynamaya devam etsin, buna da diyeceğimiz bir şey yok" diye konuştu.
"KOLBASTI OYUNUNUN PATENTİ BİZDEDİR ORİJİNALİNİ BİLMEYEN GRUPLARIN BU OYUNU OYNAMASI YANLIŞ"
Giresun’dan bir grubun da Kolbastı oynamasını doğru bulmayan Erşen, Kolbastı oyunun patentinin kendilerinde olduğunu hatırlatarak konuşmasını şöyle sürdürdü:
"Türk Patent Enstitüsü’ne başvurduk ve Kolbastı’yı Karadeniz Uşakları (Hoptek) adı altında markalaştırdık. Şimdi birileri çıkar Artvin kolbastısı, Samsun kolbastısı, Giresun kolbastısı diyemez. Çünkü patenti şahsıma aittir. Bunu almak kolay değil, 6 ay askıda kaldığında kimse itiraz etmedi. Ama Giresun’dan bir grubun kolbastı oynaması çok yanlış bir olay. Buna tepki gösteririz. Çünkü bu dansın orijinini bilmek lazım. Siz bunun orijinalini ortaya koymadıktan sonra bu iş bir yere kadardır. Evet ortamı olabilir, ama uluslar arası bir ortama getirip de bunu pazarlayamazsınız. Çünkü bizim oynadığımız dansın bir felsefesi vardır, estetik derinliği vardır. Bunun estetik derinliği de Faroz’dur ve benim hazırlamış olduğum eski ve yeni tekniklerin harmanlanmasıyla ortaya çıkan oyundur."
"YATTARA ÇOK İYİ KOLBASTI OYNUYOR BENİM TAKIMIMDA RAHATLIKLA YER ALABİLİR"
Trabzonspor Kulübüyle bir anlaşma yaptıklarını ve dansın özünde varolan animasyonlardan 5 tanesini gollerden sonra sergilenmesi için kulübe verdiklerini söyleyen Yard. Doç. Dr. Erşen, Yattara’nın da çok iyi Kolbastı oynadığını belirterek şöyle konuştu: "Trabzonspor eğer Kolbastı’nın bu hızlılığını, çabukluğunu sergilediği zaman kuşkusuz şampiyon olur. Golden sonra çok güzel oynuyorlar. Bu sevindirici. Yattara da kıvrak ve çabuk bir oyuncu, Kolbastı da öyle. Yattara bu bakımdan benim dans takımımda rahatlıkla yer alabilir."