TESEV’in araştırmasına göre hem vatandaş hem de hâkim-savcılar yargıdan ümitsiz. Yargı üyeleri ‘Yargı bağımsız değil’ derken vatandaşın temennisi, ‘Allah düşürmesin’…
‘Yargı devletin kendisi zaten’, ‘Allah kimseyi mahkemeye düşürmesin’, ‘Mahkemelerden biraz adaletli olmasını beklerim’, ‘Mafya babaları birtakım elbiseyle mahkemeye çıkınca, iyi halden cezaları epey indiriliyor. Siyasi tutuklulara bu tür ayrıcalıklar tanınmıyor’, ‘Türkiye’de gerçekten yargı bağımsız değil bana göre’…
Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı’nın (TESEV) öncülüğünde Ankara Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mithat Sancar ve araştırmacı Suavi Aydın tarafından gerçekleştirilen ‘Algılar ve Zihniyet Yapıları’ adlı proje, iki kitap haline getirildi. Kitaplardan birinde farklı illerde yüz yüze görüşülen 70 vatandaşın, diğerindeyse 51 hâkim ve savcının görüşleri yer alıyor. Araştırmaya göre halk da yargı mensupları da yargıdan çok ümitli değil.
Vatandaşın gözünden
* Arabam soyuldu. Yüzde 100 haklı olduğunuz konuda polisler rapor tutuncaya kadar göbeğimiz çatladı. Yok sigara al, yok kola al, yok bilmem ne! Nerede kaldı hak, adalet, hukuk.. Yanlış mıyım? (Bursa)
* Yargı devletin kendisi… (Kars)
* Allah kimseyi mahkemeye salmasın (düşürmesin). (Karslı bir kadın)
* Ağır ceza mahkemesi deyince suratsız hâkim ve savcılar hatırlıyorum.
* Düşünce suçundan yargılandığınızda daha tedirgin oluyorsunuz. … Adi suçlarda insanlar kendini biraz daha rahat hissediyor. (Diyarbakır)
* Adliyeye girdiğin zaman ilk başta korku hissediyorsun. Güvende hissetmiyorum. (Denizli)
* Yıllardır bizde mahkeme fobisi var. Çünkü işkenceler baskılar vs. çok olmuş. (Diyarbakır)
* Adalet demek bir görgü demektir, iyi insanlara, iyi adamlara adalet denir. (Erzurum)
* (İdeal hâkim) Sosyal yaşantıya sahip olabilmeli. Günde iki farklı gazete okumalı. Kahveye, diskoya gitmeli. Plaja inmeli. Her yerin nabzını tutup aksaklığı da kafasında bir sentez etme yetisine sahip olmalı. Onun için iyi bir akla sahip olması gerek. (Samsun)
* Mahkemelerden biraz adaletli olmasını beklerim yani. (Kars)
* Siz ifade veriyorsunuz, hırsızı salıyorlar. ‘Yine çağırabiliriz sizi’ diyorlar. Hiç olmadık bir zamanda çağrıyorlar, o zaman işinizi gücünü bırakmak zorunda kalıyorsunuz. (Bursa)
* Hâkimin verdiği karara herkes saygı duymalı. Ama valla yüzde 60’i adil karar verse, yüzde 40’ının verdiğini sanmıyorum.
* Ben bir olay yaşadım, savcının bana direkt dediği laf şu: Para mafyada, mafya da iş yaparsa olacağı bu. Yani boşuna gelme diyor.
* Mafya babaları takım elbiseyle mahkemeye çıkınca, iyi halden cezaları epey indirilebiliyor. Siyasi tutuklulara bu tür ayrıcalıklar tanınmıyor. Bu etkisi var ama bence yanlıştır. (Diyarbakır)
Hâkim ve savcı gözünden
* Gerçekten yargı bağımsız değil bana göre. Ya Türkiye bir kere hukuk devleti değil ki yargı bağımsız olsun.
* … Ferhat Sarıkaya (Şemdinli iddianamesini yazan) arkadaşımız! Meslekten ihraç edilmesi, çok yanlış…
* Yargı etki altına alınmak isteniyor, yargıya baskı var bugün diyebilirsiniz, baskı altına alınmak isteniyor…
* Vallahi biz hâlâ bir adım ileri gidiyoruz, iki adım geri gidiyoruz… … Dur deyip durmayana ateş edilmez, önce başka tedbirleri almak lazım. Kolluk güçleri yerini bilecek, yani hâkim yerine, savcı yerine geçmeyecek; ona izin vermemek lazım.
Raporda ‘çarpıcı’ görüşler de vardı.
* Avrupa Birliği’nin asıl kuruluş amacı, Yahudi sermayesine karşı Hıristiyan sermayesinin korunmasıdır…
* (AİHM kararlarına yönelik eleştiri) Ben de türban istemiyorum, ama sen benim giydiğime nasıl karışırsın?
Dünya yüzünde dostumuz yok.
* Her iki ayaklıya insan diyecek miyiz, yoksa insan haklarından faydalanabilmek için şu kıstaslara uygun bir insan olmak gerekir gibi bir ayrım yapacak mıyız?