Türk balesine katkı sağlamak istemesi ise bir selama takıldı! 2003 yılında aldığı teklif üzerine Türkiye’ye bale eğitimi vermek amacıyla gelen hocanın kariyeri, ‘selamünaleyküm‘ sözüyle başlamadan bitti.
Chinko Refik (62), dünyanın önde gelen baletlerinden ve bale hocalarından biri. Annesi İngiliz, babası Pakistanlı olan Müslüman asıllı Refik (Seyid Usame), İngiliz Kraliyet Akademisi’nden mezun olduktan sonra başta Rusya’nın ünlü Bolşoy Balesi olmak üzere dünyanın çeşitli yerlerinde dersler verdi. Balet Refik Zaman’dan Fatih Vural’a konuştu.
ŞOK EDEN TEPKİ
1993 yılında İngiliz Kraliyet Akademisi‘nde bale eğitimi veren Chinko Refik, Türkiye’den çalışma teklifi aldı. Özel sebeplerle teklifi erteleyen Refik, ancak 10 yıl sonra davet aldığı Türkiye’ye gelebildi. İlk görüşme için İstanbul’daki Atatürk Kültür Merkezi’ne geldi. Merkez müdürüyle ‘selamünaleyküm’ diyerek diyaloga geçmek isteyince de kendisini şok eden bir tepkiyle karşılaştı:
"Selamünaleyküm Türkçe değil, Arapçadır. Burası bir Arap ülkesi değil." Bu sözler üzerine, "Neden aleykümselam?" demiyorsunuz diye soran ünlü balet, daha sonra yaşananları şöyle anlatıyor: "Türkiye’nin Müslümanların yaşadığı bir ülke, kendimin de Müslüman olduğumu söyledim. Efsane balet Rudolf Nurayev’in yakın arkadaşı olduğumu, kendimin de önemli bir balet olduğumu anlattım. Türk balesine büyük katkılar sağlayabileceğimi söyledim. Ama bu diyalogdan sonra beni bir daha aramadılar."
Diyaloğa geçtiği müdürün ismini hatırlamayan Chinko Refik, bu umutsuz bekleyişin ardından çareyi başka ülkelerden gelen teklifleri değerlendirmekte bulur. 2003’te ‘oldukça ucuz bir ülke’ olduğu gerekçesiyle İstanbul Merter’den büyük bir ev satın alan Refik’in ilerleyen süreçte de Türkiye’deki işleri yolunda gitmez. Arabasını gümrükten geç çıkardığı gerekçesiyle bugünün değeriyle yaklaşık 7-8 bin TL vergi borcu öder. Yurtdışına gittiği süreçte evinin kapılarını, sonradan tanıdığı ve fakir olduğunu öğrendiği bir aileye açan ünlü balet, bu yardımının karşılığını büyük bir darbeyle görür. 6 ay yurtdışında kaldıktan sonra Türkiye’ye döndüğünde, evin boşaltıldığını ve yaklaşık 100 bin TL değerindeki antikaların da götürüldüğünü fark eder. Kaçak doğalgaz ve elektrik kullanımı, evin harabeye dönmesi gibi nedenlerle yüklü bir borç da üstüne kalır.
Türkiye’de yaşadıklarının kendisini çok üzdüğünü söyleyen Refik, bu nedenle psikolojisinin de bozulduğunu söylüyor. 62 yaşındaki efsane dansçı, satışa çıkardığı Merter’deki evinde eski dans kayıtlarını izlerken Türkiye’den tamamen ayrılmanın planını yapıyor.
ÜSTÜN YETENEĞİYLE GENÇ YAŞTA İNGİLİZ KRALİYET AKADEMİSİ’NE SEÇİLDİ
Chinko Refik (Seyid Usame), 1947 yılında İngiliz bir anneyle Pakistan Anayasa Mahkemesi üyesi bir babanın, yedi çocuğundan biri olarak dünyaya geldi. Babasının görevi nedeniyle Sovyetler Birliği’nde başladığı balede üstün bir yetenek olduğu fark edildikten sonra İngiltere Kraliyet Akademisi‘ne seçildi. Burada efsane balet Rudolf Nurayev‘le tanıştı ve dostluğunu ilerletti. Daha sonra Stockholm’de eğitimine devam etti. Dünyanın birçok ülkesinde sahneye çıktı. Yıllarca Sovyetler’in ünlü Bolşoy Balesi‘nin en başarılı baletlerinden biri olarak sahne aldı. Baleyi sonlandırdıktan sonra yaşamını bale hocası olarak sürdürmeye devam ediyor.