Kanyon, Dünya yüzeyinde nehirlerce oluşturulmuş derin vadilere denir. Türkçeye Frenk dillerden gelen Kanyon adı, kaynağı İspanyolca asıllı olan cañón sözüdür.
Peki Türkiye’deki kanyonlar hangileri?
İşte muhteşem görüntüleriyle Türkiye’nin kanyonları:
Göynük Kanyonu
Göynük’ün 3-4 km uzağında bulunan ve turizme yeni açıldığından dolayı fazla bilinmeyen bu kanyona ulaşım için çeşitli seçenekler mevcuttur. Köyden yaklaşık 45 dakika sürecek bir yürüyüş ile veya Göynük’ten jip, dört tekerlekli safari motorsikleti gibi araçlar kiralanarak gidilebileceği gibi yine Göynük Belediyesi’nin bir hizmeti olarak saat başı hareket eden kanyon otobüsüne binilerek de gidilebilmektedir. Bu ulaşım vasıtalarıyla ancak vadinin başına kadar gelinebilmektedir. Bundan sonra doğa manzaraları eşliğinde yaklaşık 2-3 km’lik bir dağ yolu yürünmelidir. Yol bouyunca serinlemek isteyenlerin girebilecekleri doğal havuzlar göletler bulunmaktadır. Ulaşılan son noktada ise kanyonun buz gibi suları ve asıl göynük kanyonunun başlangıcı bulunmaktadır. Bu noktada bazen suda yüzerek, bazen ise kayalardan yürüyerek kanyonun daha yukarılarına gidilebilir şelaleler fotoğraflanabilir. Kanyon 2009 Nisan ayı itibarı ile tesisleştirilmiş ve turizme profesyonel hizmet vermeye başlamıştır. Tesiste Kanyona girişler için güvenlik ekipmanları sağlanmakta ve rehberli turlar düzenlenmektedir. Ayrıca kanyona girmeyenler için çeşitli büfe noktalartı harika bir restoran ve tüm temel ihtiyaçların karşılandığı tesisler mevcuttur. Dünyanın en iyi 10 trekking parkurlarından biri olarak kabul edilen Likya yolunun önemli bir bölümü (Hisarçandır – 18 km, gedelme – 8 km) Kanyonun içerisinden geçmektedir ve bu konudada rehberli turlar düzenlenmektedir. Göynük Kanyonu tüm Likya yolu boyunca mevcut olan en uygun kamp ve ihtiyaç giderme mola noktasıdır.
Güver Kanyonu
Güver kanyonu (Güver uçurumu), Antalya ilinde, Döşemealtı ilçesi sınırlarında yer alan Karstik kayaçlar üzerinde oluşmuş kanyon vadidir. Kanyonun uzunluğu 2 km, genişliği 20-30 m, yüksekliği 115 metredir. Alanda Traverten kayaçları yaygındır. Travertenler Toroslardan gelen suların etkisiyle derince aşınmış, tahminen 1 milyon yılda kanyon oluşmuştur[1]. Kanyon 280-300 m yüksekliğindeki Döşemealtı Platosu üzerinde yer alır. Kanyonun içinden Güver çayı, Karaman Çayı ve Gürkavak çayı geçer.
Alanda 2007 yılında kurulan Güver Kanyonu Tabiat Parkı’nın büyüklüğü 4044 ha’dır. Sahada kurulan Güver Kanyonu Tabiat Parkı ile Düzlerçamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Alageyiklerin dünyada doğal olarak yaşadığı tek alandır.[2]
Antalya’ya uzaklığı 20 km olan alanada konaklama tesisi bulunmamaktadır. Kanyonda seyir terasları yer alır, son kısmında panoramik Antalya görüntüsü verir. Çevrede Akdeniz iklimi bitki örtüsü yaygındır: Kızılçam, Ardıç, Pırnal Meşeşi, Keçiboynuzu, Sakız ağacı, Funda gibi maki türleri görülür. Hayvan topluluğu olarak; Ala geyik, Karaca, Dağ keçisi, Yaban Domuzu, Tilki, Porsuk, Tavşan, Üveyik, Kartal ve Doğan görülür.
Kapuz Kanyonu
Kapuz, Muğla ilinin Ula ilçesi sınırları içerisinde bir kanyonun yöresel adıdır. Kırkurgan olarak da isimlendirilir. Rivayete göre kırk urgan birbirine bağlanmış ancak kanyonun dibine ulaşmamıştır.
Köprülü Kanyon
Köprülü Kanyon, Isparta’nın Sütçüler ilçesinde başlayan ve Antalya’da denize dökülen, rafting yapmaya uygun bir Köprüçay’ın vadisi.
Rafting yapılabilen bölgenin başlangıcında iki adet de tarihi köprü bulunmaktadir, küçüğü asıl usta tarafından, kemerli büyük köprü ise ustanın kalfası tarafından inşa edilmiştir. Köprülü Kanyon ismini de bu köprülerden almıştır.
Yaz aylarında günde 7 bin kişiye rafting imkânı sağlayan bu temiz nehrin suyu da kaynağından rahatlıkla içilebilir. Çevrenin tabii güzelliği iyi bir sayfiye yeri olmasında önemli rol oynamaktadır. Bu nedenle kanyon aynı zamanda turistik bir yerdir.
Köprülü Kanyonun başlangıcı Ispartanın güney doğusunda bulunan Kasımlar beldesidir.Nehrin asıl kaynağını Ispartanın ilçesi olan Aksudan gelen ırmak ve yine Ispartaya bağlı Karacahisar köyünden çıkan su oluşturmaktadır. Kanyon Kasımlardan Antalyanın Değirmenözü köyüne kadar yaklaşık 25 km boyunca dar vadilerden oluşmaktadır. Bu kısımda özellikle suyun yükseldiği zamanlarda yürüyerek geçiş zordur. Ama yaz aylarında yürüyerek geçiş yapılabilir . Değirmenözü köyünden sonra nehir tamamen açık alanda akar. Daha sonra nehir tekrar dar vadilere girer . Bu ikinci kısım Köprülü Kanyon Antik Köprüsüne kadar devam eder.Yine bu bölümde dik vadiler zor geçişler ve doğal güzellikler vardır. Akarsu çevresinde 1973 yılında, 36.614 ha büyüklüğünde Köprülü Kanyon Millî Parkı oluşturulmuştur.
Saklıkent Kanyonu
Saklıkent Kanyonu, Antalya-Muğla sınırını çizen Eşen Çayının kolu olan Karaçay’ın oluşturduğu kanyondur. Suyun kolayca aşıdırabileceği Kalkerli arazide fay çatlaklarınında yardımıyla sarp ve derin bir kanyon oluşmuştur.Uzunluğu 18 km , yüksekliği 200 m’dir. En dar yeri 2 metreye kadar düşer. Eşen Çayının bir kolu olan Karaçayın debisi Kanyon çıkışında 14-17 m³/sn’dir.
Kanyonun tabanı şiddetli akan suyla dolu olduğundan, su içinden geçmek imkansızdır.Giriş kanyonun dik yamaçlarına demir çubuklarla tutturulan 200 metrelik tahta bir köprüyle yapılabilmektedir. Köprüden sonrasında oldukca soğuk olan güçlü Karstik kaynaklar bulunur. Yaz mevsiminde Fethiyelilerin piknik yeri olarak kullandığı alana yılda 180-210 bin turist gelir.
Kanyonun çevresinde 06.06.1996 tarihli Resmi Gazeteyle Saklıkent Milli Parkı ilan edilerek korumaya alınmıştır. 12.390 hektarlık milli park alanında Kaş ve Fethiyenin üçer köyü yer alır. Alanda görülen bitki topluluklarını yüksekliğe göre Maki, Kızılçam, Karaçam ve Sedir toplulukları oluşturur..
Akıntı çok şiddetlidir ve soğuk su akar. Antalya’nın batısında Patara’dan Kınık istikametine devam ederken Saklıkent sapağından 16km. Ksantos antik şehrine çok yakındır.
Kanyonun keşfi ise çok yakın bir tarihe dayanmaktadır. Rivayetlere göre bir çobanın keçisini buraya kaçırması sonucunda keçisinin peşinden gitmesiyle keşfettiği kanyon, çevre yerleşkelerde merak konusu olur. Çobanın burayı bildirmesinin ardından Çevre ve Orman Bakanlığı’nın Saklıkent’i Milli Park ilan etmesinden sonra, özel firmalarında da desteği ile Saklıkent bugünkü halini alır.
Sansarak Kanyonu
Sansarak kanyonu, Sansarak, İznik’te bulunan turistik kanyon. Marmara Bölgesinde tur düzenlenebilen trekking parkurları arasında en zorlularından birisidir.[1] Günümüzde Turizm şirketleri bu parkurda doğa yürüyüşleri faaliyetleri düzenlenmektedir.
Sapadere Kanyonu
Sapadere kanyonu, Antalya ilinin Alanya ilçesi, Sapadere köyünde yer alan Karstik oluşumlu kanyondur. Köyede adını veren Sapadere’nin oluşturduğu kanyonun uzunluğu 360 m, yüksekliği 400 m’dir.[1] Kanyonun oluşumunda Kireçtaşı bloklarının kimyasal ayrışması etkilidir.Sapaderenin kanyondan çıktığı noktada, kanyonun tabanı çoşkun akan dere tarafından kapatılmıştır. İç kısımlara geçmek için yan duvarlara demir çubuklarla doğaya uyumlu 350 m uzunluğunda tahta köprü inşa edilmiştir. Altta akan suyun üzerinden geçtikten sonra kanyonun sonunda Şelale yer alır.Şelalenin döküldüğü yerde suları oldukca soğuk olan dev kazanı (doğal havuz) oluşmuştur.Yaz mevsiminde bu doğal havuzun soğuk sularında yüzülmektedir.
Yakın zamana kadar sadece çevre halkın bildiği kanyon, yerel yönetimlerin yaptığı tanıtım çalışmalarıyla turist çekmeye başlamıştır. Kanyon girişinde gelen misafirlerin temel ihtiyaçlarının karşılanabileceği yeme-içme mekanları vardır. Kanyonun uzaklığı Alanya’ya 44 km, Antalya’ya 179 km’dir.Antalya-Mersin yolu üzerinde Alanya’yı 24 km geçtikten sonra Demirtaş beldesine gelinir.Demirtaş beldesinden asfalt yol ile Sapadere köyüne gidilir.
Ulubey Kanyonu
Ulubey Kanyonu, Uşak ilinin Ulubey ilçesi sınırları içerisinde bulunan kanyon. Bugüne kadar bilinmeyen kanyon, Ulubey Çayı ve Banaz Çayı boyunca devam eden bir ana kanyon ile buna bağlanan onlarca büyük yan kanyonlardan oluşur. Ulubey çayı, bütün kanyonu adeta saklı bir cennete çevirmiştir.
Ulubey’de ilin güney ve güney batı kesimlerinde jeolojik yapının özelliğinden dolayı oluşan Ulubey Kanyonu, kanyondan geçen Dokuzsele Deresi’nde meydana gelen kirlilikten dolayı turizme açılamıyor. Kanyonun, dibinden geçen Dokuzsele Deresi temizlendiğinde yamaç paraşütü ve doğa turizmine açılması planlanıyor.
Kanyonların il turizmi için büyük kazanç olduğunu belirten Ulubey Belediye eski Başkanı Hüseyin Buğdaylı, “Ulubey Kanyonu Uşak ve Ulubey için büyük önem taşımaktadır. Bu bölgenin Türk turizmine kazandırılması büyük kazanç olacaktır. Kanyonun turistlik önem kazanabilmesi için içerisinden geçen Dokuzsele deresinin temizlenmesi gerekir. Uşak Karma-Deri Organize Sanayi Bölgesi’nin kimyasal atıkları bu derelere atıldığı sürece bölgede herhangi bir çalışma yapılamaz” dedi.
Ulubey Belediyesi olarak kanyonlar için şu an için herhangi bir proje düşünmediklerini ama arıtma tesislerinin açılmasından sonra bölgenin turizme kazandırılması için proje hazırlayacaklarını ifade eden Buğdaylı, “Derelerin tamamlanacak arıtma tesisi ile kirlilikten kurtulacağını biliyoruz. Derelerden temiz su akmaya başladığı takdirde kanyon eski güzelliğine kavuşacak. Ulubey Belediyesi olarak eğer dereler temizlenirse kanyonun Türk turizmine kazandırılması için gerekli çalışmayı yapacağız. Öncelikli olarak kimyasal atıkların temizlenmesi gerekiyor” şeklinde konuştu.
Kanyonda her türlü meyve ve sebze yetiştirilir. Kanyona toprak yollardan iyi bir arazi aracı ile inebilirsiniz veya belirlediğiniz bir güzergahta grup halinde yürüyüş yapabilirsiniz. Ulubey Belediye eski Başkanı Hüseyin Buğdaylı, bölgeyi koruyarak turizme kazandırmak için gayret sarf ediyor. Banaz çayında sal sporları, kayalıklarda tırmanış, kanyon boyunca balonla gezinti yapılabilir. Ulubey İlçesi, Uşak merkeze 29 km mesafededir ve gün boyu toplu taşıma imkânı vardır. Uşak merkezinde konaklayabilir ya da kanyona hakim tepelerde çadır kurabilirsiniz.
Valla Kanyonu
Valla kanyonu, Kastamonu ili, Pınarbaşı ilçesi, Muratbaşı köyü sınırları içinde bulunur. Küre Dağları Millî Parkı içinde yer alan kanyon 800 m derinliği ile dünyanın en derin 2. kanyonudur. Devrekani çayının Küre dağlarını parçalayarak oluşturduğu kanyondur. Uzunluğu 12 km’dir.
Küre dağlarını oluşturan kireçtaşı tabakaların, akarsuların kimyasal yolla aşındırması ile oluşmuştur. Devrekani ve Kanlıçay’ın birleştiği noktadan başlayan kanyon, Cide ilçesi yönünde 12 km ilerler. Devrakani çayı, Valla kanyonundan başka Çatak kanyonu ve Homa kanyonunu da oluşturmuştur.
Kanyonun uzunluğu, parkurunun zorluğu, duvarlarının yüksekliği geçişi tehlikeli hale getirmektedir. Uzman olmayanların ve teçhizatsız kişilerin geçmesi mümkün değildir. Kaybolma olayları ve ölümler olabilmektedir.
1994 yılında İstanbul Teknik Üniversitesinden 4 öğrenci Valla Kanyonunda kaybolmuştur. Bu öğrencilerin 14 gün sonra Cide ilçesinden çıkmaları ile kanyon ülke gündemine gelmiştir. Valla kanyonunun çıkışında Devrekani cayı Loç vadisi içinde akar. Vadi çıkışına 35 m yüksekliğinde Cide barajı ve HES yapımı projesi aşamasındadır.
Yazılı Kanyon
Yazılı Kanyon, Isparta ili Sütçüler ilçesinde bulunan kanyon ve tabiat parkı. Yazılı denmesinin sebebi kanyonda büyük bir kaya üzerinde eski yunan şairlerinden Epiktetos’un Hür İnsan Üzerine Bir Şiir’inin yer almasıdır. Aziz Paul, Perge’den Pisidia Antiocheia’ya giderken bu kanyondan geçmiştir. Bu yüzden kanyon, hıristiyanlar ve din turizmi için de kutsal yerlerden birisi sayılıyor.
Not: Bilgiler Wikipedia’dan derlenmiştir.