Tarihi milattan önceye uzanan, hemen her alanda ilkleri başlatan Bergama Krallığına ev sahipliği yapan ve tarihsel dokusuyla UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Aday Listesi’ne kabul edilen İzmir’in Bergama ilçesi, kalıcı miras listesine girmek için kolları sıvadı.
Bergama Krallığı ile Helenistik, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ev sahipliği yapan İzmir’in Bergama ilçesinde, tarihten kalan mirasın, dünya mirasına dönüştürülmesi amaçlanıyor.
Bergama, Lidya ve Pers egemenliğinden sonra MÖ 4. yüzyılda Büyük İskender’in tarafından fethedilen, MÖ 133’de de Roma Devleti sınırlarına geçen, MS 395’de Bizans egemenliğine, Türkler’in Anadolu’ya gelmesiyle de Türklerin hakimiyeti altına giren Bergama, antik tarihten günümüze kadar ulaşan eşsiz eserleri Akropol ve Asklepion, Kızıl Avlu olarak nitelenen kilise, Bergama Müzesi’nde sergilenen eşsiz tarihi eserlerle her yıl binlerce turisti misafir ediyor.
Sahip olduğu tarihi dokusuyla bu yıl Haziran ayında UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Aday Listesi’ne kabul edilen Bergama’nın, kalıcı miras listesine alınması için Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Bergama Belediyesi öncülüğünde çalışmalar yürütülüyor.
Bergama Belediye Başkanı Mehmet Gönenç, çalışmalara ve hedeflere ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, kalıcı miras listesine hazırlık için öncelikle alan yönetim planlamasının gerekli olduğunu, yerel yönetim, bakanlık, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin katılacağı çalıştayla, alan planı hazırlanacağını bildirdi. Kentin mimari, arkeolojik ve kültürel özelliklerinin belirleneceği alan planının, Efes Antik Kenti için yapılan ihale yoluyla ya da üniversitelerden danışmanlık hizmetiyle Bergama Belediyesince hazırlanabileceğini kaydeden Gönenç, planın bir yıl içerisinde tamamlanmasının hedeflendiğini söyledi.
Oluşturulan alan yönetim planının dosya halinde Kültür ve Turizm Bakanlığına iletileceğini, bakanlığın da UNESCO Dünya Kültür Mirası kalıcı listesine Bergama’nın alınması için adaylık başvurusunda bulunacağını kaydeden Gönenç, şöyle devam etti:
”Bizim öngörümüz dosyanın 2013 yılında görüşüleceği yönündedir. Oldukça uzun bir yol. Çalışmalara başladık. Belediyelerle paylaşım içindeyiz. Kalıcı miras listesine Türkiye’den Alanya, Edirne de girmek için aday olmuş durumda. Bu belediyeler tüm planlarını hazırladılar. Listede Türkiye’den halen 9 yer var, ancak 1998 yılından bu yana Türkiye’den kalıcı listeye giren yer yok. Çok önemli kentlerimiz olmasına rağmen, Türkiye olarak miras listesine girme konusunu ihmal etmiş durumdayız. Bergama’yı diğer adaylardan ayıran en önemli özellik ise tarihidir. Bölgenin çok artıları var. Bergama 2 bin 500 yıllık krallık. Bergama, UNESCO’ya göre, diğer yerlerden çok daha bilinen ve tanınan bir bölge.”
Bergama’nın kalıcı miras listesi için avantajının çok olmasına karşın, koruma alanlarındaki tahribat ile eski dokuyu bozan çok fazla yapılaşmanın olduğuna değinen Gönenç, UNESCO’nun miras listesine, antik alanların yanı sıra kent dokusunu yansıtan şehrin bir kısmının içinde olduğu alanları da kabul ettirmeyi istediklerini söyledi.
Bergama’nın yurt dışında bir marka olduğunu ve kentten yıllarca önce taşınan eserlerin sergilendiği Almanya’daki Bergama Müzesi’ni milyonlarca insanın ziyaret ettiğini dile getiren Gönenç, ”Bergama Müzesi’ni sadece bu yıl bin 800 bin ziyaretçi gezecek. Bergama’ya gelen ziyaretçi sayısı ise 400-420 bin kişidir. Bergama’dan götürülen Zeus Sunağı’nı da tamamen ilçe tarihinden kopuk bir eser olarak görüyor ve sergiliyorlar. Onun arkasındaki kenti, tarihi, yurt dışında bilmiyorlar” dedi.
MİRAS, ZİYARETÇİ GETİRECEK
UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesine giren bölgelerde, miras kriterlerini korumanın önem taşıdığını, Bergama’nın geçici aday listesine alınmasının da bu yöndeki çalışmaları şevklendirdiğini anlatan Gönenç, sözlerini şöyle sürdürdü:
”UNESCO kriterlerini koruyabilmek önemli. İstanbul bu konuda sıkıntı yaşıyor. Geçici listeye girmek bizim için moral oldu. Alan yönetiminde temel kriter de şehirdeki bütün turizm olgusunu planlamaktır. Ziyaretçi yolları, oteller, otopark alanları, güzergahlar, yapılacak kentsel düzenlemeler, restorasyonlar ele alınacak. İmarla ilgili gereklilikler, konaklama tesisleri, ören yerlerinin gelirleri gibi turizmle ilgili tüm unsurlar planlı olarak ele alınacak. Bunlar, Kültür ve Turizm Bakanlığınca ortak çalışmayı gerektiren unsurlardır. Bakanlık, merkezi hükümet ve yerel yönetim tarafından çalışma yapılması gerekiyor. Bakanlık yetkilileriyle yeniden bir araya geleceğiz. Halen bölgeye gelen yıllık ziyaretçi sayısının yüzde 90’ı yabancıdır ve 400-420 bin kişi dolayındadır. UNESCO’nun kalıcı kültür mirası listesine girmemiz halinde, ziyaretçi sayısında çok büyük artış olacak.”
Tarımsal üretim de yaygın olan Bergama’da turizm olgusunun değişmesiyle kentin turizm gelirlerinden daha fazla yararlanması gerektiğini dile getiren Gönenç, UNESCO hedefinin kazandıracağı gelişmeleri şöyle sıraladı:
”Turizm olgusu ve elde edilen gelir sadece arkeolojik ören yerlerinin ziyaretiyle gerçekleşiyor. Gelen turistler 4-5 saat kalıyor. Butik otellerimin gelişmesi lazım. Konaklama yaratalım. Modern beş yıldızlı otellerin dışında kaliteli butik otellere daha fazla ihtiyacımız var. Ören yerleri dışında müzeler, kent dokusu olan alanlar da gezi güzergahları içerisine katılabilirse, turizmden kent de gelir elde edilebilecek. UNESCO süreci gerçekleşirse ciddi anlamda turizmden gelir elde edeceğiz. UNESCO’dan çıkacak sonuç önemli. 3-4 yıl içerisinde Bergama’nın miras listesine gireceğini düşünüyoruz. Bu işin peşini bırakmayacağız.”
Bergama Belediye Başkanı Mehmet Gönenç, miras listesi olmanın önemini vatandaşa da anlatacaklarını, turizm fuarlarında tanıtımı artıracaklarını da dile getirerek, belediyenin koruma çalışmaları kapsamında da eski yapılan restorasyon çalışmalarını da sürdürdüğünü vurguladı.
Bergama Kaymakamı Ahmet Ertan Yücel de kültürel ve arkeolojik özelliklerini korumak için Bergama’da itina gerektiren bir çalışma yürütülmesi gerektiğini ifade ederek, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesine girebilmek için tüm imkanların ortaya konacağını vurguladı.
YATIRIMCILARIN BEKLENTİSİ
Bergama Ticaret Odası Başkanı Melih Kahraman, geçici adaylık sürecinde UNESCO heyetini ağırladıklarını, kalıcı listeye girme aşamasında da her türlü katkıya hazır olduklarını söyledi.
SİT alanı engeli nedeniyle Bergama’da turizm ve işletmelere yönelik yatırımların yapılamadığını, belediye meclisinin bu yönde alacağı kararlarla bölgede turistlerin modern şartlarda konaklayabileceğini tesislerin yapılabileceğini dile getiren Kahraman, yatırımcıların beklentilerini de şöyle dile getirdi:
”Alan yönetiminde öncelikler bir araya getirilmelidir. Ortak aklı harekete geçirmek lazım. Sürece sivil toplum örgütlerini dahil etmek lazım. Bergama’nın çok fazla kültürel mirası var. Konaklama tesislerine yönelik çalışmalarımız devam edecek. Sit engeline takılıp kalıyoruz. Beş yıldızlı kompleks kazandırmak gerekiyor. Belediye meclisinin yönde karara varması lazım. Belediyemize görev düşüyor. İmar mevzuatında değişiklik yapılırsa talep edilen iki otel süratle yapılır. Bu tesisler, Bergama’nın marka imajını tasdikler. Bergama’ya tren ulaştırılırsa da turist sayısı 900 bine ulaşır. Toplu taşımaya ihtiyaç var. Turisti, tek başına kültürel miras artırmaz, destinasyonları artırmak lazım. Yatak kapasitemiz halen 1980’li yıllardan kalma. UNESCO listesine girmesi Bergama’nın turizm anlayışını tetikler. Yatırımlar ortaya çıkar.”
Zaman