İtalyan film yönetmeni Bernardo Bertolucci kimdir? Bernardo Bertolucci biyografi. Bernardo Bertolucci’nin filmleri…
Bernardo Bertolucci, yüzyılın en büyük İtalyan şairlerinden biri olan Attilio’nun oğlu ve bir diğer saygın film yönetmeni Giuseppe’in kardeşidir. Son İmparator (1987) ile hem dünya çapındaki izleyici ve eleştirmenlerin çoğunluğunun hem de filmi dokuz dalda Oscar’a aday gösterip dokuz Oscar’la ödüllendiren Akademi’nin 4747 üyesinin büyük övgüsünü kazanarak başarısının doruğuna ulaşmıştır.
Bu ilahlaştırma, yayınladığı küçük bir şiir kitabı (In cerca del mistero) Viareggio Ödülü’nü kazanan ve Accattone’de (1961) Pasolini’nin asistanlığını yapan 21 yaşında genç bir Parmalı olarak, dikkat çekmeyen ilk filmi La commare secca’yı (Zalim Orakçı) yönettiği 1962’deki başlangıcından elbette ki çok uzaktı. Tutku ile ideoloji arasına sıkışan otobiyografik bir building olan bir sonraki filmi Devrimden Önce (1964) ile dikkat çekmeye başlıyordu. Bunu, uzun bir tv belgeseli olan La via del petrolio; Julian Beck ve Living Theatre ile birlikte yaptığı Agonia (Can Çekişme) adlı kısa bir film ve Dostoyevski’den esinlenen tuhaf, deneysel, Godardvari bir film olan Partner (1968) ile kesintiye uğrayan uzun durgunluk yılları izledi.
1970’te, uluslararası eleştirel ve popüler başarı kazanmasını sağlayan iki film; Örümcek Stratejisi (Strategia del ragno) ve Moravia’nın romanından uyarlanan Konformist (II Coformista) geldi. Konuları faşist İtalya’da geçen bu iki film, faşizmin burjuva köklerini araştırmakta ve baba temasını merkez almaktaydı. Her iki filmde, Vittorio Storaro ile, Konformist’te sanat yönetmeni Ferdinando Scarfiotti ve editör Kim Arcali ile önemli işbirliklerini de başlattı. Bu filmlerle birlikte Bertolucci’nin filmleri, dağınık ışığı sıcak renkleri ve yoğun şiddet patlamalarıyla kesilen sakin bir ritimle karakteristik duruş ve görünüşlerini kazanmaya başlıyordu.
Uluslararası prestiji, Paris’te Son Tango’nun (1973) skandal başarısıyla iyice pekişti. Marlon Brando’nun olağanüstü performansını yardımıyla Son Tango Amerika’da 16 milyon dolar kazandı ve toplatılıp yok edilmesini emreden mahkeme kararına rağmen İtalyan sinema tarihinin en büyük gişe gelirini kazandı.
1900 (1976) filmi 1900 yılında Orta İtalya’da bir çiftlikte aynı gün doğan bir köylü ile bir çiftlik sahibinin paralel yaşamlarını izler. 320 dakika süren (daha sonra 240 dakikaya indirildi) iki bölümü, filmi karşıtlıklar diyalektiği etrafında inşa edilen fırsat ve başarma tutkusu eseri haline getirdi. İtalya’daki sınıf mücadelesi üzerine olan bu film Amerikan dolarlarıyla finanse edilmişti, uluslararası bir oyuncu kadrosu vardı ve Rüzgâr Gibi Geçti türünden bir Hollywood melodramı, sosyalist gerçekçilik ve Çin bale filmlerine uygun bir final sahnesiyle kaynaştırılmak istenmişti. Bu filmi, Verdi’ye gönderilen bir selamla birlikte yarı Marxist yarı Freudyen, siyasal bir melodram olarak düşünmek de mümkündür.
Son Tango gibi 1900’da uluslararası bir ortak yapımdı. Teknik olarak Avrupalı olan filmin yapımı ve piyasaya sürümü, ona mali destek sağlayıp dünya çapındaki dağıtım haklarını elde eden Amerikan şirketlerinin pazarlama stratejileri yüzünden büyük ölçüde sınırlandı. Dağıtımcılarla yaşanan (1960’ların başında Visconti’nin Leopar’da yaşadığı sorunlardan farklı olmayan) sorunlar Bertolucci’yi daha az sınırlayıcı olacak yapım anlaşmaları aramaya yöneltti. Sonra ki filmi İtalyan yapımıydı; ardından Son İmparator ile uluslararası yapımlara geri dönerek daha sonraki Çölde Çay (1990) ve Küçük Buddha’nın da yapımcılığını üstlenecek olan İngiliz asıllı Jeremy Thomas ile birlikte çalışacaktı.
Aslında La luna da (Ay, 1979) 1900 gibi, ana-oğul ilişkisi üstüne ve merkezinde belli belirsiz bir ensest dürtüsü yatan bir melodramdı. Gülünç Bir Adamın Trajedisi ile Bertolucci, İtalya’nın 1970’lerdeki zor, karışık ve şiddet dolu durumunu, ilk kez babanın bakış açısıyla ele almayı denemişti. Paul Bowles’un Esirgeyen Gökyüzü adlı romanından uyarlanan Çölde Çay (bir anne oğul ilişkisini söz konusu eden bir alt-öykü dışında) Oedipal anlatı dünyasından kaçan, tam bir aşk öyküsüdür, ama aşkın acı, ölüm ve kendi kendini yıkımla iç içe geçtiği bir aşk öyküsü. Küçük Buddha ise, sınıf mücadelesinin ve eziyetli cinselliğin (en azından geçici olarak) dışlandığı ve umulmadık ölçüde dingin bir filmdir.
BERNARDO BERTOLUCCİ’NİN FİLMLERİ:
- Zalim Orakçı (1962)
- Devrimden Önce (1964)
- Partner (1968)
- Can Çekişme (1969)
- Konformist (1970)
- Örümcek Stratejisi (1970)
- Paris’te Son Tango (1973)
- 1900 (1976)
- Ay (1979)
- Gülünç Bir Adamın Trajedisi (1981)
- Son İmparator (1987)
- Çölde Çay (1990)
- Küçük Buddha (1993)
KAYNAK: Dünya Sinema Tarihi – Geoffrey Nowell-Smith