Uyanır uyanmaz kendini gösteren ve gün boyunca devam eden yaz yorgunluğu, bugünlerde birçok insanın en büyük problemi. Kiminde iş verimini düşüren, kimine tatili zehir eden bu durumun sebepleri ne olabilir? Yorgunluktan kurtulmak için neler yapılabilir?
Kuş cıvıltıları eşliğinde sıcacık güneşle aydınlanmış bir sabah çoğumuz için "bomba" gibi başlayan bir günü ifade etse de birçok insan yaz sabahlarının yorgunluğundan şikâyet eder. İşyerinde, tatilde sürekli, "Hiçbir şey yapmak istemiyorum, uykum var, kendimi yorgun hissediyorum." diyen insanları dinler dururuz. Aslında tıpta bu türden şikâyetlerin teşhisi konmuş değil. Ama uzmanlar, yaz sabahı yorgunluğunun çeşitli sebeplere bağlı olarak kendini gösterebileceğini söylüyor. Tabii bu hastalık sürekli devam ediyorsa psikolojik bir sorunun da göstergesi olabiliyor.
SEBEPLERİ NELERDİR?
Memorial Ataşehir Tıp Merkezi’nden Dâhiliye Uzmanı Prof. Dr. Birsel Kavaklı, yaz yorgunluğunun çeşitli sebepleri olabileceğini söylüyor. Özellikle aşırı sıcaklarda terle fazla elektrolit (kanda ve hücre içi organik sıvılarda çözünmüş olarak bulunan tuzlar) kaybedilmesi yorgunluğa sebep olan etkenler arasında. Kavaklı bunu sadece yaza bağlamamak gerektiğine de özellikle vurgu yapıyor. Bazı hastalık halleri de insanların kronik yaz yorgunluğu hissetmelerine sebep olabiliyor. Örneğin tiroit hastalığı, kansızlık, hipertansiyon, kalp yetersizliği ve şeker hastalığı olan kişiler sıcaklardan daha fazla etkileniyor. Kavaklı, yazın yorgun uyanan kişilerin bunlara da dikkat etmesini ve mümkünse bir muayeneden geçmesini öneriyor.
Tabii işin bir de psikolojik boyutu var. Sema Hastanesi’nden Psikiyatrist Dr. Kadriye Şentürk Pehlivan, yazın sıcak havaların tatil çağrısı yaptığını, "Bu havada çalışılır mı?" diye bir algıya sebep olduğunu belirtiyor. Bu durumda çalışmak kişiye zor gelebiliyor. Pehlivan, mevsim geçişleriyle ilişkilendirilecek depresif ataklar ya da duygulanım bozukluklarından da bahsedilebileceğini söylüyor ve ekliyor: "Tıpta birkaç kere olmuş bir durumla ilgili hemen tanı koymuyoruz. Ama sürekli sabahları yorgun uyanılıyorsa, isteksizlik, keyifsizlik varsa ‘acaba bu kişilerde depresyon mu var’ diye bakılabilir. Mevsim değişikliklerinde de depresyon belirtileri görülür. Tıpta böyle bir tanı konulmuştur. Hep aynı mevsimde depresifleşir kişi. Tabii depresyonlar da çeşit çeşittir. Buna illa ağır bir depresyon denilemez."
YAZ YORGUNLUĞU NASIL AŞILIR?
Uzmanların çeşitli sebeplere bağladığı yaz yorgunluğunu aşmanın en önemli yolu beslenmeye dikkat etmek ve vücudu dinlendirmekten geçiyor.
Prof. Dr. Birsel Kavaklı ve Psikiyatrist Dr. Kadriye Şentürk Pehlivan bu tür şikâyeti olanlara şunları öneriyor:
Özellikle iş stresinden uzaklaşmak için herkes kendisine göre düşünmeli, en uygun aktiviteyi seçmelidir. Yeşil alanda yürüyüş yapmak ya da hafta sonu kısa bir tatil olabilir. Özellikle açık havada yapılan yürüyüşlerin ve güneşin antidepresan etkisi olduğundan bahsedilir.
Bazen sadece yatmak dinlenmek için yeterli olmaz. Bedeni dinlendirmenin yanı sıra ruhu dinlendirecek şeyler de yapmak gerekir.
Yaz aylarında vücutta ağırlığa sebep olacak yağlı yemeklerden kaçınılmalı, bol bol meyve-sebze tüketilmelidir. Ayrıca öğün çoğaltmak da vücut direncini artıracaktır.
Çokça sıvı almak gerekir ama insanlar genelde serinlettiği için gazlı içecekler tüketiyorlar. Bu içecekler çarpıntı yaparak veya damarlar üzerindeki olumsuz etkisiyle kişiyi kötü etkiliyor. Bu nedenle soda, mineralli içecekler veya meyve suları gibi vitamin içeren içecekler ya da klasik içeceğimiz ayran daha iyi gelebilir.