Bugün kullandığımız pek çok kumaş ve giysi farklı özelliğe ve yapıya sahip. Pamuklu ve yünlü ürünler sağlıklı. Ancak ülkemizdeki üretim, tüketim hacmini geçtiği için bu ürünlerin ithalatı yapılıyor. Dolayısıyla da fiyatlar yükseliyor.
Birçok üründe yüksek oranda, yüzde 80’lere kadar polyester içerdiğine dair ibareler görüyoruz. Doğada da polyester bulunmasına karşın, tekstil sektöründe ağırlıklı olarak sentetik polyester kullanılıyor. Polyester, pet şişe, film şeritleri gibi plastik ağırlıklı malzemelere de esneklik kazandırması açısından tercih ediliyor. Tekstilde kullanılmasının ana sebeplerinden biri de ürüne belli bir esneklik kazandırmak. Ancak yine de tene temas eden ürünler seçerken ağırlıklı polyester olmamasına dikkat etmekte fayda var. Peki en güvenilir kumaşlar hangileri? Ucuz ürünler ne kadar sağlıklı? Tüm bunları Uludağ Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölümünden Prof. Dr. Dilek Kut Toprakkaya ile konuştuk…
Ürünlerin etiketine baktığımız zaman akrilik, polyester gibi kumaşların ağırlıklı olduğunu çok az pamuk kullanıldığını görüyoruz. Neden pamuklu kumaş bulmak bu kadar zor? Nasıl değerlendiriyorsunuz bu durumu?
Pamuk lifi tekstil hammaddeleri içerisinde en fazla kullanılan doğal lif çeşididir. Bazı üretim alanlarında %100 pamuk lifi kullanılırken bazı alanlarda polyester ile ya da diğer sentetik liflerle karışım halinde de kullanımı yaygın bir şekilde gerçekleştirilmektedir. Dünyada en fazla pamuk üretimi Çin’de gerçekleşmektedir. Ülkemiz pamuk üretimi açısından bakıldığında dünyada 8. sırada, tüketim açısından ise Çin, Hindistan ve Pakistan’dan sonra 4.sırada yer almaktadır. Ülkemizde pamuk lif üretimi, tüketimi karşılayamamaktadır. Dolayısıyla, tekstil sektörünün ihtiyaç duyduğu hammaddenin önemli bir bölümü ithalatla karşılanmaktadır. Bu da doğal olarak üretim maliyetinin yüksek olmasına neden olmaktadır.
Peki, bugün bir giysi alırken etiketine baktığımız zaman özellikle kaçınmamız gereken kumaşlar hangileri?
Ülkemizde üretilen ve giysi olarak kullanılan pek çok tekstil malzemesi standartlar göz önünde bulundurularak üretilmektedir. Ancak yurt dışından ülkemize giren pek çok boyalı kumaş ya da üründe, kullanılan kimyasal maddeleri, boyar maddeleri kontrol etme şansı çok fazla olamıyor ne yazık ki. Dolayısı ile bildiğiniz markaların ürünlerini kullanmak önemlidir.
Tekstil üretimi hammaddeden bitmiş ürün eldesine kadar pek çok süreçten geçiyor. Üretim süreci içerisinde uygun kimyasal ve boyarmaddelerin kullanımı son derece önemli. Ülkemizde bu anlamda son derece kaliteli ve standartlar göz önünde bulundurularak üretim gerçekleştiriliyor. O nedenle benim önerim, etiketinde ‘Türkiye’de üretilmiştir’ ibareli ürünleri tercih etmeleri, ya da yurt dışından gelen ürünlerde de marka tercihi yapmaları yönünde olacaktır.
Ucuz Çin kumaşlarının kansere neden olduğu söyleniyor, tüketiciler etiketinde Çin ibaresi olan ürünleri almamalı mı?
Bunu her bir kumaş için öngörmek, Çin’den gelen her kumaş kanser yapıyor demek çok doğru değil. Bunun da nedeni şu, bizim birçok tekstil üreticisi firmamız Uzakdoğu’da da ürünlerini yaptırtıp tekrar Türkiye’de satışa sunabiliyorlar. Ve bunların mutlaka birtakım kalite standartlarına sahip yerlerde yaptırılıyor olması gerekiyor. Dolayısıyla bunu her ürün için söylemek çok doğru bir yaklaşım değil. Ama mutlaka üreticisini bildikleri firmaları tercih etmeleri ve eğer etiket üzerinden gideceklerse de özellikle Türkiye’de üretilen ürünleri tercih etmelerini her zaman öneririm.
Bugün birçok giysinin etiketinde polyester ibaresine çok sık rastlıyoruz. Polyester aynı zamanda plastik malzeme yapımında da kullanılıyor. Bu sakıncalı bir durum değil mi? Bir anlamda plastik giymiş olmuyor muyuz?
Polyester materyalinin tekstilde kullanılma sebebi, polyesterin belli bir yaylanma özelliğine sahip olması, üzerinde herhangi bir leke veya kiri çok fazla barındırmaması, hızlı kuruması, dayanıklı bir malzeme olması gibi özelliklerden kaynaklanmaktadır.
Bu kullanım kolaylığı açısından avantaj yaratmaktadır. Giysi olarak yüzde yüz polyester materyal çok fazla tercih edilmemektedir. Genellikle polyester-pamuk, polyester-viskon ya da kışlık ürünlerde yün-polyester karışımı şeklinde üretimler gerçekleştirilmektedir. Yüzde 100 polyester daha çok ev tekstiline yönelik uygulamalarda karşımıza çıkıyor; döşemelikler, perdelikler gibi.
Bebek ürünlerinde hangi kumaş tercih edilmeli?
Bebeklerde tercih edilen ürün grubu olarak, kullanım kolaylığı açısından örme kumaş yapısı ve ağırlıklı olarak da pamuklu ürünler kullanılmaktadır.
Yazın terlemeyi önlemek için, kışınsa daha sıcak tutması için mevsime göre hangi tür kumaşlar tercih edilmeli?
Kışın daha sıcak tutması için yünlü kumaşlar kullanılabilir, yün aslında dört mevsimlik bir ürün grubudur. Ama ne yazık ki ülkemizde yünlü kumaş üretimi yapan firma sayısı çok fazla değil, çoğu kez hammadde- yün dışarıdan getirilmekte ülkemizde işlenmektedir, dolayısyla da oldukça pahalı bir ürün grubu olarak karşımıza çıkmaktadır.
Çoğunlukla üreticiler yün materyali, yün- akrilik ya da yün- polyester karışımı şeklinde üretmektedirler, bu ürünler de yine tercih edilebilecek ürün grupları içerisinde yer almaktadır.
Yazın özellikle, doğal bir elyaf olan pamuklu ya da keten kumaşların tercih edilmesi önerilebilir. Ayrıca elastan yapılar bugün için pek çok tekstil malzemesinin olmazsa olmazı durumunda, tabi ki kullanım alanına bağlı olmakla birlikte materyale belli bir esneklik ve konfor özelliği kattığı için giysilik olarak kullanılacak pek çok ürün yapısında belli oranlarda elastan malzeme de içermektedir.
Bunun yanı sıra tekstil malzemelerinde artık beklentiler çok yükselmiş durumdadır. Bu nedenle de üreticiler, tekstil malzemelerini, konfor, kullanım kolaylığı, performans gibi özelliklerini göz önünde bulundurarak üretmeye gayret etmektedirler. Bugün için baktığınızda pamuklu bir penye t-shirt, tene temas eden kısmı teri emecek yapıda ama dış yüzeyi de sıvı kirleri itebilecek özellikte üretilebiliyor.
Türkiye’de büyük bir tekstil gücü var dışarıya da ihracat gerçekleştiriliyor. Buna rağmen İstanbul, Bursa gibi tekstil ile ön plana çıkan şehirlerde fiyatların yüksek olduğunu görüyoruz. Sizce bunun nedeni nedir?
Emek yoğun bir sektör. Fiyatların yüksek olmasında bunun önemli bir etkisi söz konusu. Bunun yanı sıra üretimde kullanılan hammaddelerin bir kısmını dışarıdan ithal getiriyoruz. İlk başta da söylediğimiz gibi biz pamuk üretiyoruz, ama ürettiğimiz pamuk tüketimimizi karşılayamadığı için dışarıdan da pamuk alıyoruz, aynı olay yün hammaddesi için de geçerli.
Hammaddeden tüketiciye ulaşana kadar geçen üretim aşamaları da oldukça yoğun bir süreci gerektiriyor. Ülkemizdeki iplik fiyatına bazen Uzakdoğu’dan getirilen boyalı kumaşlar nedeni ile, piyasada ucuz ürün bulabilme şansınız elbette var, ama hammaddeden konfeksiyon aşamasına kadar süreçte ham madde, işçilik, kimyasal madde-boyarmadde, sarf malzemeleri, su-enerji tüketimi maliyetleri ki bizde sanayi maliyetleri oldukça yüksektir, gibi maliyetleri üst üste koyduğunuzda ciddi bir yük ortaya çıkmaktadır. O nedenle de kaliteli bir tekstil malzemesi çok ucuz değildir.
Peki, alerjik bünyeye sahip kişilerin hangi maddelerden yapılmış giysileri tercih etmesi gerekir?
Doktorların söylediğine göre doğada halihazırda bilinen 400 farklı alerji yapıcı madde var. Tekstil malzemesi de, hem yapısı itibari ile, örneğin yün lifi pek çok kişide dalama hissi yaratır, hem de kullanılan kimyasal maddeler itibari ile alerjiye neden olabilecek bileşenler içerebilir. O nedenle özellikle şu ürünü tercih edin deme şansı çok fazla yok ancak doğal liflerden yapılan malzemeler kullanıcılara önerilebilir.
On5yirmi5.com