Aşırı sıcağa maruz kalmak, sıcak çarpması, sıcak bitkinliği, sıcak krampları, sıcak yanıkları, sıcak döküntüsü gibi rahatsızlıklara yol açarak, başta beyin ve hayati organlara zarar verebiliyor.
Dahiliye uzmanı Hüsnü Yeşilot , Zaman gazetesine yaptığı açıklamada, yaz mevsimi ile birlikte sıcaklık ve nem artışı yaşandığını, buna bağlı olarak vücut ısısının arttığını ve metabolizmanın bu yeni duruma uyum sağlamaya çalıştığını söyledi.
Vücudun, normalde terleme ile ısısını dengede tutmaya çalıştığını ifade eden Yeşilot, yüksek sıcaklıkta ise terleyerek beden ısısının dengede tutulamayacağını kaydetti. Yeşilot, "Özellikle yaşlılar, bebekler ve kronik hastalığı olanlarda terleme mekanizması ile vücut ısısının dengede tutulması her zaman mümkün olmayabilir. Yine ortamdaki nem oranı yüksekse terleme suretiyle vücut ısısı yeterli düzeyde düşmeyebilir. Yükselen vücut ısısı beyin ve diğer hayati organlarda hasara yol açabilir." dedi.
Aşırı sıcaktan en çok 4 yaşından küçük çocuklar, 65 yaş ve üzerindeki yaşlılar, bakıma ihtiyacı olanlar, hamileler, aşırı kilolular, açık alanda çalışanlar, kronik hastalığı olanlar, sürekli ilaç kullananlar, sokakta oynayan çocuklar ve evsizlerin etkilendiğini dile getiren Yeşilot şu uyarılarda bulundu: "Günün en sıcak saatlerinde (10.00-16.00) mecbur kalınmadıkça dışarı çıkılmamasına özen gösterilmeli. Dışarıda bulunulduğunda açık renkli, hafif, bol ve sıkı dokunmuş kumaşlardan yapılan giysiler tercih edilmeli; geniş kenarlı ve hava delikleri olan şapka giyilmeli ve güneşin zararlı ışınlarından koruyan güneş gözlüğü kullanılmalıdır. Dışarıda çalışması gerekenler mümkün oldukça güneş altında korunmasız kalmamaya, aşırı hareketlerden kaçınmaya, sık sık tuz içeren sulu gıdalar almaya dikkat etmelidirler."
Spor için sabah ve akşam saatlerinin tercih edilmesi gerektiğini vurgulayan Yeşilot, fiziki aktivitede oluşan su kaybının mutlaka giderilmesi gerektiğine dikkat çekti. Yeşilot, "Her 1 saatlik spor için en az 2-4 bardak sıvı alınmalıdır. Ağır fiziki aktivitelerden kaçınılmalıdır." diye konuştu.
Yeşilot, susuzluk hissi olmasa bile her gün en az 2 litre (12 su bardağı) sıvı tüketilmesi, kafein içeren içecekler yerine süt, meyve suyu ve bitki çayları tercih edilmesini önerdi. Sıcak günlerde meyve sebze tüketimine ağırlık verilerek beslenmenin faydalı olacağını anlatan Yeşilot, şu bilgileri verdi: "Bol miktarda sebze ve meyve tüketilmelidir. Sıvı alımında su içmek esas olmakla beraber, su dışı sıvı alımında süt, ayran ve meyve suyu gibi içecekler tercih edilmelidir. Çok soğuk ve buzlu içeceklerden kaçınılmalıdır. Kafein, alkol ve fazla miktarda şeker içeren içecekler vücuttan daha fazla sıvı kaybına yol açtığı için tüketilmemelidir. Çabuk bozulma riski olan et, süt, yumurta ve balık gibi besinler açıkta bekletilmemeli, besinlerin hazırlanması ve pişirilmesi aşamalarında hijyen kurallarına özen gösterilmelidir."
Sıcak çarpması ile ilgili rahatsızlıklar ve alınması gereken önlemler
Güneş veya sıcak çarpması: Aşırı sıcağa maruz kalma sonucu vücut ısısının düşürülememesi ile karakterize bir tablodur. Acil olarak tedavi edilmezse kalıcı hasara veya ölüme neden olabilir. Bilinç kaybından önce tedaviye başlanması durumunda iyileşme şansı oldukça yüksektir. İlkyardımda; kişi hemen serin ve hava akımı olan bir yere alınmalı, sıkı giysileri gevşetilmeli, soğuk su veya vantilatör, klima gibi soğutucularla soğutulmaya çalışılmalı, kesinlikle içmesi için sıvı verilmemeli ve en yakın sağlık kuruluşuna götürülmelidir.
Sıcak bitkinliği: Uzun süre aşırı sıcağa maruz kalma ve yeterli miktarda sıvı almamaya bağlı su ve mineral kaybıyla meydana gelir. Güneş çarpmasının daha hafif şekli olup hayati tehlike yoktur. İlkyardımda; serin bir yerde istirahata alınan hastanın giysileri gevşetilir, sırt üstü yatırılarak bacakları yükseltilir. Islak havlu veya bezle serinletilmeye çalışılır. Bol miktarda sıvı verilir. Yaklaşık 1 saat içerisinde kişinin genel durumu düzelmezse mutlaka sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir.
Sıcak krampları: Aşırı aktivite sonucu terlemeye bağlı olarak vücutta hızlı bir su ve tuz kaybı meydana gelir. Düşük tuz seviyeleri kaslarda sıcak kramplarına neden olabilir. Genellikle karın, bacak ve kol kaslarının fiziksel aktivite sırasında ağrılı spazmlarıyla meydana gelir. Sıcak krampları için tıbbi tedaviye gerek yoktur; kişinin yaptığı aktivite durdurulmalı, sakin ve serin bir yerde oturtulmalıdır, meyve suyu veya mineralli içecekler içirilmelidir. Kramp meydana geldikten sonra en az birkaç saat fiziksel aktivitede bulunulmamalı, bir saat içerisinde geçmese en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Güneş yanıkları: Uzun süreli güneş ışığına maruz kalmakla meydana gelir. Eğer etkilenen kişide ateş, su toplanması ve şiddetli ağrı varsa veya 1 yaşından küçükse en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Güneş yanığından korunmak için güneş ışığına maruz kalmaktan kaçınılmalı, güneş yanığı olan yerler soğuk su ile silinmeli, etkilenmiş bölgelere nemlendirici tıbbi losyon sürülmelidir.
Sıcak döküntüsü (İsilik): Sıcak ve nemli havalarda aşırı terlemeye bağlı olarak derinin tahrişidir. Daha sık bebeklerde görülür. Kızarık bölgeler kuru tutulmalı, daha serin ve daha az nemli ortam sağlanmalıdır.
Güneşin geç dönem etkileri: Güneş ışınlarının sağlık üzerine oldukça önemli olumlu etkileri mevcuttur. Uzun süre maruz kalındığında olumsuz etkiler de ortaya çıkabilir. Ciltte erken yaşlanma, gözde katarakt gelişimi, deri kanseri ve güneş lekelerinin ortaya çıkması bu olumsuz etkilerdendir.