Çocukların büyüme ve gelişmesini etkileyen çeşitli hastalıklar var. Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı Başkanı, Acıbadem Kadıköy Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serap Semiz, eski kuşakların sıkça dillendirdiği 20’li yaşlarda da büyümenin devam ettiği söyleminin doğru olmadığını, bilimsel kanıtlar ışığında kızlarda 17, erkeklerde ise 19 yaşında büyüme plaklarının kapanarak, büyümenin tamamlandığını belirtiyor. Sabah’ta yer alan haberde çocukların büyüme ve gelişmelerinin normal olup olmadığını anlamak için çeşitli değerlendirmeler ve testler yaptıklarını anlatan Prof. Dr. Serap Semiz, ailelerin bu konuda sık sordukları soruları şöyle yanıtlıyor:
BÜYÜME İLE GELİŞME FARKLI
Büyüme ve gelişme farklı mıdır?
Büyüme, hücre ve organın boyut ve hacmindeki artıştır. Gelişme ise; büyüyen hücre ve organın fonksiyon kazanmasıdır. Büyümeyi izlerken kullanılan yöntemler; boy, kilo, baş çevresi ve vücut bölümlerinin birbirine oranlarıdır. Bu ölçümler düzenli olarak takip edilir ve böylece büyüme hızı değerlendirilir. Gelişmede; çocuğun başını dik tutması, oturma, yürüme ve diş çıkarması gibi motor gelişim ve zekayla ilgili basamaklar değerlendirilir. Ergenlik de bir gelişim sürecidir. Ergenlik, cinsel olgunlaşmanın ve seksüel üreme kapasitesinin kazanıldığı bir dönemdir. Kemik yaşı, benzer şekilde gelişmenin değerlendirildiği bir diğer parametredir.
Bir çocukta büyüme geriliği olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Çocukların ve gençlerin, boy-kilo ölçümünü değerlendirirken o ülkenin büyüme eğrileri referanslarının dikkate alınması gerekiyor. Bu nedenle olgularımızı, Türk çocuklarında yaş ve cinsiyete göre elde edilen güncel ulusal standartları kullanarak değerlendirmeliyiz. Yüzyılın eğilimi nedeni ile Türk insanının ortalama boy değerleri değişiyor, çocuklarımızı 30 yıl önceki büyüme standartlarına göre değerlendiremeyiz.
OBEZİTE ETKİLİYOR
Güncel verilere göre Türkiye’de ortalama boy ölçüleri nedir?
Günümüz erişkin ortalama boy değerleri; Türk erkeği için 1.76 cm., Türk kadını için 1.62 cm. olarak belirlenmiştir.
Obezite büyüme ve gelişmeyi nasıl etkiliyor?
Obezite ile ergenlik yaşı arasında ilişki var. Obezite, özellikle kız çocuklarında erken ergenliğe zemin hazırlıyor. Aileler, çocukları hızlı büyüdüğü zaman mutlu oluyorlar. Ancak erken ergenlik, büyüme plaklarının erken kapanmasına ve boy kısalığına neden oluyor.
Ergenlik geciktiğinde boy etkileniyor mu?
Yapısal büyüme ve ergenlik gecikmesi sorununu daha çok erkek çocuklarda görüyoruz. Bu, patolojik olmayan boy kısalığı grubunda yer alan bir durumdur. Ergenliği geciken çocuğun, anne ve babasında da aynı durum yaşanmış olabilir. Ergenliğin gecikmesi, büyüme hamlesinde de gecikmeye neden olur. Geç ergenliğe giren çocuk, akranlarına göre belirgin geri kalır. Bu çocukların kemik yaşları geri olduğu için, gecikmiş büyüme sıçraması ile büyümeyi yakalar ve genetik potansiyele uygun final boyuna ulaşırlar.
Gecikmiş ergenlikte vücudun bazı bölgeleri farklı mı büyür?
Ergenliğin başında el ve ayaklar büyür. Ergenlik çok geç kalırsa, cinsiyet hormonlarındaki yetersizlik nedeni ile büyüme plakları kapanamayacağından kol ve bacak uzun olmaya devam eder, gövde kısa kalır. Ergenliği geciken çocuklarda oranlar bozulsa da, ergenlik başladıktan sonra oranlar normalleşir.
ALERJİ KİLO ALMAYA ENGEL OLUR
Kilo alımındaki yetersizlik, çocuğun yaşına uygun yeterli kaloriyi alamadığını gösterir.
Anne sütü alan bebek yeterli kilo alamıyorsa, anne sütünün yetersiz kaldığı akla gelmelidir.
Ek gıdalara başlama döneminden sonra, özellikle tahıl içeren gıdalara başlandıktan sonra büyümedeki yavaşlama, çölyak hastalığını aklımıza getirmelidir.
İlk yaşlarda büyümeyi yavaşlatan değişik sorunlar olabilir. Bunlar, inek sütü proteini alerjisi, reflü, demir eksikliği anemisi gibi nedenlerdir.