Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz ‘Çocukluk Bitmesin’ adlı kitabında, çocukların sağlıklı ve mutlu bir ergenlik geçirmesi için tavsiyelerde bulunuyor. Çocuk Endokrin Uzmanı olan Prof. Dr. Büyükgebiz, kitabında boy uzamasıyla ilgili sorunlara çözümler öneriyor…
SINIFIN EN KISASIYSA DİKKAT!
Çocuğun boyu sınıf arkadaşlarından kısaysa, tedavi şart mı?
Eğer boyu sınıf ortalamasından çok düşükse, sınıfın en kısasıysa; bu önemli bir durumdur. 100 kişiden 50’sinin boyu ortalamadaysa veya eşitse, biriki kişinin boyu ortalamanın çok altındaysa; buna dikkat etmek lazım. 8 yaşında bir kız çocuğunun boyu ortalama 126 santimdir. Eğer bu çocuk, 118 santimin altındaysa, şüphelenmekte fayda var. Çünkü 118 santim, 6-7 yaş boyudur. Bir yıl geçmesine rağmen çocuğun boyu, bir alt sınıftakilerin boylarıyla aynıysa, doktora başvurulmalı.
Çocuğun okul forması kısalmıyorsa ne yapmak gerekiyor?
Pantolon veya eteklerde hiç değişiklik olmuyor ve hep aynı şekilde devam ediyorsa, bundan da şüphelenmek lazım. Sağlıklı bir çocuk, yılda ortalama 4-5 santim uzar. Çocuğun boyunda değişiklik olmuyorsa, mutlaka bir çocuk endokrin uzmanına gidilmelidir.
Çocuklar en hızlı hangi dönemde büyür?
1 yaşındaki çocuğun boyu, 74 santimdir. Yani 50 santim boyunda doğduğunu düşünürsek; 0-1 yaş arasında 24 santimlik boy artışı görülür. 1-2 yaş arasında, 12 santim büyür. Ergenliğe kadar da yılda 5-6 santim uzar. Kızlarda 9-10, erkeklerde ise 11-12 yaşlarında başlayan ergenlik döneminde en hızlı boy artışı yaşanır. Bu dönemde; kızlarda boy 20-25 santim, erkeklerde ise 25-30 santim uzar.
Ergenlik döneminde nasıl bir değişim yaşanır?
Bu dönemde önce el ve ayaklar büyür. Sonra onu kol ve bacaklardaki büyüme takip eder. Son olarak da gövde, göğüs kafesi ve omuzlar büyür. Ergenliğin üç-dört yıl sürdüğü düşünülürse, bu dönemin 6-12 aylık bölümünde hızlı boy artışı olur. Kızlar, en çok adet öncesi dönemde uzar. Erkekler ise testis hacimler 10 ml. iken boy atar.
BOYUNU BU FORMÜLE TAHMİN EDİN
Uzmanların sıkça kullandığı, tahmini boy değeri veren bazı formüller vardır. Bu formüller, anne-babanın boyu üzerinden, çocuğun boyunu tahmin etmeye yarar. En sık kullanılan formül şudur:
Kızlar için: Babanın boyu-12.5 santim+annenin boyu/2
Erkekler için: Babanın boyu+annenin boyu+12.5 santim/2
ÇOCUĞA BULGURU SEVDİRİN
Normal bir büyüme için dengeli beslenmek şarttır. Çocuklar; gerekli miktarda süt, yoğurt, peynir, et, balık, sebze, meyve, buğday ve bulgur tüketmelidir. Çocuklar genellikle şekerli içeceklere, gofret ve cips gibi besleyici değeri düşük yiyeceklere eğilimlidir. Bazen ekonomik faktörler veya bilinçsizlik sebebiyle, çocuklar kötü beslenebilir. Çocuğun büyümesinin yaşıtlarından geri kalmaması için, kötü besleniyorsa bunun mutlaka düzeltilmesi gerekir.
BÜYÜME HORMONU EKSİKLİĞİ OLABİLİR
Çocuğun boyu uzamıyorsa aileler ne yapmalı?
Boy artışı, direkt büyüme hormonuna bağlıdır. Büyüme hormonunun eksik salgılanması, diğer hormonların eksikliğinden de kaynaklanıyor olabilir. Büyüme hormonunun eksikliği; doğumsal olabilir veya bazı hastalıklar ve tümörler buna neden olabilir. Çoğu zaman ise hastalarda nedeni bilinmeyen büyüme hormonu eksikliğine rastlıyoruz. Belli bir yaşa kadar normal büyüyen çocukta, birden boy artışında duraklama veya yavaşlama olabiliyor. Çocuk, yaşıtlarından geri kalmaya başladığında; herhangi bir beslenme bozukluğu veya kronik hastalığı yoksa, hormon eksikliği olduğunu düşünüyoruz. Tiroid ve büyüme hormonu eksikliği; boy kısalığına sebep olan hormon eksikliklerinin başında gelir. Büyüme hormonu eksikliği olan çocuklar hafif kiloludur ve yüzleri daha çocuksudur.
Sabah