Sağlık Bakanlığı’nın talimatıyla Sivas’ta yapılan araştırmada söz konusu toprakta yüzde 95 oranında kanserojen madde asbeste rastlandı. Bölgede yaşayan bireylerde asbestle ilişkili hastalıklara yakalanma riski yüksek bulundu. Araştırma dünyasının prestijli dergilerinden Chest Journal’da yayımlandı. Bakanlık, kerpiç evlerde kullanımını yasaklamak için harekete geçti.
Türk bilim insanları halk arasında ak toprak, çorak toprak, gök toprak, çelpek, höllük veya ceren toprağı gibi isimlerle anılan ve kerpiç evlerin yapımında kullanılan beyaz toprağın kanserle ilişkisini araştırdı. Sağlık Bakanlığı’nın talimatıyla başlatılan çalışma beyaz toprağın bulunduğu ve sık kullanılan Sivas’ın Yıldızeli ilçesinde yapıldı. İl Sağlık Müdürlüğü kanser kayıt biriminden 2000-2010 yılları arasında mezotelyoma (akciğerde oluşan kötü huylu tümör) tanısı almış kişiler araştırma kapsamına alındı.
BİR İLÇEDE 261 AKCİĞER KANSERLİ
Sağlık Müdürlüğü kayıtlarında asbestle ilişkili 261 akciğer kanseri hastası olduğu öğrenilirken aynı bölgede 178 meme kanseri, 196 da prostat kanseri tanısı almış kişiler tespit edildi. Çalışmada ayrıca mezotelyoma saptanan hastaların ev sıvalarından ve sıva için alınan toprak ocaklarından örnekler alındı. Hastaların doğum yerleri Sivas haritası üzerinde işaretlendi ve Maden Tetkik Arama Enstitüsünün jeolojik haritasından uyarlanan ofiyolitik ünitelerin yer aldığı haritanın üzerine yerleştirildi. Ayrıca hastaların doğduğu yerleşim alanının ofiyolitik üniteye olan uzaklığı ölçüldü.
YÜZDE 95’İNDE KANSEROJEN MADDE
Araştırmadan çıkan bulgular endişe verici. Alınan sıva ve toprak ocağı örneklerinde yüzde 95 oranında asbest içeren serpentin maddesine rastlandı. Bölgede yaşayan bireylerin akciğer kanseri bakımında yüksek oranda risk altında oldukları anlaşıldı. Ofiyolitik ünitelere yaklaştıkça asbestle ilişkili hastalıkların her 5 kilometrede 1 buçuk kat arttığı gözlendi.
ANADOLU’DA ÇOK SIK KULLANILIYOR
Araştırmanın yapıldığı ekibin başında yer alan Bezmialem Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Mehmet Bayram, mezotelyoma adlı kötü tümörün asbestle yakından ilişkili olduğunu söyledi. Bu hastalığın sadece Sivas’a özgü olmadığını belirten Bayram, "Asbestli toprak Anadolu’da çok sık kullanılıyor. Ne yazık ki çoğu vatandaş bunun zararlı olduğunu bilmiyor. Batıda asbest daha çok meslek hastalığı olarak biliniyor. Ancak ülkemizde asbeste maruz kalmalarının başlıca nedeni çevresel faktörler."
EVLERDE KULLANIMI YASAKLANACAK
Dr. Bayram bu toprağın kerpiç evlerde kullanılmasının son derece sakıncalı olduğunu vurguladı. Sağlık Bakanlığı’nın bu çalışmayla çok yakından ilgilendiğini ifade eden Bayram "Bu doğrultuda projeler geliştiriyor. Öncelikli olarak bu toprağın kullanımını tamamen yasaklamak. Çünkü nihai hedef asbest maruziyetini kesmek" diye konuştu.
EN PRESTİJLİ DERGİDE YAYIMLANDI
Dr. Mehmet Bayram’ın yanı sıra Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nde Prof. Dr. Hüseyin Yalçın, Sivas Numune Hastanesi, Sivas Numune Hastanesi’nden Dr. İsa Döngel ve Yedikule Göğüs Hastalıkları Hastanesi’nden Dr. Nur Dilek Bakan’ın yaptığı araştırma, dünyasının prestijli dergilerinden Chest Journal’da yayımlandı. Ayrıca Reuters Haber Ajansı da araştırmanın sonuçlarını abonelerine servis etti.
BEBEKLERDE PUDRA DİYE KULLANANLAR VAR
Kansere neden olan asbestin, Türkiye’de üretim, kullanım, piyasa arzı ile asbest içeren eşyaların piyasaya arzı yasak. Buna rağmen Anadolu’nun birçok yöresinde bilinçsizce kullanılıyor. Köylüler, asbesti evlerinin damlarına sermek, evlerini badana yapmak hatta küçük çocuklarda pudra yerine bile kullanabiliyor. Bu uygulamalar sırasında havaya karışan asbest lifler yoğun bir şekilde solunabiliyor. Diyarbakır’ın Çermik ve Çüngüş, Eskişehir’in Mihalıççık, Kaymaz ve Çifteler, Denizli’nin Tavas, Kütahya’nın Aslanapa ve Gediz, Konya’nın Ereğli,Halkapınar, Karaman’nın Ayrancı, Sivas’ın Yıldızeli, Kahramanmaraş’ın Afşin ilçesine bağlı Büyüktatlı ve Şarkışla, Şanlıurfa’nın Siverek Elazığ’ın Maden ve Palu ilçeleri ülkemizde asbeste bağlı hastalıkların sık görüldüğü yerler olarak dikkat çekiyor.