Zuhal Erkek’in röportajı
Hepatit her yaşta görülen hastalık tipidir. En fazla karaciğere rahatsızlık veren bu hastalığın A, B, C, D, E, F, G gibi birçok türü bulunmaktadır. Ülkemizde ise en fazla A, B ve C tipleri çok yaygın olarak görülmektedir. Bu hepatit tipleri akut süreçlerinde hepsi aynı belirtiler ile kendilerini gösterseler de hastalığın ilerleyen evrelerinde farklılaşmaktadır. Hepatitin C tipi siroza kadar ilerleyebilirken, Hepatit B’ye ise vücut zaman içerisinde bağışıklık sağlayabiliyor.
Hepatit ve hepatitin türlerini, belirtilerini ve tedavi yöntemlerini Bayrampaşa Sağlık İşleri Müdürlüğü’nde görev yapan İnfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Profesör Doktor Aziz Hacibektaşoğlu ile konuştuk.
Hepatit nasıl bir hastalıktır?
Öncelikle şunu belirtmek lazım ki hepatit Türkiye’de önemli bir toplum sağlığı problemidir. Hepatit,
Hepatit A, B, C, D, E, F, G diye adlandırılan türleriyle insanlara bulaştığında karaciğerde iltihap
yapan bir hastalık türüdür. Yani bir nevi karaciğer iltihabı hastalığıdır. Bunun A, B, C ve türleri en fazla görülen türleridir. A, B, E tipleri ağız yolundan bulaşan bir türüdür. B, C, D, F, G tipleri de kan ve kan ürünleriyle bulaşan türleridir.
HEPATİT TÜRLERİNİN BELİRTİSİ BAŞLANGIÇTA AYNIDIR
Hepatit A’nın yetişkin ve çocuklardaki belirtileri nelerdir?
Hepatit türlerinin hemen hemen hepsinin belirtileri aynıdır, akut safhadaki klinik belirtileri hepsinin aynıdır. Memleketimizde A tipleri daha ziyade çocuk yaşlarda ve ilkokul çağına gelinceye kadar görülür. Bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde toplumun yüzde 80’i hastalanarak bağışık hale gelir. B, C ve D türleri ise farklıdır. Hayatın belli dönemlerinde bu virüsle karşılaştıkları zaman akut hastalığa yakalananlar daha sonra bu virüsleri vücutlarından atamazlarsa, hastalık kronik hale gelir. Akut hastalığın belirtileri başlangıçta gribal enfeksiyon belirtilerini taklit eder. Nedir bunlar? Halsizlik, iştahsızlık, eklemlerde hafif ağrı, ateş, bulantı, kusma gibi. Bir doktora gittiğiniz zaman size gribal enfeksiyon tanısı konabilir. Bu anlamda gribe çok benzer ama aradan 2-3 gün geçtikten sonra bakarsınız ki göz akları sararmaya başlar. İlk oradan fark edilebilir. 3-4 gün sonra bütün cilt sararmaya başlar. İdrar koyu renkte, koyu demli çay rengi gibi çıkmaya başlar. Onun haricinde bu vakalar ilerlerse eklem ağrıları ilave olabilir. İştahsızlık şiddetli bir şekilde artar. Öyle bir artar ki, sigara tiryakileri bile sigaradan nefret eder. O derece iştahsızlık meydana gelebilir. Hastalığın akut seyri sırasında büyük abdesti beyaz renkte çıkmaya başlayabilir. Karın ağrıları olabilir. Yağlı gıdalara tahammülsüzlük olabilir. Bulantı ve kusma olabilir. Ve bu hastalık akut dönemde 4 ila 8 hafta kadar sürebilir. Klinik belirtiler bunlardan oluşmaktadır.
HEPATİ A’DAN KORUNMA YOLU AŞIDIR
Hepatit A bulaşıcı bir hastalık mıdır?
Hepatit A çok bulaşıcı bir hastalıktır. Ağız yolundan bulaşır. Gıdalar ve yiyeceklerle bulaşır.
Hepatit A’nın tedavisi nasıldır ve bu hastalıktan korunma yolları nelerdir?
Hepatit A’dan en iyi korunma yolu aşıdır. Çocuklar 2 yaşına geldiği zaman 1 doz Hepatit A aşısı yapılması gerekir. 1 doz aşı yapıldıktan 6 ay sonra da 2 doz aşı yapılacaktır. Eğer bu aşı protokolünü tamamlarsanız ömür boyu bu hastalığa karşı bağışıklığınızı sağlamış olursunuz. Hepatit A’dan korunmanın en kolay yolu budur.
Çiğ sebze ve meyve türü yiyecekler ve eller çok sık yıkanmalı. Özellikle tuvaletten çıktıktan sonra eller mutlaka yıkanmalı, kişisel hijyene çok dikkat edilmelidir. Bu virüs büyük abdest yoluyla dışarı atılır. Büyük abdestten sonra elleri iyi temizlenmezse bunu hem kendine hem de çevresindekilere rahatlıkla bulaştırabilir. Onun haricinde çocuklar sokaklarda top oynuyor, düşüyor, kalkıyor falan… Ülkemiz gibi henüz altyapı çalışmaları tamamlanmamış olan yerlerde, lağım sularının açığa aktığı yerlerde çocuklar oynadığı zaman, bu virüs rahatlıkla ellerine bulaşabilir; o da ağzına getirmek suretiyle bu hastalığı rahatlıkla alabilir.
HEPATİT A AĞIZ YOLU İLE HAPATİT B KAN YOLU İLE BULAŞIR
Hepatit B’den bahsedecek olursak Hepatit B nedir?
Hepatit B, hepatitin diğer bir türüdür.
Hepatit A ve Hepatit B arasındaki fark nedir?
Hepatit A sadece sindirim yoluyla bulaşırken, Hepatit B kan yoluyla bulaşır. Onun dışında Hepatit A ve B’nin belirtileri aynıdır. A tipi kronikleşmez; B tipi kronikleşir. Kronikleşirse o zaman karaciğerde siroz, karaciğer kanseri, kronik Hepatit gibi tedavisi çok güç ve insanı ölüme götüren hastalıklara sebebiyet verebilir. En önemli farkı budur. Klinik belirtiler de daha önce saydığım belirtilerin aynısıdır. Akut dönemlerinde hepatit türlerinin hepsi birbirine benzer.
TÜRK TOPLUMUNDA HEPATİ B TAŞIYICILIĞI YÜZDE 7 CİVARINDADIR
Hepatit B taşıyıcısı olmak ne demek?
Virüsü aldıktan sonra bir kişi akut bir döneme girer. Ancak bu virüsü alan herkes klinik belirti vermeyebilir. Yani hastalanmadan gizli bir şekilde geçirebilir hastalığı. Ve bu virüsü aldıktan sonra yüzde 90’u iyileşir, yüzde 10’u iyileşemez. İyileşemezse bu takdirde Hepatit HBSAG dediğimiz antijenleri, yani Hepatit B’nin antijeni vücutta ömür boyu kalır. O takdirde bu kişi kronik hale gelir. Kronik hale geldiği için bu toplumda taşıyıcı olmuş olurlar. Bu kişiler HBSAG yani Hepatit virüsünü vücudunda taşıyor demektir. Normal bir vücut bu virüsü aldıktan 6 ay sonra atması gerekirken, bazıları atamayabilir. 6 ay sonra da vücutta kalır ve ömür boyu bunu taşır. Türk toplumunda taşıyıcılık oranı yüzde 7 civarındadır. 75 milyon insanımızın olduğunu farz edelim, 4-5 milyon taşıyıcı var şu anda Türkiye’de.
HEPATİT B TAŞIYICILARI ÖLDÜRÜCÜ TEHDİT ALTINDADIRLAR
B tipi taşıyıcısı olan kişilerin dikkat etmesi gereken noktalar nelerdir?
B tipi taşıyıcılar öncelikle kendilerine dikkat etmeliler. Çünkü B tipi taşıyıcı olduğu zaman bu kişiler karaciğer sirozuna, karaciğer kanserine yakalanabilirler, kronik hepatitin öldürücü tehdidi altında bulunmaktadırlar. O nedenle her şeyden önce yaşam tarzlarına dikkat etmeliler. Kendilerini fazla yormayacaklar, ağır sporlar yapmayacaklar, alkol almayacaklar. Bazı ilaçları, örneğin ağrı kesici gibi ilaçları çok zorda kalmadıkça almayacaklar. Bir de etrafına bulaştırmamak için azami özeni göstermeleri gerekiyor.
HEPATİT B AĞIZ YOLUNDAN BULAŞMAZ
Hepatit B nasıl bulaşır ve Hepatit B’nin risk grupları nelerdir?
Hepatit B kan ve kan yoluyla bulaşır. İkincisi cinsel ilişki ile bulaşır. Üçüncüsü anneden çocuğuna bulaşabilir. 3 ana yolla bulaşabilir. Kan ile nasıl bulaşabilir? Eğer Hepatit B’li bir hastanın kanı açık bir yaradan temas ederse bu virüsü karşıdaki kapabilir. Bir de Hepatit B’li hastanın kişisel eşyalarını diş fırçasını, jiletini, tıraş makinesini kullanırsa o şekilde de bulaşabilir. Fakat Hepatit B’nin bir özelliği var. O da şu, ağız yolundan bulaşmaz. Yemek, içmekle bulaşmaz. Hepatit B’linin kullandığı telefonla, yediği kapla şununla bununla bulaşmaz. Tabi bulaşmaz derken aynı kaşığı kullanırsa veya ağzında kişinin yara varsa, diş eti kanamaları varsa o takdirde de bulaşabilir yalnız.
ANNE HEPATİT B TAŞIYICI İSE MUHAKKAK AŞI OLMALI
Hepatit B tedavi edilmediği zaman ortaya ne gibi sonuçlar çıkar?
Hepatit B tedavi edilmediği zaman vücutta taşıyıcı durumuna geçer. O da siroz, karaciğer kanseri gibi Hepatitin ölümcül etkisi altında kalacak demektir. Tedavi açısından da çok pahalı, zorlu ve sıkıntılı bir tedavi yöntemi işin içine girer. Tedaviden de yüzde 100 başarılı bir sonuç beklenemez. Tedavi şansı kişiden kişiye değişir. Oldukça zor bir tedavidir. Bundan en iyi korunma yolu aşıdır. B tipinin de aşısı vardır. Hatta 3 ayını doldurmuş hamileler bile aşı yaptırılabilir. Eğer anne Hepatit B taşıyıcısı ise çocuk doğduğunda hemen Hepatit B aşısıyla aşılanmalı. Hatta doğan çocuğa Hepatit B hiperimmünglobulin uygulanmalıdır. Eğer anne Hepatit B virüsü taşımıyorsa çocuk ilk 2 ay içerisinde hemen aşılanmalı, ilk aşıdan 1 ay sonra 2. aşı, 2. aşıdan 2 ay beklendikten sonra da 3. aşıyı yaptırarak Hepatit B’den korunma mümkün olacaktır. Yetişkinlerde ise durum değişir, bu hastalığı geçiren kişi taşıyıcı değilse yani iyileşmişse zaten ömür boyu bağışık demektir, aşı falan gerekmez. Ancak bir kişiyi aşılamak için önce HBSAG ve Anti HBS diye iki tane tetkik yaptırmak lazım. Bunların ikisi de negatifse o kişi aşıya adaydır. Hemen aşı yaptırmalıdır.
Kimler risk grubu altındadır?
Öncelikle tabi ki sağlık personeli büyük bir risk grubudur. Uyuşturucu kullananlar, cinsel partneri fazla olanlar, eşcinseller, sık sık kan veren hastalar, hemodiyaliz hastaları gibi gruplar diğer risk gruplarıdır. Bu kişiler bu hastalığa yakalanmada büyük risk altındadırlar.
HEPATİT B ve C İÇİN EVLİLİK TEHLİKELİ OLABİLİR
Hepatit A, B ya da C virüsü taşıyan insanlar evlenebilir mi?
Hepatit A için sorun yok zaten. Hepatit B ve C için düşünülebilir. Bunun için de evlenmeden önce zaten Hepatit B ve C araştırması yapılıyor. Eşlerden bir tanesi Hepatit B ise, onun aşısı var, hemen aşılanır. Ama Hepatit C’nin aşısı yok. Tabi ki cinsel yolla Hepatit C bulaşabilir ancak bulaşma şansı çok zayıftır. Ama sonuçta bulaşabilme ihtimalide bulunmaktadır. Hepatit C, Hepatit B’den daha ağır bir hastalıktır. Hepatit C, yüzde 85 oranında karaciğer kanserine daha çok sebep olur. O nedenle daha tehlikeli bir hastalıktır.
HEPATİT C KRONİKLEŞEREK SİROZ’A NEDEN OLUR
Hepatit C nedir? Hepatit C’nin A ile B’den farkı ne?
Dediğim gibi tüm hepatit türleri birbirinin aynıdır. Ancak vücutta yapmış olduğu tahribat farklıdır. Hepatit C, Hepatit B’den daha ağır bir hastalık tablosudur. Hastalık tablosu derken klinik belirtileri aynı kronik hale gelenler için hastalığın gidişatı açısından Hepatit C daha sevimsiz bir hastalıktır. Ayrıca Hepatit C, kan yolu ile en sık bulaşan hastalık tipidir. Özellikle kan nakli ve kan ürünleri ile bulaştığının bilinmesi gerekir. Hepatit C aniden ve çabuk başlar. Hafif ve orta geçiren insanlar çoğu zaman bunu algılamaz. Akut döneminde hastalığı geçiren çoğu kişi kronik hepatite doğru gider. Ve daha sonra siroz denilen hastalık ortaya çıkar.
HEPATİT C’DEN KORUNMANIN EN ÖNEMLİ YOLU: TEK EŞLİLİK
Hepatit C’den korunma yolları nelerdir?
En önemli korunma yolu tek eşlilik. Cinsel yolla bulaşma ihtimali çok fazla. Bu da kan ve kan ürünleriyle demin söylediğimiz B türünün bulaşma yollarıyla aynıdır. Kan ve kan ürünleriyle bulaşan bir türdür.
ANNEDEN ÇOCUĞA EMZİRME YOLU İLE GEÇMEZ
Aynı evde yaşayan kişilerde Hepatit C var ise bulaşır mı?
Bu çok sok görülen bir durum değildir. Ancak aynı kaşık, bıçak, çatal ve bardağı kullanmak oldukça risklidir. Önemli olan bu eşyaları paylaşmamak gerekir. Bunların dışında aynı evde yaşamak bulaşma açısında büyük risk taşımaz. Ayrıca anneden çocuğa emzirme yolu ile geçmez. Meme başında kanama ve enfeksiyon olmaması gerekir.
On5yirmi5