TRABLUSGARP SAVAŞI:(1911) AÇIKLAMA: XX. yy. başında Kuzey Afrikada sadece Trablusgarp Osmanlı egemenliğinde kalmıştı.(Daha önce Cezayir’i ve Tunus’u Fransızlar,Mısır’ı da İngilizler işgal etmişlerdi.)
| SEBEP: İtalya’nın gelişen sanayisi için hammadde ve pazar arayışı, bunun içinde Osmanlının elindeki Trablusgarp’a asker çıkarmaları. SAVAŞ: Osmanlı Devleti Trablusgarp’a(Libya) karadan asker gönderemiyordu. Çünkü Mısır İngilizlerinolduğundan kara yolu bağlantısı kesikti. Osmanlı Donanması İtalyan donanmasından zayıf olduğundan denizdenden de Trablusgarp’a müdahale edemedi. Bu yüzden aralarında M.Kemal ve EnverBey’in de bulunduğu gönüllü subaylar bölgeye giderek burada İtalyanlara karşı başarılı savaşlaryaptılar. (Tobruk,Derne,Bingazi) |
SEBEP: İtalya’nın gelişen sanayisi için hammadde ve pazar arayışı, bunun içinde Osmanlının elindeki Trablusgarp’a asker çıkarmaları. SAVAŞ: Osmanlı Devleti Trablusgarp’a(Libya) karadan asker gönderemiyordu. Çünkü Mısır İngilizlerin olduğundan kara yolu bağlantısı kesikti. Osmanlı Donanması İtalyan donanmasından zayıf olduğundan denizdenden de Trablusgarp’a müdahale edemedi. Bu yüzden aralarında M.Kemal ve Enver Bey’in de bulunduğu gönüllü subaylar bölgeye giderek burada İtalyanlara karşı başarılı savaşlar yaptılar. (Tobruk,Derne,Bingazi) Trablusgarp’ı ele geçirmekte zorlanan İtalyanlar Oniki Ada ve Rodos’u işgal ettiler. Bu sırada Balkan Savaşı patlak verince Osmanlı Devleti barış imzalamak zorunda kaldı. SONUÇ: İtalyanlarla UŞİ(Ouchy)ANTLAŞMASI imzalandı.(1912) Maddeleri: 1)- Trablusgarp İtalya’ya verildi. 2)- Oniki Ada ve Rodos geçici olarak İtalya’ya bırakıldı.(Balkan Savaşı sırasında Yunanlıların eline geçmesin diye) NOT: İtalyanlar Balkan Savaşından sonra sözlerinde durmayarak adalardan çekilmediler. II. Dünya Savaşından sonra adalar Yunanistan’a geçti. UŞİ ANTLAŞMASININ ÖNEMİ: Bu antlaşmayla Osmanlı Devleti Kuzey Afrikadaki son toprağını da kaybetti. BALKAN SAVAŞLARI: Sebep: Rusyanın Panslavist politikası ve sıcak denizlere inme düşüncesi doğrultusunda Balkan Devletlerini Osmanlıya karşı kışkırtması. AÇIKLAMA: İngiltere, Osmanlı-Almanya yakınlaşmasından rahatsızlık duyuyordu. Çünkü Almanya hem Avrupa’nın güçlü bir devleti hem de İngiltere’nin sömürgelerine göz diken bir tavırda idi. İngiltere Almanya tehlikesine karşı daha zayıf durumda olan Rusya’yı kullanmaya karar verdi. 1908 yılında Estonya’nın başkenti REVAL’de yapılan görüşmelerden sonra İngiltere Rusya’yı Balkan ve Osmanlı politikasında serbest bıraktı. Yani Rusya boğazları ele geçirebilecek, İngiltere buna ses çıkarmayacaktı. Fırsatı değerlendiren Ruslar Balkan Devletlerini Osmanlı Devletine karşı kışkırttılar.I.BALKAN SAVAŞI: SAVAŞ: * Rusların kışkırtmasıyla Sırbistan, Yunanistan, Karadağ ve Bulgaristan aralarında anlaşarak Osmanlı Devletine savaş açtılar. * Osmanlı Ordusunun bir bölümü savaştan önce terhis edilmişti. Bu duruma bir de subaylar arasındaki siyasi çekişmeler eklenince Osmanlı Devleti bütün cephelerde yenildi. * Makedonya,Batı Trakya,Edirne ve Kırklareli işgal edildi. Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti. NOT: Balkanlarda Osmanlıdan ayrılarak bağımsız olan son devlet ARNAVUTLUK’dur. SONUÇ: Balkanların yeni haritasını belirlemek amacıyla LONDRA KONFERANSI toplandı.(1912) Londra Konferansında Osmanlı devleti Midye-Enez çizgisinin batısında kalan topraklarını kaybetti. (Makedonya, Batı Trakya, Edirne, Kırklareli). Ayrıca Bozcada ve Gökçeada dışındaki bütün Ege adaları Yunanistan’a geçti. II. BALKAN SAVAŞI: SEBEP: I.Balkan savaşında ençok toprağı Bulgaristan almıştı. Bu durumdan memnun olmayan Yunanistan, Sırbıstan, Karadağ ve Romanya Bulgaristan’a savaş açtılar. Bu durumdan faydalanan Osmanlı Devleti’de savaşa girerek Edirne ve Kırklareli’yi Bulgarlardan geri aldı. NOT: I.Balkan Savaşı Osmanlı Devletine karşı, II. Balkan Savaşı ise Bulgaristana karşı yapılmıştır. SONUÇ: Osmanlı Devleti Bulgaristan ile İSTANBUL, Yunanistan ile ATİNA Anlaşmalarını imzaladı.(1913) NOT: İstanbul ve Atina Antlaşmalarında Bulgaristan ve Yunanistanda yaşayan Türklere “Azınlık” statüsü verildi. NOT: Balkan Savaşlarından sonra Talat,Cemal ve Enver Paşaların devlet idaresindeki etkinliği arttı.(Üç Paşa Devri) I.DÜNYA SAVAŞI(1914-1918) SEBEPLERİ: 1)-EKONOMİK SEBEPLER: Almanya ve İtalya’nın gelişen sanayileri için hammadde ve pazara ihtiyaç duymaları, bu nedenle İngiltere ve Fransanın sömürgelerine göz dikmeleri 2)-SİYASİ SEBEPLER: a)-Fransanın 1871’de kaybettiği Alsas-Loren Bölgesini Almanlardan geri almak istemesi. b)-Avusturya-Macaristan imparatorluğu’nun Rusların Panslavist politikasından rahatsız olması. c)-Devletler arası Gruplaşmalar:Savaştan önce yukardaki sebeplerden dolayı devletler birbirlerine karşı ittifaklar kurdular: İTTİFAKLAR ÜÇLÜ İTİLAF DEVLETLERİ ÜÇLÜ İTTİFAK DEVLETLERİ (ANLAŞMA DEVLETLERİ) (BAĞLAŞMA DEVLETLERİ) 1-İngiltere 1-Almanya 2-Fransa 2-Avusturya-Macaristan 3-Rusya 3-İtalya AÇIKLAMA: İtalya savaş başladıktan sonra grup değiştirerek İtilaf Devletlerinin yanında savaşa katılmıştır. SAVAŞIN ÇIKIŞI: Avusturya-Macaristan Veliahdı Saraybosna’da bir Sırplı tarafından öldürüldü.Bunun üzerine Avusturya Sırbistan’a savaş ilan etti, Rusya Sırbistanın yanında yer aldı,Fransa Rusya’yı destekledi. Almanya ve İngiltere’nin de katılmasıyla savaş genişledi. OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞA GİRİŞİ: İttihat ve Terakkinin ileri gelenleri Savaşı Almanya’nın kazanacağına inanıyorlardı. Onlara göre Osmanlı Devleti Almanyanın yanında savaşa girerse Balkanlarda kaybettiği toprakların bir bölümünü geri alabilirdi. Bu nedenle Almanya ile gizli bir ittifak antlaşması imzalamışlardı. ALMANYANIN OSMANLI DEVLETİNİ KENDİ YANINDA SAVAŞA ÇEKMEK İSTEMESİNİN NEDENLER: 1)- Osmanlı Devletinin katılmasıyla savaş genişleyecek, Rus kuvvetlerinin bir kısmı Osmanlı cephelerine yollanacağından Almanya kendi cephelerinde rahatlayacaktı. 2)- Osmanlı padişahının “halife” sıfatıyla yapacağı bir “cihad” çağrısı İngilizleri müslüman sömürgelerinde zor durumda bırakacaktı. NOT: İngiliz ve Fransızlar Osmanlı Devletinin Almanya’ nın yanında savaşa girmesini istemiyorlardı. Çünkü cephelerin genişlemesini istemiyorlardı. Bu yüzden Osmanlı Devletine savaşa girmemesi durumunda KAPİTÜLASYONLARI kaldırmayı önerdiler. Osmanlı Devleti ise tek taraflı olarak kapitülasyonları kaldırdığını ilan etti. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRİŞİ: İngilizlerden kaçan Goben ve Bresleu isimli iki Alman gemisi Osmanlı’ya sığındı. Osmanlı Devleti bu gemileri satın aldığını bildirerek teslim etmedi. Yavuz ve Midilli adı verilen bu gemiler Karadenize açılarak Rus limanlarını bombalayınca Osmanlı Devleti de savaşa girmiş oldu. (1914) OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞTIĞI CEPHELER: 1)-KAFKAS CEPHESİ: Enver Paşa Ruslarla SARIKAMIŞ MUHAREBESİNİ yaptı. Erzurum,Erzincan, Muş, Bitlis ve Trabzon Rusların eline geçti. Ruslar bölgedeki Ermenileri silahlandırarak Türk Halkının üzerine sevkettiler. Ancak Rusya 1917’de BOLŞEVİK ihtilali çıkınca bölgeden kuvvetlerini çekti. Rusya ile BREST- LİTOWSK anlaşması imzalandı.(1918) Buna göre Ruslar 1878 Berlin Antlaşmasıyla aldıkları Kars, Ardahan ve Batum’u Türkiye’ye bıraktılar. 2)-ÇANAKKALE CEPHESİ: Sebepleri: a)-Çanakkale’yi geçerek İstanbulu almak, böylece Osmanlı Devletini savaşdışı bırakmak. b)-Müttefikleri Rusyaya ekonomik ve askeri yardımda bulunmak Sonuçları: a)- İtilaf Devletlerinin denizden ve karadan taarruzları püskürtüldü. b)-Osmanlı Devletini savaş dışı bırakamadılar. Savaş uzadı. c)-Müttefikleri Rusya’ya askeri ve ekonomik yardımı götüremediler. Bu durum Rusyada 1917 ihtilalinin çıkmasına ve Rusyanın savaştan çekilmesine yol açtı. d)-Mustafa Kemal Anafartalar, Conk Bayırı ve Arıburnu’nda kazandığı başarılarla tanındı. e)-Çanakkale savaşlarında iki tarafta çok sayıda insan kaybetti. 3)-KANAL CEPHESİ: Sebepler: Süveyş kanalını ve ardından Mısır’ı alarak İngiltere’nin sömürgeleriyle bağlantısını kesmek amacı ile Almanyanın isteği doğrultusunda Osmanlı askerinin saldırısı ile bu cephe açılmıştır. Sonuç: İngilizler isyancı Araplar sayesinde Türk ordusunu geri çekilmek zorunda bıraktı. 4)-IRAK CEPHESİ: Sebepler: İngilizler hem Irak petrollerine sahip olmak, hem de Rusya’ya karadan yardım ulaştırmak amacıyla Basra Körfezi’ne çıktılar. Sonuç: Osmanlılar KUTÜ’L AMARE’de bazı başarılar elde ettilerse de daha sonra Musul’a çekilmek zorunda kaldılar. 5)-YEMEN-HİCAZ CEPHESİ: İsyancı Arap ve İngilizlere karşı savaşıldı. 6)-MAKEDONYA-GALİÇYA CEPHESİ: Bu cephede müttefikimiz Avusturya ve Bulgaristanla birlikte Rus ve Fransız kuvvetlerine karşı savaştık. 7)-SURİYE-FİLİSTİN CEPHESİ: Kanal harekatının bir devamı niteliğindedir. Bu cephede Yıldırım Orduları Grup Kumandanlığını son olarak M.Kemal Paşa yapmıştır. I.DÜNYA SAVAŞININ SONA ERMESİ: Rusya’nın savaştan çekilmesiyle Avusturya-Macaristan, Almanya,Bulgaristan ve Osmanlı Devleti İtilaf Devletlerine karşı üstün duruma geldiyse de bu durum fazla uzun sürmedi. Almanya’nın İngiltereye silah ve hammadde taşıyan ABD gemilerine zarar vermesi üzerine ABD’de Almanyaya karşı savaşa girdi.Bu durum savaşın kaderini değişti. Almanya batı cephelerinde çöktü. Almanya’nın yardımları ile ayakta duran Osmanlı ve Bulgar kuvvetleri zor durumda kaldılar. Sonunda İttifak devletleri aşağıdaki barış antlaşmalarını imzalamak zorunda kaldılar. I.DÜNYA SAVAŞI SONUCU İMZALANAN BARIŞ ANTLAŞMALARI: Almanya ile ——-> VERSAY Avusturya ile ——-> SAİNT GERMEN(Sen Cermen) Macaristan ile ——> TRİANON Bulgaristan ile ——-> NÖYYİ Osmanlı ile ——-> SEVR barış antlaşmaları … imzalanmıştır.
Abid Yaşaroğlu Hocanın Ders Nortlarından…