Türklerin İslamiyeti Kabulü ve Mısır’da Kurulan Türk Devletleri;
Türkler ve İslamiyet
*Islamiyetin ortaya çıktığı dönemlerde Kök Türk Devleti Çin saldırıları sonucunda yıkılmıştı.
*Buralardaki Türklerin çoğunluğu, Gök Tanrı, Şamanizm, Manihaizm, Budizm gibi dinleri benimsemişlerdi.
*Hz. Ömer Döneminde Iran’In fethedilmesiyle Müslüman Araplarla Türkler komşu oldu.
*Hz. Osman Döneminde ise Türklerle Müslüman Araplar arasında mücadeleler başladı.
*Emeviler Döneminde Türklerle Müslüman Araplar arasında şiddetli savaşlar oldu.
*Bu mücadelenin yaşanmasında Emeviler Döneminde devlet politikası hâline gelen Arap milliyetçiliğinin büyük etkisi olmuştu.
Islamiyetin Türkler arasında yayılması ve etkin bir hâle gelmesi Abbasiler Döneminde mümkün oldu.
*751’de Talas Savaşı adI verilen bu savaşta Karluk Türklerinin Müslüman Arapların yanında yer alması ile Çinliler büyük bir yenilgiye uğrayarak Orta Asya üzerindeki hâkimiyet mücadelesinden vazgeçmek zorunda kaldılar.
*Talas Savaşı’ndan sonra Türkler, kitleler hâlinde Müslüman olmaya başladılar.
Mısır’da Kurulan Türk Devletleri
-
TolunoğullarI (868 – 905)
*Abbasiler Müslüman Türklere değer vermişler, Türkleri valilik, ordu komutanlığı gibi üst düzeydevlet görevlerine getirmişlerdi.
*Abbasi halifesinin takdirini kazanmış Türk komutanlardan biri olan Tolunoğlu Ahmet üvey babasının yerine Mısır’a naip olarak gönderildi.
*Tolunoğlu Ahmet babasının ölümü üzerine Bağdat’taki saltanat kavgalarından da yararlanarak bağımsızlığını ilan etti ve Tolunoğulları Devleti’ni kurdu (868).
*Bu devlet aynI zamanda Mısır’da kurulan ilk Türk devletidir. *Devletin başkenti Fustat tı
*Ahmet bey mısırı mamur bir hale getirdi.
*Ahmet ölünce (884) yerine, oğlu Humaraveyh geçti.
*Daha sonra TolunoğullarI Devleti’nin başına geçmek isteyenler arasında taht kavgalarıbaşladı.
*Bu kavgalardan yararlanan Abbasiler, TolunoğullarI Devleti’ne son vererekMISIR’I tekrar ele geçirdiler.
2. Ihşidiler (Akşitler) (935 – 969)
*Mısır’da kurulan ikinci Türk devletidir.
* Kurucusu Abbasi Devleti tarafındanMısır’a vali olarak tayin edilen Muhammed’dir.
*Muhammed’in babası Togaç, FerganalI bir Türk’tü ve Abbasilerin Suriye valiliğini yapmıştı. *Muhammed de 933’te MIsIr valiliğine tayin edildi.
*Abbasi Halifesi, Muhammed’e Akşit unvanını verdi.
*Muhammed Mısır’dabağımsızlığını ilan ederek başkenti Fustat olmak üzere Ihşidiler Devleti’ni kurdu (935).
* Islamiyetin kutsal şehirleri olan Mekke ve Medine’yi kendine bağladı.
*Muhammed ölünce (946) yerine oğlu Unûçur geçti.
* Ancak çocuk yaşta olduğundan naipliğini Habeşli Kâfur üstlendi.
* Kâfur, yıkılışına kadar devletin en etkili yöneticisi oldu.
*Daha sonra kardeşler arasında çıkan taht kavgaları, karışıklıklara yol açtı.
*Bu karışıklıklardan usanan bazı devlet adamları,
batı komşuları olan Fatımîlerden yardım istediler. Mısır’da gözü olan Fatımîler, bu isteği kabul ederek Mısır’a girdiler ve Ihşidiler Devleti’ne son verdiler (969).
(Abid Yaşaroğlu Hocanın Ders Notlarından)