Soğuk Savaş Sırasında Yumuşama Dönemi Ve Sonrası;
A)ULUSLARARSI İLİŞKLİLERDE DEĞİŞİM SÜREÇİ
Yumuşama(detant) uluslar arası ilişkilerde Blokların gerginliğini azaltmak için karşılıklı görüşmeleri tercih ettiği bir dönemdir. Yumuşama politikasının ortaya çıkmasında konvansiyonel silahlarda nükleer silahlara geçiş önemli etken oldu .1950’li yılların sonlarına doğru SSCB ve ABD nükleer silahlanma yarışında birbirine denk güçler haline gelmesi dünyayı nükleer bir savaş eşiğine getirdi. Her iki devletinde çıkması muhtemel bir savaşta aynı şekilde zarar görecek olmaları savaşa yol açacak çatışmaları engellemeyi zorunlu kıldı.Kennedy ve Krusçev , 1961 yılında bira araya gelerek yumuşama sürecini başlattılar.
Yumuşama politika sebebine giden diğer sebep ise Bloklar içinde yaşanan siyasi gelişmeler oldu.Soğuk savaş döneminde bahsedildiği gibi Doğu Blok’u içinde SSCB ile Çin arasında baştan beri devam eden güven bulanımı , Çin-ABD yakınlaşmasında ve Bloklar arasındaki ilişkilerin başlamasında etkili oldu .Yugoslavya ve Romanya’nın SSCB güdümünden kurtulmak istemesi ve batı ile diplamatik ilişkilere girmesi Doğu Bloğunda SSCB’nin gücünün kırılması anlamını taşımaktaydı.SSCB’nin Varşova Paktı’na bağlı güçleri kullanarak Çekoslavakya’yı işgali Doğu Bloğunda tepkilere yol açtı.Fransa’nın NATO’nun askeri kanadından çekilmesi de Batı Bloğunda sarsıntılar meydana geldi.
1.YUMUŞAMA DÖNEMİ POLİTİKALARI
Doğu ve Batı Bloğu arasındaki ilk ilişkiler 1958 Berlin Buhranı sonrasında Cenevre’de yapılan toplantılarla
başladı ardından Kuruşçev 1959 ABD’ye gitti.Haziran 1961’de Viyanada ABD başakanı Kennedy ile SSCB lideri Krusçev aynı konuyu görüşmek üzere bir araya geldi.SSCB’nin Berlin konusundaki katı politikasını terk etmesi ile iki ülke ilişkilerinde uzlaşma yolu açıldı.Moskova’da SSCB – ABD zirvesi yapıldı (1963) Uluslar arası yalnızlıktan kurtulmak isteyen Çin, Japonya’yı etkisiz hale getirmek ve SSCB’nin baskısından kurtulmak için dış politikada yumuşama politikasını izledi.ABD, Çin’in uluslar arası alanda tanınması gerektiğini savunmaya başladı ABD’nin Güney Vietnam’dan askerlerini çekmesi Çin ile yakışanlaşmayı daha da hızlandırdı.Önce Çin ile ticari ilişkileri başlatan ABD, ardından Çin’in Birleşmiş Milletlere üye olmasında etkili oldu.
2.NÜKLEER SİLAHLARIN SINIRLANDIRILMASI GÖRÜŞMELERİ
1963te ABD SSCB ve İngiltere arasında Moskova’da ilk kez nükleer denemelerin kısmen yasaklanması anlaşması imzalandı.Nükleer silahların sınırlandırılması konusunda 1969’da Helsinki’de ABD, SSCB arasında gerçekleştirilen SALT-I görüşmeleri önemli bir aşama oldu sadece savunma füzelerinin sınırlandırılmasının kararlaştırıldığı SALT-I anlaşması 26 Mayıs 1972’de Moskova’da imzalandı.Görüşmelerin başladığı 1969 yılı Yumuşama Döneminin başlangıcı sayıldı.Yumuşama Döneminde SALT-I Anlaşması’ndan sonra nükleer silahsızlanma konusunda bir çok anlaşma imzalandı bu anlaşmaların en önemlisi 1979’da ABD ve SSCB arasında Viyana’da imzalanan SALT-2 Anlaşması ile uzun menzilli nükleer silahlar sınırlandırıldı.Ancak SSCB 1979’da Afganistan’ın işgali nedeniyle ABD bu anlaşmayı onaylamadı.
Abid Yaşaroğlu Hocanın Ders Notlarından…