Sinop Baskını (30 Kasım 1853)
Kırım Savaşı’nın önemli çarpışmalarından biri olan baskın. Bu baskında Rus Karadeniz donanması, Sinop’ta Osmanlı donanmasına ağır bir darbe indirdi. Dünya deniz savaşları tarihinde yelkenli ahşap gemilerin rol aldığı son çarpışma ve gülle yerine patlayıcı mermilerin (humbara) kullanıldığı ilk çarpışma olarak Sinop Baskını’nın özel bir yeri vardır.
Sinop Baskını (30 Kasım 1853), Kırım Savaşı’nın önemli çarpışmalarından biri olan baskın. Bu baskında Rus Karadeniz donanması, Sinop’ta Osmanlı donanmasına ağır bir darbe indirdi. Dünya deniz savaşları tarihinde yelkenli ahşap gemilerin rol aldığı son çarpışma ve gülle yerine patlayıcı mermilerin (humbara) kullanıldığı ilk çarpışma olarak Sinop Baskını’nın özel bir yeri vardır.
Nedenleri
Osmanlı ve Rus orduları bir süredir Kırım Savaşı’nın Kafkas cephesinde çarpışıyorlardı. Kafkaslardaki Osmanlı güçlerinin ikmal yolu Trabzon ve Batum limanlarıydı. Deniz yolunu korumak amacıyla Patrona Osman Paşa (Oramiral) komutasında Sinop’ta bir filotilla üslenmişti.
Gelişimi
Ana üssü Sivastopol olan Rus Karadeniz donanmasının başında Amiral Nahimov vardı. Sivastopol Sinop’a sadece 180 deniz mili uzaklıktadır. Sürpriz bir baskında filotillanın 280 deniz mili uzaktaki İstanbul’dan yardım alamayacağını hesaplayan Nahimov, 30 Kasım 1853 Cuma günü ateş gücü çok üstün gemilerle ve sis altında tam bir baskın etkisi ile Sinop limanına kuzeybatı tarafından üçgen şeklinde girdi. Rus filosu 7 saffı harp gemisi (612 top), 2 yelkenli korvet (98 top) ve 3 buharlıdan (12 top) oluşuyordu. Kale toplarının hazırlıksız, Osmanlı bahriyelilerinin eğitimsiz olması gibi faktörler de Rusların lehindeydi. Rus gemileri limanda demirli Osmanlı gemilerinin karşısına dizilerek patlayıcı mermi atan toplarla saldırıya geçtiler. 1.5 saat sonra 7 yelkenli fırkateyn, 3 yelkenli korvet ve 2 buharlı vapurdan oluşan Osmanlı filotillasının tümü imha oldu. Rus filosu daha sonra kıyıdaki bataryalara ateş açtı bataryalar karşılık verdi 37 Rus öldü 229’u yaralandı 3 gemi hasar aldı. Yanan gemilerde bulunan ve denize dökülen 4.000’in üzerinde asker öldü. (Başka bir kaynak ise bu sayıyı 2.700 şehit, 556 ağır yaralı ve 150 esir olarak veriyor) Patrona Osman Paşa esir düştü, yardımcısı Riyale (Tümamiral) Bozcaadalı Hüseyin Paşa ise öldü.
Kaybedilen Osmanlı gemileri (top sayıları) şöyledir:
Yelkenli Fırkateynler
Avnullah (48)
Fazlullah (47) (İlk adı
Rafail: 1829’da Ruslardan ele geçirilmişti),
Nizamiye (63)
Nesîm-i Zafer (65)
Nâvek-i Bahrî (60)
Dimyad (56)
Kaaid-i Zafer (54)
Yelkenli Korvetler
Necm-Efşân (24)
Feyz-i Mâbûd (24)
Gül-i Sefîd (22)
Buharlı Vapurlar
Ereğli (10)
Pervaz-ı Bahrî (19)
Toplam: 12 parça gemi ve yaklaşık 470 top. Süratli bir vapur olan ve baskından kaçmayı başaran Taif felaketten iki gün sonra haberi İstanbul’a ulaştırdı.
Sonuçları
Gözlemciler Sinop Baskını’nda denk olmayan kuvvetlerin karşı karşıya gelmesini büyük haksızlık olarak gördüler. Görgü tanıkları denize dökülen bahriyelilere Rusların merhamet etmediğini söylüyorlardı. Muharebe Avrupa kamuoyuna bir Rus hunharlığı şeklinde yansıdı ve İngiltere ile Fransa’nın Osmanlı İmparatorluğu yanında Kırım Savaşı’na girmek için kullandıkları sebeplerden biri oldu. Baskının hemen ardından İngiliz ve Fransız donanmaları Karadeniz’e girdiler. Avusturya’nın notası sonucunda Rusya barış yapma durumunda kaldı ve Paris Antlaşması imzalandı. (30 Mart 1856)
Sinop’ta baskının acı anısını yaşatan bir şehitlik, bir de şehitlerin üzerinden çıkan paralarla yaptırılan Şehitler Çeşmesi inşa edilmiştir.