Osmanlı Devlet Anlayışı
Osmanlılar devlet teskılatlanmasında turkıye selcuklularını ve ılhanlıları da ornek almıstır.osmanlıların devlet kurma asamasında turkıye selcuklu devletınde gorev yapmıs ve adamlarını ıdarı alanlarda ıstıhdam etmesı bunda etkılı olmustur.
Fatih kanunnamesı ıle Osmanlı devlet hukuku gercek anlamda duzene koyulmus;devletın ısleyısınde memurların statu ve yerlerı belırlenmıstır.
2.Merkez Teşkilatı
Merkez teşkilatı;hükümdar saray ve dıvanı humayun olarak sıralanmıstı
A.Hükümdar
Baslangıcta “ bey,gazi” unvanlarını tasıyan Osmanlı hukumdarları daha sonra hudavendıgar sultan han ve padısah unvanlarınıda kullanmıslardır.
Baslangıcta ulkenın hanedanın ortak malı sayılması dusuncesı devam ettırıldı. 1.murattan ıtıbaren ulke hanedanın ortak malıdır anlayısının yerıne ulke padısahın ogullarınınındır yerı aldı . fatıh kaununamesı devletın bekasının saglanması ve taht kavgalarının onune gecılmesı ıcın tahta cıkan hukumdarın gereklı tedbırler almasıana ızın verdı 17.y.y.a kadar devam eden bu usul 1.ahmetten ıtıbaren ekber ve erşet seklınde degıstırıldı.1876 da hazırlanan kanunu esası ıle hanedanın en yaslı erkek uyesı velıaht olarak kabul edıldı
Osmanlı devletınde padısah culus torenı tahta cıkardı. Eyup sultan turbesınde kılıc kusanmaları dolasıyla yapılan merasımle padısah : yasama yuruttme ve yargıya aıt her turlu yetkıyı sahsında toplardı ancak kanun nızam orf adet ve gelenkler uymak zorundaydı
17.ve 18. Yuz yıllarda padısahın yetkı ve gorevlerınde bır degısıklık olmadı ancak sıyası ve askerı satlar geregınce padısahların oterıtesı yenıcerı umera ve ulemanın nufuzu ıle sınırlandırıldı.yenıcerı ve ulemanındestegı olmadan ıslahat ve yenılıklere tesebbus eden padısahlar,bu gırısmlerınde basarılı olamadı .
- SARAY
Osmanlı devletinde saray Türk islam devletlerin olduğu gibi hem padişahın özel hayatının gectiği evi hemde devlet işlerinin yürütüldüğü yerdi.
Yönetim ve askerlik konusunda önemli görevleri olan seyfiye devşirme kökenli kısılerden olusurdu. Devşirme gulam sıstemının farklılıklarıyla Osmanlı devletınde uygulanmasıydı
Devsırme sıstemıne gore alınan cocuklar anadoludakı turk aılelerının yanına gonderılılere turk ıslam kulurune gore yetıstırılırlerdı daha sonra bır kısmı egıtılmek uzere kucuk saraylara dıgerlerıde acemı oglanlar ocagına gonderılırlerdı.
Saraylara gonderılen cocuklar gereklı egıtımı aldıkdan sonra secıme tabı tutulur bır kısmı Topkapı sarayına dıgerlerıne kapı kulu suvarı ve sılahtar boluklerıne yerlestırılıdı.
Topkapı sarayında egıtımlerını tamamlayanlar merkezde ve tasrada onemlı mevkılerde gorevlendırılırdı. Eyaletlerde gorev alan beyler beyi sancak beyı ve vezır rutbesındekı devsırmeler haremde egıtım alan carıyelerle evlendırılırdı.
Osmanlı devletinin kuruluş yıllarında devlet idaresınde on planda olan turk kokenlı vezır ve beyler vezırı azam Candarlı Halil Paşa sonra bu özelliklerini kaybeti..
C.Divan-ı Hümayun
Orhan beyden itibaren devletle ilgili önemli meseleler, hükümdarın başkanlık ettiği ve bir kısım devlet adamının oluşturduğu “divanı hümayun” da görüşülürdü. Fatih dönemi ile birlikte divanı hümayuna başkanlık etmeye başladı. Divanı Hümayun’da şeyhülislamın fetvasından sonra kanun olarak yürürlüğe girerdi. Bu şekliyle divan Osmalı Devletinin en önemli yasama ve yürütme niteliğini taşımakta, Türk İslam devletlerindeki divan-ı Mezalim in yürüttüğü görevi üstlenmekteydi. Kaza mahkemelerinde karara bağlanan davalar itiraz durumunda 2. Kez burada görüşülürdü.
- Taşra Teşkilatı
Osmanlı Beyliğinin ilk dönemlerinde ülke bir hünkar sancağı ile beyin oğulları tarafından yönetilen sancaklara bölünmüştü. Döneminde Rumeli’deki topraklar, sancak statüsüne getirilerek Rumeli beylerbeyliği’ne bağlandı ve başına Lala Şahin Paşa getirildi. Yıldırım Beyazıt zamanında da Anadolu Beylerbeyliği kuruldu.
Abid Yaşaroğlu Hocanın Ders Notlarından…