OSMANLI DEVLETİ DURAKLAMA DEVRİNDE İÇ İSYANLAR

Tarih
yüzyılda uzayıp giden Avusturya ve İran ile savaşlar devleti uğraştırıyordu. Osmanlı Devleti’ni uğraştıran bir başka konu da iç isyanlardı. İSYANLAR   1)-İstanbul İsyanları          2)- Taş...
EMOJİLE
  1. yüzyılda uzayıp giden Avusturya ve İran ile savaşlar devleti uğraştırıyordu. Osmanlı Devleti’ni

uğraştıran bir başka konu da iç isyanlardı.

İSYANLAR

 

1)-İstanbul İsyanları          2)- Taşra İsyanları

 

 

a)-Celali İsyanları b)- Eyalet İsyanları

 

1)- İSTANBUL İSYANLARI: Bu isyanlar İstanbul’daki Kapıkulu Ocakları (özellikleri yeniçeri ve sipahiler)

tarafından çıkarılan isyanlardır. Bu ayaklanmalara zaman zaman halk ve ulema sınıfı da katılmıştır.

Sebepleri:

* Devşirme sisteminin bozulması

* Devlet yönetiminin bozulması (iktidara gelmek isteyen vezirler, saray entrikaları)

* Ulufe ve cüluslerin zamanında verilmemesi veya ayarı bozuk parayla verilmesi.

 

NOT: Askeri isyanların başlangıcı Fatih  dönemine kadar gider.Duraklama Dönemindeki

isyanların en önemlileri III.Murat, II.Osman, IV.Murat ve IV.Mehmet zamanlarında çıkanlardır.

 

III.Murat Döneminde(1574-1595); ulufelerin ayarı bozuk para ile ödenmesi üzerine yeniçeriler

ayaklanarak, isteklerine kavuşmuşlardır.

Genç Osman Döneminde(1618-1622); yeniçeriler II.Osman’ın Yeniçeri Ocağını kaldırmak istediğini

anlayarak ayaklanmışlar ve Padişahı tahttan indirerek Yedikule zindanlarında boğarak öldürmüşlerdir.

(1622)

 

NOT: II.Osman bir isyan sonucu öldürülen ilk padişahtır. Bu olay Yeniçerilerin

devlet içindeki gücünü artırmıştır.

 

IV.Murat Döneminde(1623-1640); İki kez saraya yürüyen Yeniçeriler padişahın gözü önünde sadrazamı

öldürdüler.

IV.Mehmet Döneminde(1648-1687): Haremağaları ve saray kadınlarının devlet işlerine karışmasına kızan

sipahiler ayaklandı. Padişahtan 30 kadar devlet adamını istediler.İstekleri kabul edildi.Bu

kişilerin cesetleri Sultan Ahmet Meydanında Çınara asıldı. Bu yüzden bu olaya VAKA-İ VAKVAKİYYE

(Çınar Vakası) denir.(1656)

  1. Mehmet Yeniçeriler tarafından bir başka ayaklanma sonucu tahttan indirilmiştir.(1687)

 

2)- TAŞRA İSYANLARI: İstanbul dışında meydana gelen isyanlardır.

a)- CELALİ İSYANLARI: Anadolu’da meydana gelen isyan ve karışıklıklara “Celali İsyanları” denilmiştir.

Celali kelimesi Yavuz döneminde Yozgat ve çevresinde ayaklanan “Bozoklu Celal” adından gelir.

Başlıca Celali İsyanları: Karayazıcı, Canbolatoğlu, Kalenderoğlu, Katırcıoğlu, Abaza Mehmet Paşa,

Tavil Ahmet, Gürcü Nebi, Deli Hasan,  isyanlarıdır.

Celali İsyanlarının Sebepleri:

* Devlet yönetiminin bozulması

* Ekonominin bozulması ve  vergilerin artması

* Taşrada bulunan yöneticilerin, kadıların ve askerlerin halka olumsuz davranışları

* Özellikle beylerbeyi ve sancak beylerinin devşirme kökenli olması nedeniyle Türk halkıyla

gereken duygusal bağları kuramamaları.

 

Celali İsyanlarının Sonuçları: Bu isyanlar bazen taviz verilerek, bazen de şiddet kullanılarak

bastırılmışlardır.  Ancak isyanlar sonucu Anadolu’da dirlik ve düzen bozulmuş, ekonomik hayat

felce uğramıştır.

b)- EYALET İSYANLARI: Yemen, Bağdat, Kırım, Eflak, Boğdan ve Erdel’de meydana gelen isyanlardır.

Sebepleri:

* Devlet otoritesinin zayıflamasıyla eyaletlerdeki yerel yöneticilerin devletten ayrılma

istekleri,

* Yöneticilerin olumsuz tutum ve davranışlarına halkın tepki göstermesi

 

NOT: Bu isyanları Fransız ihtilalinden sonra başlayan “Milliyetçilik” hareketleriyle karıştırmamak

gerekir.  Çünkü bu dönemde MİLLİ DEVLET kurma fikri ortaya çıkmamıştır.

Abid Yaşaroğlu Hocanın Ders Notlarından…