İlk Müslüman Türk Devletlerinden Gazneliler (963 – 1187);
Devlet, ismini devlet merkezi olarak seçilen Gazne şehrinden almıştır.
*Samanoğulları Devleti’ne komutanlık ve valilik yapan Türklerden Horasan Emiri Alp Tigin, Afganistan’daki Gazne şehrini ele geçirerek,Gazne Devleti’nin temelini attı (963).
* Alp Tigin’den sonra Sebük Tigin ’in başa geçmesiyle Gazneliler bağımsız devlet hâline geldi.
*Sebük Tigin bu nedenle asıl kurucu kabul edilir. *Bu dönemde hükümdarlığın babadan oğla geçtiği bir hanedanın idaresine girildi.
* Sebük Tigin’in ölümüyle birlikte tahta oğlu Mahmut geçti.
*Gazneli Mahmut zamanında, devlet en parlak devrini yaşadı.
*Gazneli Mahmut Şii Büveyhoğulları üzerine sefer düzenleyerek Abbasi halifesini Şii tehlikesine karşı korudu.
*Bu hizmetine karşılık Abbasi halifesinden “Sultan” unvanını aldı.
*Sultan unvanını kullanan ilk Türk hükümdarı olan Sultan Mahmut, Abbasi halifeleri adına para bastırarak hutbe okuttu.
*Sultan Mahmut,Hindistan’a on yedi büyük sefer düzenledi.*Gazneli Sultan Mahmut ve daha sonra Hindistan’da kurulan Müslüman Türk sultanlıklarının çalışmaları sonucunda İslamiyet Hindistan’da geniş bir alana yayılarak günümüzde Pakistan, Afganistan, Bangladeş devletlerinin ortaya çıkmasında etkili olmuştur. *Sultan Mahmut’un adına birçok eser yazılmış olup kendisine sunulmuştur. Firdevsî’nin Şehnâme’si bunlardan biridir. *Otuz üç sene adalet ve başarılarla saltanat sürüp, 1030’da Gazne’de vefat etti. *Gazneli Mahmut’un ölümü üzerine (1030) yerine geçen Sultan Mesut, babası gibi devlet tecrübesine sahip değildi.
Dandanakan Savaşı (1040):
*Selçukluların Horasan’a yerleşmeleri ve Tuğrul Bey’in Nişabur’da adına hutbe okutup bağımsızlığını ilan etmesi üzerine Sultan Mesut, büyük bir ordu ile Selçuklular üzerine yürüdü. *Gazneli ordusunun gücü karşısında Selçuklular, meydan savaşından kaçındılar ve geriçekildiler. Daha sonra düzenledikleri ani baskınlarla,kendilerini takip eden Gazneli ordusunu yıprattılar.
*Gazneli ordusu iyice yıpratıldıktan sonra, Selçuklu ve Gazneli orduları Dandanakan denilen yerde karşı karşıya geldiler. Üç gün süren savaş sonunda Gazneliler yenildi.
*Savaştan sonra;Gazneliler Devleti zayıflayarak yıkılış sürecine girdi.
*Büyük Selçuklu Devleti kuruldu.
*Gazneliler,Topraklarını kaybederek Hindistan’a çekilmeye mecbur kaldı.
*Afgan asıllı Gurlular, 1187 tarihinde Gazneli Devleti’ni ortadan kaldırdılar.
* Gazneli ordusunda askerler değişik etnik topluluklardan toplanmıştır.
(Abid Yaşaroğlu Hocanın Ders Notlarından)