İlk Çağ Uygarlıkları nelerdir? Dünya’nın İlk Medeniyetleri Hangileridir?;
Mezopotamya uygarlığı
* Mezopotamya “iki nehir arasındaki ülke” olarak tanımlanmıştır.
*Fırat ve Dicle Irmakları arasında yer alan, Mezopotamya’da Sümer, Elam, Akad, Babil ve Asur gibi devletler kurulmuştur.
Sümerler (MÖ 4000 – MÖ 2350)
*Mezopotamya’da ilk şehir devletlerini Sümerler kurmuşlardır.
*En önemlileri Ur, Uruk, Kiş, Lagaş olan bu şehir devletlerine “site” adi verilmiştir. *Siteler, etrafı surlarla çevrili, “ziggurat” adi verilen tapınak ve onun etrafındaki evlerden meydana gelmiştir.
* Sitelerin başlarında patesi veya ensi adi verilen krallar bulunur ve Tanrı adına ülkeyi yönettiklerini iddia ederlerdi.*Patesi çevresinde ki sitelere hakim olursa “lugal” Sümer ülkesine hâkim olursa “lugal kalma” unvanını alırdı. *Sümerlerde köleler hariç her erkek asker sayılırdı.
*Sümer kralları, dinî törenleri idare eder, ordunun başında bulunur vehukuki yetkileri elinde toplardı.
*Çok tanrılı bir inanca sahip Sümerler ölümden sonraki yaşama inanmamışlardır. *Gilgamiş, Tufan ve Yaratılış destanları Sümerler destanıdır.
*Sümerler sulama amaçlı kanallar inşa ederek tarımın gelişmesini sağlamışlardır.* Sümerler, astronomi alanında gelişmiştir.*Bir yılı 12 ay olarak hesapladılar. *Ayı 30, yılı 360 gün olarak hesapladılar*Ayrıca matematik ve geometride gelişme göstererek dört işlemi kullanmışlar, bölme ve çarpma cetvelleri hazırlamışlar, yüzey ve hacim ölçmeyi gerçekleştirmişler, daireyi 360 dereceye bölmüşlerdir.*Yazı, tarihte ilk defa Sümerler tarafından kullanıldı*Tarihte bilinen en eski kanunlarda Sümerlere aittir. * tarihte bilinen en eski kanunlar lağaş kralı urakagina tarafından yapılmıştır *Sümerlerde en önemli sanat eserleri zigguratlardır.
- Akadlar (MÖ 2350 – MÖ 2100)
*Kral Sargon döneminde devlet hâline gelmişler; kısa sürede Mezopotamya’ya hâkim olmuşlardır.*Başkentleri Agade şehridir. *İlk düzenli ordu sistemini meydana getiren Akadlar,tarihte bilinen ilk imparatorluğu kurmuşlardır *Akadlar yıllarında Sümerler tarafından ortadan kaldırılmıştır *Sümer kültüründen etkilenen Akadlar, onlar gibi çok tanrılı bir inanca sahiptiler*kurdukları imparatorluk sayesinde Sümer kültürünü Ön Asya’ya yaymışlardır.
- Elamlar (MÖ 3000 – MÖ 640)
*Mezopotamya uygarlığı içerisinde incelenen elamlar, Mezopotamya bölgesinin dışında; Sümer ülkesinin doğusunda yaşamışlardır.
*Sümer egemenliğine son veren Elamlar, ilk dönemlerinde şehir devletleri şeklinde örgütlenmişlerdir.
*MÖ 3000 yıllarında Sus sitesi prensi, diğer siteleri de egemenliği altına alarak krallığını merkez Sus olmak üzere Elam Krallığı’nı kurmuştur. *Elamlara Asurlular son vermiştir.
- Babiller (Amurrular) (MÖ 2100 – MÖ 539)
*Samilerin bir kolu olan Amurrular tarafından kurulmuştur. *Başkenti Babil’dir.
*I.Babil Devleti’nin Hititler tarafından yıkılmasından sonra MÖ 612’de II. Babil Devleti kurulmuş ve bu devlet MÖ 539 yılında Persler tarafından ortadan kaldırılmıştır.
* I. Babil Devleti’nin en güçlü Kralı Hammurabi dine dayalı devlet anlayışı yerine, gücünü ordudan alan mutlak krallık anlayışını getirmiştir.
*Ayni zamanda Hammurabi, ceza, mülkiyet, ticaret alanlarında döneminin en gelişmiş kanunlarını yapmıştır.Bu yasalarda kısasa kısas usulü vardır.
*Babiller, Sümerlerin etkisi altında kalmışlar, tapınaklarına ziggurat adini vermişlerdir.
* Babiller, tıp ve astronomi alanında ilerlemişlerdir.
*Başlıca geçim kaynakları tarım ve ticarettir.
*Mimari açıdan Mezopotamya’nın en gelişmiş uygarlığı Babillerdir. Babil’in Asma Bahçeleri bu alandaki en güzel örnektir
- Asurlular (MÖ 2000 – MÖ 609)
*Asya kökenli kavimlerle Arabistan kökenli Samilerin karışımından oluşan Asurlular, Yukarı Mezopotamya’da yaşamışlardır. *Yaşadıkları topraklar tarıma elverişli olmadığı için hayvancılık ve ticaret ile uğraşmışlardır. *Askerî güce dayalı bir imparatorluk kurmuşlardır. *Başkentleri Ninova olan Asurlular, Anadolu da Kültepe, Alişar ve Boğazköy’de ticaret kolonileri kurmuşlardır.*Bu koloniler aracılığıyla yazıyı Anadolu’ya taşımışlardır. *Ticareti canlandırmak amacıyla Sard’dan başlayıp Ninova’ya kadar uzanan Kral Yolu’nu kullanmışlardır.*Asurlular, tarihte bilinen ilk kütüphaneyi Ninova’da kurmuşlardır.
- Orta Asya Uygarlığı
*Orta Asya’da kurulan kültür merkezlerinin tarihi MÖ 5000 yıllarına kadar uzanmaktadır.
*Anav kültürü, Batı Türkistan’da Aşkabat yakınlarında yapılan kazılarda ortaya çıkarılmış en eski kültürdür.
*Afanesyevo kültürü ise Altay-Sayan dağlarının kuzey batısında yapılan kazılarda ortaya çıkarılmış, Türklerin en eski kültürüdür.
*Andronova kültürü, Hazar Denizi’nin kuzeydoğusundan Ural Dağları’na kadar uzanan bölgede en geniş yayılma alanına sahip kültürdür. Tunçtan ve altından yapılmış eşyalar ilk defa bu kültür bölgesinde bulunmuştur.
*Karasuk kültürü, Yenisey Irmağı’nın bir kolu olan Karasuk Nehri kenarında oluşturulmuştur.
*orta asyada ilk defa demiri bu medeniyet işlemiştir.
*Abakan bölgesindeki Tagar kültürü ise en gelişmiş kültürdür.
İSKİTLER
Orta Asya ve Karadeniz’in kuzeyinde önemli uygarlık kuran topluluklardan biri de İskitlerdir.
*İskitler, MÖ VII ile MÖ II. yüzyıllar arasında yaşamışlardır.
*Yapılan kazılarda ortaya çıkarılan kalıntılar İskitlerin, Türk kökenli olduklarını ortaya koymuştur.
*savaşçı bir topluluk olan ve Kafkasya üzerinden Anadolu’ya seferler yapan İskitler, Medlerle birleşerek Urartu Devleti’ni yıkmışlar, Suriye’yi geçerek Mısır’a kadar ilerlemişlerdir.
*İskit-Pers savaşları İskitlerin iranlıların da Şehname destanlarına konu olmuştur.
*Genellikle konargöçer hâlde yaşayan ve hayvancılıkla meşgul olan İskitler, çadır şekline getirilmiş arabalar içinde yaşamışlardır. At üzerinde ok atmakla ünlenmişlerdir.
*İskitler altın, gümüş işçiliğinde ustaydılar. Onlar, “bozkırların kuyumcuları” olarak tanımlanmışlardır.
*Özellikle bozkır hayvan üslubunu yansıtan eserler altın ve gümüşle işlenmiştir. İskit sanatında, hayvan üslubu önemli yer tutar.
*At, geyik, kuş motifleri ağırlıktadır.
*İskitler Gök Tanrı dinine inanıyorlardı.
- Mısır Uygarlığı
*Afrika’nın kuzeydoğusunda yer alan Mısır’da ilk yerleşmeler Nil Nehri kıyılarında olmuştur.
*Mısır da ilk siyasi teşkilatlanma “nom” adı verilen şehir devletleri şeklindedir.
*MÖ 3000 yılında Kral Menes,Mısır’a tamamen hâkim olarak ülkede ilk kez siyasi birliği sağlamıştır.
*Firavunlar döneminin en önemli olayı, MÖ 1280’de Hititlerle yapılan Kadeş Antlaşması olmuştur.
*Bu antlaşma tarihte bilinen ilk yazılı antlaşmadır.
*“firavun” adı verilen dinî ve siyasi gücü olan tanrı-kralların yönetimi Kral Menes ile beraber BAŞLAR
*Fravunların her sözü kanun kabul edildiğinden hukuk fazla gelişememiştir.
*MÖ VI. yüzyılda Pers işgaline uğrayan Mısır, MÖ IV. yüzyılda Iskender’in bölgeye gelmesine kadar bu devletin egemenliğinde kalmıştır.
*Mısır’da toplum çeşitli sınıflara ayrılmıştır.
* Mısır ekonomisi tarım, ticaret ve madenciliğe dayanmıştır.
*Tarımda faaliyetler nilin durumuna bağlıdır.
*Mısırlılar, hiyeroglif adı verilen resim yazısı kullanmışlardır.
* Yazılarını papirüs bitkisinden yapılan kâğıtlara yazmışlardır.
* Çok tanrılı dine inanan Mısırlılar, ölümden sonraki yaşama inandıkları için ölülerini mumyalamışlardır.
*Mumyalama teknikleri sayesinde insan vücudunu tanıyan Mısırlılar, tıp alanında ve eczacılıkta gelişmişlerdir.
*Matematikte ondalık sayı sistemini bulmuşlar, ilk defa dört işlemi kullanmış, “pi sayısı”nı bugünkü değerine yakın hesaplamışlardır.
*geometride de önemli ilerleme kaydetmişlerdir.
*Nil Nehrinin hareketlerini incelemeleri astronomide gelişmelerine katkıda bulunmuş, bu da takvimi icat etmelerini sağlamıştır.
*Mısır’da firavunlar için piramitler, halk için ise labirent adı verilen mezarlar yapılmış;bu mezarlara her türlü araç, gereç ve yiyecekler konulmuş tur.Bu anlayış Mısırlıların ölümden sonraki yaşama inanmalarından kaynaklanmaktadır.
İran Uygarlığı
*Medler, MÖ VII. yüzyıl ortalarında siyasi bir güç oluşturmuşlar.
*Med Devleti’ne MÖ 550’de Persler son vermişlerdir.
*Makedonya’dan Indus Irmağı’na kadar olan coğrafyada büyük bir imparatorluk kurmayı başaran Perslere Makedonya Kralı Büyük İskender son vermiştir.
*Pers İmparatorluğu mutlakıyetle yönetilmiştir.
*Pers hükümdarlarının yetkileri sınırsız olup istekleri kanun niteliği taşımıştır.
*Ülke “satraplık” adı verilen eyaletlere bölünmüştür.
*Satraplıklar, “satrap” adı verilen görevliler tarafından yönetilmiştir.
*Persler, Zerdüşt dinini benimsemişlerdir. Budinde iyiliği “Ahuramazda”, karanlık ve kötülüğü de “Ahriman (Angramanyu)” temsil etmiştir.
* Çok tanrılı Zerdüşt dininin tapınaklarına “ateşgede” adı verilmiştir.
*Pers ordusu, daimi düzenli piyade ve süvari kuvvetlerinden oluşuyordu.
* Stratejik öneme sahip yerlerdeki kalelerde sürekli birlikler bulundurdu.
*Persler döneminde haberleşme, ulaşım ve düzenli bir posta örgütü vardı.
*Ülke ulaşımına verilen önem sonucu ticaret gelişmiştir
*Mimarinin yanı sıra kabartmacılığa da önem vermişlerdir. Büyük kayaları oyarak mezarlar yapmış ve bunları kabartmalarla süslemişlerdir.
Hint Uygarlığı
*Hindistan’da ilk uygarlık, MÖ 4000’li yıllarda Indus Nehri boyunca ortaya çıkmıştır.
*Doğal kaynakları açısından zengin olan Hindistan, tarih boyunca bu özelliğinden dolayı birçok kavmin istilasına uğramıştır.
*Bunlardan birisi de Arilerdir. Ariler, MÖ 1500’lerde Orta Asya’dan Hindistan’a gelmişler;siyasi, sosyal ve kültürel yapılarını bu bölgeye taşımışlar ancak burada merkezî bir otorite sağlayamamışlardır.
*Bu nedenle Hindistan “racalık” adı verilen küçük prenslikler tarafından yönetilmiştir.
*Ariler, Hindistan’a gelmeleriyle birlikte “kast sistemini” bu bölgeye taşımışlardır. Kast, meslekleri babadan oğula geçen ve aynı geleneklere bağlı bulunan çeşitli sosyal sınıflardan oluşan bir sistemdir.
*Kast sisteminin dışında kalanlar da paryaları meydana getirmiştir.
*Hindistan’la ilgili ilk bilgiler “Veda” adı verilen dinî içerikli metinlerde geçmiştir.
*Ariler bölgeye geldiklerinde vedaları geliştirerek Hinduizme hayat veren Brahmanizmin ortaya çıkmasını sağlamışlardır.
*Farklı toplulukların Brahmanizm dinine girememesi nedeniyle bu din Hindistan’da fazla yayılamamıştır.
- Çin Uygarlığı
Merkezî otoritenin güçlü olduğu Çin, tarih boyunca hanedanlıklarca yönetilmiştir
*Çin de tanrının oğlu unvanını taşıyan imparatorların kutsal olduğuna inanılırdı. .
*Çin’de en yaygın dinler Konfüçyüsçülük, Taoizm ve Budizm’dir.
*Çin uygarlığının temeli, Konfüçyüsçülük öğretisine dayanmıştır. Bu dinî öğretinin temeli erdem ve görev ahlakına dayalıdır.
*Çin’de ekonomi büyük ölçüde tarıma dayalıdır.
*Tarımın yanında iplik, ipek, porselen ve kumaş üretimi de yapılmıştır.
*Çinli tüccarlar Ipek Yolu aracılığıyla Çin’den Roma’ya kadar olan bölgede ticari faaliyetlerde bulunmuşlardır.
Çin mimarisi, askerî ve dinî yapılar yönünden gelişme göstermiştir. Çin Seddi ve Budist tapınakları Çin mimarisinin en güzel örnekleridir.
*Çinliler, mürekkep, Çinliler, mürekkep, kâğıt, barut, pusula ve matbaayı kullanarak dünyada birçok gelişmeye öncülük etmiştir.
Doğu Akdeniz Uygarlığı
- Fenikeliler *Sami ırkından olan Fenikeliler, Lübnan Dağları ile Doğu Akdeniz kıyıları arasındaki bölgede yaşamışlardır.Fenikeliler bölgeye MÖ 3000 yıllarında gelmişlerdir.* Mısır’ın nüfuzuna giren Fenikeliler daha sonra Asurlular,Perslerin Büyük Iskender tarafından zapt edilmiş MÖ 65 yılında Roma’nın Suriye eyaletine bağlanmıştır. *Fenikeliler çok tanrılı bir inanca sahiptiler.Her şehrin bir tanrı veya tanrıçası vardı.*Fenikeliler, Akdeniz kıyılarında ticaret kolonileri meydana getirmişlerdir. *Fenikelilerin uygarlığa en büyük katkıları, harf yazısını bulmaları ve 22 harften meydana gelen Fenike alfabesini oluşturmalarıdır.*Fenike alfabesini daha sonraki dönemlerde Yunanlılar ve Romalılar yeniden düzenlemişlerdir.Bu alfabeye yeni harfler ekleyerek bugünkü Latin alfabesini meydana getirmişlerdir.
İBRANİLER
*Sami asıllı bir kavim olan Ibraniler, Eski Çağda Suriye ile Mezopotamya arasında göçebe olarak yaşamışlar, daha sonra Filistin’e yerleşmişlerdir.
*Burada bir krallık kurmuşlardır. Bu krallığın başına geçen Hz. Davut, Kudüs şehrini kurarak başkent yapmıştır.
*Oğlu Hz. Süleyman zamanında ülke zenginleşmiştir.
*Hz. Süleyman’ın ölümünden sonra Ibraniler arasında birlik bozulmuş, biri Israil, diğeri de Yuda (Yahudi) olmak üzere iki devlet hâline gelmişlerdir.
* Israil Devleti’ne Asurlular, son vermiştir. Yuda Devletini ise Babiller,yıkmış ve Yahudileri Babil’e sürmüştür.
*Yahudileri yalnızca sürmekle yetinmemişler onlara ait Mescid-i Aksa’yı da yıkmışlardır.
*Pers hükümdarının Babil’i alması üzerine esaretten kurtulan Yahudiler MÖ VI. yüzyılın ilk yarısında Kudüs’e gelerek Mescid-i Aksa’yı yeniden inşa etmişlerdir.
*Hristiyanlığın yayılmasıyla dinî birlikleri bozulan Ibraniler, Roma Imparatorluğu na karşı ayaklanma girişimlerinde bulunmuşlardır.
*Bu isyan girişimlerinde başarılı olamadıkları gibi MÖ 70 yılında ikinci kez yurtlarından sürülmüşlerdir.
Anadolu Uygarlıkları
Hattiler *Yazı kullanmadıkları için hakkında elde edilen bilgiler oldukça kısıtlıdır. *Hititlerin kültür ve inanç bakımından Hattilerden oldukça etkilendiklerini ortaya koymuştur.*Hattilerin, göçler sonucunda anadoluya geldikleri tahmin edilmektedir.* Hattiler Hititlerle kaynaşmış,Hatti kültürü, Hitit kültürü içinde yaşamaya devam etmiştir.
Hititler (MÖ 1700 – MÖ 700)
*Hititler, MÖ 2000 yılı başlarında Kafkaslardan Orta Anadolu’ya gelerek Kızılırmak boylarına yerleşmişler, MÖ 1400 yıllarında imparatorluk hâline gelmişlerdir.
*Başkentleri Hattuşaş’tır. *Bu dönemin en önemli siyasi gelişmesi,Hititler ile Mısırlılar arasında yapılan Kadeş Antlaşması ’dır (MÖ 1280).
*MÖ 1200lerde Ege göçleri ile batıdan gelen kavimlerin Hitit Devletini yıkması sonucunda Güneydoğu Anadolu da Hitit şehir devletleri kurulmuş ve bu dönemi tarihçiler “Geç Hitit Şehir Devletleri Dönemi” olarak adlandırmışlardır.
*MÖ 700 yıllarında önce Asurlulara bağlanan bu şehir devletleri daha sonra Perslerin hâkimiyetine girmiştir.
*Başlangıçta Hitit Krallığı, feodal beyliklerden oluşmuştur.
*Daha sonraları merkezi krallık güçlenerek eyaletlere merkezden valiler atanmıştır.
* Krallar yerine göre başkomutan, başyargıç ve başrahipti.
*Hititlerin ilk döneminde kralın yetkileri soylulardan oluşan Pankuş meclisi tarafından sınırlandırılmıştır.
* Ancak imparatorluk döneminde Pankuş meclisinin yetkileri azalırken kralın yetkileri artmıştır.
*Devlet yönetiminde kraldan sonra en yetkili kişi “Tavananna” adı verilen kraliçeydi.
*Tavananna, dinî törenlere başkanlık yapar, kral savaşa gittiğinde ülkeyi yönetirdi.
* Hititlerde kralın buyruklarına karşı gelmek, devlete baş kaldırmak büyük suç sayılmış ve ölümle cezalandırılmıştır.
*Anadolu’ya yazıyı Asurlular getirmiştir.
* Hititler, Asurlulardan aldıkları çivi yazısıyla beraber kendilerine ait olan hiyeroglif yazısını da kullanmışlardır.
*Hititlerden kalan en önemli yazılı eserler anallardır.
* Anallar, kral tarafından Tanrı ya hesap vermek için yazılan yıllıklardır.
*Hititler, Mezopotamya’dan aldıkları kanunlara eklemeler ve düzeltmeler yaparak Anadolu daki ilk kanunları oluşturmuşlardır.
*Hitit kanunları, hür vatandaşlara olduğu kadar kölelere de mülkiyet hakkı tanımıştır.
*Hititler döneminde anadoluda çok tanrılı bir din anlayışı hâkimdi.
* Hititler çevre kültürlerin tanrılarına da inanmışlardır. Bu nedenlerle Anadolu için “Bin Tanrı İli” denilmiştir.
Iyonyalılar*Tarihte Iyonya, İzmir ile Büyük Menderes Nehri arasındaki bölgeye verilen addır.
* Dorların baskısı sonucunda Akaların bir kısmı Yunanistan’dan Batı Anadolu’ya göç etmişler ve burada şehir devletleri kurmuşlardır.
* Bu şehir devletleri arasında siyasal birlik sağlanamamıştır.
*Iyonyalılar özgür düşüncenin ve pozitif bilimlerin öncüsü olmaları yönüyle önem taşırlar.
*Akdeniz ve Karadeniz sahillerinde ticaret kolonileri kurmuşlardır.
Urartu Devleti,*Doğu Anadolu’da Asya kökenli Hurriler tarafından kurulmuştur.
*Urartuların merkezi Tuşpa (Van)’dır.
* Asurlular, MÖ 743 tarihinde Tuşpa’yı kuşatınca Urartu egemenliğine büyük bir darbe vuruldu.
*Aynı dönemde de kuzeyden Kimmerlerin saldırıları başladı. *Kimmer akınlarıyla sarsılan Urartu Devleti’ne MÖ 600’de Medler son vermiştir.*Savaşçı bir toplum olan Urartular; maden işlemeciliği, kaya oymacılığı, kabartma sanatı, resim, gibi sanat dallarında ileri bir düzeydeydi.* Urartuların en önemli ekonomik etkinliği hayvancılıktı. *Doğu Anadolu’da Van Gölü çevresinde ileri bir uygarlık kuran Urartular, kaleler, su kanalları ve su bentleri yapmışlardır.*Ahiret inançlerınden dolayı mezarlara yiyecekler koymuşlardır.
Frigler, *Friglerin bilinen ilk kralı Gordios’tur.
* Ülkenin başkenti Gordion, adını Kral Gordios’tan almıştır.
*Kimmerlerin saldırıları sonucunda Frig ülkesi tamamen tahrip olmuştur. Bu nedenle batıya çekilen Frigler, önce Lidyalıların, daha sonra da Perslerin egemenliğine girmişlerdir.
*Frigler çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşmışlar, tarımı korumak ve geliştirmek için özel kanunlar ve kurallar koymuşlardır.
* Yapılan kanunlarda tarımla ilgili ağır cezalar öngörülmüştür.
*Friglerin yazı sistemi ve dilleri tam olarak çözülememiştir.
*Frig edebiyatı ilk hayvan hikâyelerinin (fabl) kaynağı olarak kabul edilmişlerdir.
*Maden işçiliğinde, ağaç oymacılığında, nakış işlemeciliğinde, dokumacılıkta ileri gitmişlerdir.
Lidyalılar (MÖ 687 – MÖ 546) * Menderes vadileri arasında kalan bölgede yaşamışlardır.
*Lidya Devleti Kral Giges tarafından Friglerin ve Urartuların son dönemlerini yaşadığı sıralarda kurulmuştur.
* Devlet merkezi Sardes (Sard) şehridir.
* Pers saldırılarına dayanamayan Lidya Devleti, MÖ 546 yılında yıkılmıştır.
*Ticaret faaliyetleriyle zenginleşen Lidyalılar, Anadoluda ücretli askerlik sistemine dayalı bir ordu kurmuşlardır.
*Lidya Devleti, feodal bir sisteme dayanmıştır. Kırsal alandaki halk, büyük toprak sahiplerinin arazilerinde ücretsiz olarak çalışmıştır.
*Kara ticaretine büyük önem veren Lidyalılar, Sardes’ten başlayarak Mezopotamya’ya kadar uzanan Kral Yolu’nu yapmışlardır.
* Uygarlık tarihine yaptıkları en önemli katkı tarihte ilk defa parayı kullanmalarıdır.
Ege ve Yunan Uygarlığı *MÖ 2000’den itibaren Eski Yunan’da ve Ege’de “polis” adı verilen şehir devletleri ortaya çıkmıştır.
*Şehir devletlerinin merkezinde tapınak bulunurdu.
*Bu şehirlerde yaşayanlar, tarıma elverişli toprakların azlığı, nüfus artışı, ticaret vb. nedenlerle Ege, Karadeniz ve Akdeniz’de koloniler kurmuşlardır.
*Yunan uygarlığı, Büyük İskender’in fetihleri sonucu Asya kültürleriyle kaynaşarak Helenistik kültürü meydana getirmiştir.
*Yunan uygarlığı, daha sonraki dönemde ortaya çıkan Roma uygarlığının da temelini oluşturmuştur.
Girit (MÖ 3500 – MÖ 1200)
*Ege uygarlıklarının ilki Girit Adasında kurulmuştur.
*Girit en parlak dönemini MÖ 2400- 1400 tarihleri arasında yaşamıştır.
* En önemli yerleşim yeri Knossos’tur.
* Girit Krallığına MÖ 1200 yıllarında Dorlar son vermiştir.
Miken (Aka) (MÖ 2000 – MÖ 1200)
*MÖ 2000 yıllarında Mora Yarımadasına ulaşan Akalar, Miken şehrini kurdular.
*MÖ 1400 yıllarında Mora’nın tamamınıele geçirdiler.
* Akaların egemenliğine MÖ 1200 yıllarında Yunanistan’a giren Dorlar son verdi.
Eski Yunan (MÖ 1200 – MÖ 337)
* Akaların egemenliğine son vererek Yunanistan ve Ege adalarını ele geçiren Dorlar, “polis” adı verilen şehir devletleri kurdular.
* Atina, Sparta, Korint, Tebai bu şehir devletlerinin en önemlilerindendir.
*Sınıflar arası mücadeleden dolayı sosyal yaşama yönelik birtakım hukuki düzenlemeler yapılmıştır.
* Bunlardan biri Drakon tarafından yapılan kanunlardır.
*Drakon Kanunları, soyluların keyfî yönetimini orta sınıf lehine düzenlemiştir.
*Eski Yunanlılarda, Solon Kanunları ile köleliğin ve doğuştan soyluluğun kaldırılması, Kleistenes (Klistenes) tarafından yapılan düzenlemelerle halk meclisinin önemli bir kurum hâline getirilmesi ve sınıf farklılığının ortadan kaldırılması demokrasi anlayışının gelişmesini sağlamıştır.
*Çok tanrılı bir dine inanan Yunanistan’da tanrılar, insan şeklinde olarak düşünülmüştür .
*Eski Yunanlılar MÖ VII. yüzyıl başlarına doğru Fenike alfabesini alarak geliştirmişlerdir.
Iskender Imparatorluğu *Makedonya Kralı II. Philip (Filip), Yunan şehir devletlerini birleştirerek Helen birliğini kurmuştur.
*Büyük İskender, babası II. Philip’in öldürülmesinin ardından Helen birliğinin başına geçmiştir.
*İskender, MÖ 334’te Asya Seferi’ne çıkmıştır. *İskender, Anadolu’ya geçerek Persleri yenilgiye uğratmış,Suriye’yi, Mısır’ı bütün Mezopotamya’yı egemenliği altına almıştır.Hindistan’a girmiştir.
* Askerlerin isteksizliği ve yorgunluğu üzerine Babil’e geri dönmüştür.
*İskender 33 yaşındayken hayatını kaybetmiştir.
*Onun ölümünden sonra ülke İskender’in generalleri arasında paylaşılmıştır.
*İskender, ülkeyi Perslerde olduğu gibi satraplıklara bölmüştür. Doğudaki satraplıkların başına Persleri, batıdaki satraplıkların başına Makedonyalıları geçirmiştir.
*batı ve doğu kültürlerinin karışmasıyla yepyeni bir kültürün ortaya çıkmasını sağladı. Bu yeni kültüre Helenistik kültür, bu kültürün ortaya çıktığı(MÖ 330 – MÖ 30) döneme Helenistik Dönem denilmiştir.
Roma Uygarlığı
*İtalya’ya göç eden kavimlerin en eskileri İtaliklerdir. *Daha sonra buraya Etrüskler gelmişlerdir.*Roma şehri, MÖ 753 yılında Romulus tarafından kurulmuştur.* Başlangıçtan MÖ 510 yılına kadar Roma, krallık ile yönetilmiştir. *Kral senatoya karşı sorumludur.
*Roma toplumu patriciler, plepler ve köleler olmak üzere üç sınıfa ayrılmıştır.
*Patriciler, Romalı soylulardan meydana gelmiştir.
*Mülkiyet, devlet memuru ve asker olabilme hakkına sahiptiler. *Sosyal yaşam açısından diğer sınıflarda yer alanlara göre daha rahattılar.
* Roma’ya sonradan gelip yerleşenler plepleri oluşturmuştur. *Plepler, hiçbir siyasi hakka sahip değillerdir. Daha çok hayvancılık, tarım, ticaret vb. işlerle uğraşmışlardır. *Köleler ise Romanın işgali altındaki ülkelerden getirilmişlerdir.
*MÖ 510 yılında krallık yönetimine son verilerek Cumhuriyet Dönemine geçilmiştir.
*Sınırların genişlemesinde düzenli Roma ordusunun etkisi büyüktür.
*Ordunun temelini lejyonlar (askerî birlikler)meydana getirmiştir.
*Roma’da Cumhuriyet Döneminde devlet konsül adı verilen iki yüksek memur tarafından yönetilmiştir.
*Konsüllerbir yıllık süreyle görevlendirilmişlerdir.
*Konsüller birbirlerine ve senato adı verilen meclise karşı sorumluydular.
*pleplerle patriciler arasında uzun süren çatışmalar ortaya çıkmıştır.
*Bu çatışmaların sonucunda plepler ile patriciler arasındaki sınıfsal farklılıkları ortadan kaldırmak için “On İki Levha Kanunları” adıyla bilinen hukuki düzenlemeler yapılmıştır.
*Julius Caesar ile Roma’da Cumhuriyet Dönemi sona ermiştir ve MÖ 27 yılında Oktavianus(Oktavyanus)’a Augustus (Agustus) unvanı verilerek “İmparatorluk Dönemi” başlamıştır. *Merkezî otoritenin zayıflaması, Kavimler Göçü, savaşların uzun sürmesi ve iç karışıklıklar gibi nedenler imparatorluğun 395 yılında ikiye bölünmesine neden olmuştur.
* Bu bölünme sonucunda başkenti Roma olan Doğu Roma ve İstanbul olan Doğu Roma İmparatorluğu kurulmuştur. *476 yılında kuzeyden gelen barbar kavimlerinin saldırılarıyla Batı Roma yıkılmıştır.
*Romalılar, çok tanrılı inanca sahip olup Yunan tanrılarını benimsemişlerdi.
*Tanrılarını insan şeklinde düşünmüşlerdi. *Hristiyanlık, 313 yılında serbest bırakılmış, 381’de de devletin resmî dini hâline getirilmişti
*Doğu Roma İmparatorluğu, aynı zamanda Bizans İmparatorluğu olarak da bilinmektedir. *Doğu Roma, 1453 yılında Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethiyle yıkılmıştır. *Bizans’ta Batı Roma’dan farklı olarak ülke “thema” adı verilen eyaletlere bölünmüştür.* Bu eyaletlerde bulunan kalelerde ise tekfur adı verilen valiler görevlendirilmiştir
(Abid Yaşaroğlu Hocanın Ders Notlarından)